Banka faizleri neden düşmüyor?
Mustafa Servet DALTABAN
Kelkit Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Merkez Bankası’nın, aralık ayında politika faizlerini yüzde 14’e düşürmesinden bu güne, yaklaşık iki ay geçti. Özellikle piyasa, uygun finansmana erişim koşullarının oluşmasını beklerken, kamu ve özel banka reel faizlerinin daha da yükseldiğini görüyoruz. İhtiyaç kredileri, özel bankalarda yüzde 30-45 bandında seyrederken, kamu bankalarında yüzde 25-30 oranında değişiyor.
Konut kredileri, özel bankalarda yüzde 25-35 bandında seyrederken, kamu bankalarında yüzde 20-25 oranında değişiyor. 09.02.2022 tarihinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) kanalıyla, Sayın Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun yönetiminde, Merkez Bankası Başkanı Sayın Şahap Kavcıoğlu ve Oda, Borsa ile Sektör Meclis başkanlarının katılımı ile online bir istişare programı düzenlendi.
Programda birçok Oda-Borsa Başkanı; Merkez Bankası’nın belirlediği yüzde 14’lük oranın piyasaya yansımadığı konusunda serzenişlerini bildirdiler.
Peki, ama neden? Neden Merkez Bankası yüzde 12 faizle bankalara para vermesine rağmen, bankalar piyasaya yüzde 30, yüzde 40 oranlarıyla kredi kullandırıyor?
Bu toplantıda bunun cevabını tam olarak alamasak da, bütün ibrelerin enflasyonu işaret ettiğini anlayabiliyoruz.
Merkez Bankası, bankalara çok kısa vadeli para satıyor. Buna karşılık bankalar uzun vadeli krediler vermek zorunda kalıyorlar. Bu gün yüzde 12 ile alınan para, ocak ayında ortaya çıkan yüzde 48,69 enflasyon düşünüldüğünde yönetilebilir görünmüyor. 2022 enflasyon tahmininin yüzde 30’lar olarak öngörüldüğü bir ortamda kim yüzde 12 ile aldığı parayı yüzde 14 ile satmak ister ki! Bu risk algısı bankaların kredi kullandırma iştahını da kesmiş durumda.
Esasen asıl sorun enflasyon riskinin fiyatlanamamasından kaynaklanıyor. Bu gün kısa vadeli mevduat faizleri ve BCH faizleri yüzde 14 seviyelerine inmiş durumda. Ancak aynı durum uzun vadeli krediler için geçerli değil.
Her şeye rağmen, bu kadar yüksek oranlar ortadayken, ocak ayı tüketici ve taksitli ticari kredi kullanım sayısının da arttığını görüyoruz. Küçük ve Orta ölçekli işletmeler ve esnaflar finansman ihtiyacı duyuyor.
Banka faiz oranlarının düşmemesinin diğer nedeni de, Kur Korumalı Mevduat Sistemi.
Bankalar bu dönem Kur Korumalı Mevduat hesaplarına konsantre olmuş durumda. Bu alanda bankalar arasında ciddi rekabet yaşanıyor. Mevduat faizinde özel bankalar yüzde 20 bandını aşmış durumda. Banka yüzde 20 ile mevduat toplarken yüzde 30’larda piyasaya para satıyor. Piyasanın yüzde 30’luk faize bile ilgisi olduğu düşünülürse, bankalar mevduat toplamak adına kesenin ağzını açmış durumda.
Özetle hangi kapıyı aralasak karşımıza enflasyon çıkıyor. Enflasyonun kısa süre içerisinde düşmeyeceğini biliyoruz. Bu denklemi kurduğumuzda Banka reel faizlerinin de kısa süre içerisinde düşmeyeceğini öngörebiliriz.
Bu iş kısa sürede çözüme kavuşur mu bilmem! Ancak BDDK, Merkez Bankası veya hükümetin bu sorunun çözümü konuda sorumluluk alması gerekmektedir.