AYM ek vergi düzenlemesini iptal eder mi?

Şu an yüksek yargı organlarında sonucu merakla beklenen çok sayıda vergi davası var. Hepsi birbirinden ilginç ve önemli davalar. Bu davaların henüz karara bağlanmamış olması, vergi uygulamasında belirsizliklere neden oluyor. Örneğin, finansman gider kısıtlaması, KKM istisnası, ek vergi davaları gibi.

En kısa sürede sonuçlanması beklenen dava ek vergi!

Evet, bu davalar arasında en kısa sürede karara bağlanması beklenen dava, ek vergi ile ilgili.

Bir vergi mahkemesi, açılan bir davada ileri sürülen anayasaya aykırılık iddialarını ciddi bularak, ek vergi düzenlemesinin Anayasa'nın 13, 35 ve 73. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesine gönderilmesine karar vermişti (İstanbul 1. Vergi Mahkemesi’nin 02.11.2023 tarihli ve E. No: 2023/1090 sayılı Kararı).

Anayasa Mahkemesi’nin web sayfasından, ek vergiye ilişkin iptal davasının 14 Mart 2024 Perşembe günü yani dünkü Genel Kurul gündeminde yer aldığını öğrendik. Bu davanın görüşülüp görüşülmediği ve bir karara bağlanıp bağlanmadığı henüz belli değil. Bu konuda kamuoyuna yansıyan bir açıklama da şu an için söz konusu değil!

Ek vergi niçin getirilmişti?

Ek vergi, Kahramanmaraş ve çevre illerdeki depremin oluşturduğu olumsuz etkilerin giderilmesi, afetzede vatandaşlarımızın acil ihtiyaçlarının karşılanması ve bölgenin yeniden inşasına kaynak sağlanması amacıyla sadece 2022 hesap dönemine ilişkin olmak üzere bir defalığına ihdas edildi ve 12 Mart 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi (7440 sayılı Kanun, Mad. 10/27).

Muhalefet düzenlemeyi Anayasa Mahkemesine götürmedi!

Kahramanmaraş depreminin oluşturduğu olumsuz etkilerin giderilmesi, afetzede vatandaşlarımızın acil ihtiyaçlarının karşılanması ve bölgenin yeniden inşasına kaynak sağlanması amacıyla getirilen ek vergi düzenlemesi, muhalefet tarafından anayasaya aykırılık iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesi’ne götürülmedi!

En çok dava ek vergiye açıldı!

Ek vergi, herhalde kapsama giren mükelleflerin büyük bir kısmının dava açtığı vergisel düzenlemelerin başında geliyor. Bu vergiye karşı ilk derece mahkemelerinin yanısıra, doğrudan Danıştay’da açılan davalar da var.

Şirketlerin büyük bir kısmı, Anayasanın Madde 2 (hukuk devleti ilkesi), Madde 10 (kanun önünde eşitlik ilkesi), Madde 35 (mülkiyet hakkının kanunla sınırlandırılabileceğine yönelik ilke) ve Madde 73 (mali güce göre vergilendirilme ilkesi, verginin adaletli ve dengeli dağılımı ilkesi, verginin kanuniliği - verginin geriye yürümezliği ilkesi)’e göre Anayasaya aykırılık iddiasıyla 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamelerini ihtirazi kayıtla verdiler ve yürütmeyi durdurma (YD) talepli iptal davası açtılar.

Kaç mükellef ek vergi hesapladı, kaçı dava açtı?

2022 yılı sonu itibariyle 1 milyon 69 bin 339 kurumlar vergisi mükellefinden, 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinde istisna, indirim ve indirimli kurumlar vergisi matrahı beyan eden yaklaşık 75 bin kurumlar vergisi mükellefi ek vergi hesapladı! 

Şimdi sıkı durun; kapsama giren yaklaşık 75 bin kurumlar vergisi mükellefinin yaklaşık 45 bini, 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamelerini ek vergi kaynaklı ihtirazi kayıtla verdi! İhtirazi kayıtla beyanname verenlerin büyük bir kısmı ise anayasaya aykırılık iddiasıyla dava açtı!

Tahakkuk eden 200 Milyar TL ek verginin ne kadarı tahsil edildi?

Söz konusu düzenlemeye göre tahakkuk eden 200 Milyar TL ek verginin bugüne kadar sadece 73 Milyar 988 Milyon TL’si tahsil edildi. Yani, yaklaşık yüzde 37’si tahsil edildi, bu da ek vergi tahsilatında ciddi sorun olduğunu gösteriyor. Bunun en büyük nedeni ise, kapsama giren şirketler ile diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin büyük bir kısmının 2022 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamelerini ek vergi kaynaklı ihtirazi kayıtla vererek yürütmeyi durdurma (YD) talepli dava açmaları ve bunu gerekçe göstererek ödememeleri.

Açılan davalarda son durum nasıl?

Ek vergiyle ilgili açılan davalarda ana gerekçe, anayasaya aykırılık! Bu davalarla ilgili son durum şu şekilde sıralanabilir:

1) Açılan davaların tamamına yakın bir kısmında vergi mahkemeleri mükelleflerin anayasaya aykırılık iddialarını reddetti. Bu davaların tamamı şu an istinaf aşamasında.

2) Bir vergi mahkemesi, açılan bir davada ileri sürülen anayasaya aykırılık iddialarını ciddi bularak, ek vergi düzenlemesinin Anayasa'nın 13, 35 ve 73. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesine gönderilmesine karar verdi (İstanbul 1. Vergi Mahkemesi’nin 02.11.2023 tarihli ve E. No: 2023/1090 sayılı Kararı).

3) Emisyon prim kazancı istisnasına getirilen ek vergi ile ilgili tartışma bir mükellef tarafından Danıştay’a taşındı. Açılan dava ile, 3 Seri No.lu 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği’nin 5. Maddesinin 3. Fıkrasının (ç) bendinde yer alan “Emisyon Primi Kazancı İstisnası (5520 sayılı Kanun Madde 5/1-ç)” ibaresi ile 7. Maddesindeki 5 ve 9 no.lu örneklerin iptali ve dava sonuçlanıncaya kadar yürütmesinin durdurulması talep edildi. Danıştay, açılan bu davaya ilişkin olarak henüz bir karar vermedi. Kısa süre içerisinde bir karar vermesi de beklenmiyor. Çünkü, davaya bakan Danıştay 4. Dairesi’nin görev alanı değiştirildi, dosya 3. Daire’ye geçti. Dava süreci yeniden başladı!

4) Emisyon primi kazancı istisnası üzerinden ek vergi hesaplanması ile ilgili olarak açılan bir davada Vergi Mahkemesi davacıyı haklı bularak, ek vergi tahakkukunun iptaline, davacıdan tahsil edilen ek vergi tutarının tahsil tarihinden itibaren işleyecek tecil faizi ile birlikte davacıya iadesine karar verdi (İstanbul 2. Vergi Mahkemesi’nin 20.12.2023 tarihli ve Esas No: 2023/1186, Karar No:2023/3048 sayılı Kararı).

İptal davası Anayasa Mahkemesi Genel Kurul Gündemine alındı!

Evet, İstanbul 1. Vergi Mahkemesi’nin anayasaya aykırılık iddialarını ciddi bularak, ek vergi düzenlemesinin Anayasa'nın 13, 35 ve 73. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesine gönderdiği ek vergi düzenlemesi, Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’nun dün yapılan toplantısının gündemine alındı.

Ancak, bu konunun görüşülüp görüşülmediği ve karara bağlanıp bağlanmadığı hususunda herhangi bir bilgi henüz kamuoyuna açıklanmadı.

Peki, Anayasa Mahkemesi ek vergi düzenlemesini iptal eder mi?

Gerek vergi mahkemelerinde ve istinafta gerekse Danıştay’da açılan davalar oldukça ayrıntılı ve ciddi hukuki gerekçelere dayanıyor. Ayrıca, İstanbul 1. Vergi Mahkemesi’nin anayasaya aykırılık iddialarını ciddi bularak ek vergi düzenlemesinin Anayasa'nın 13, 35 ve 73. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesine gönderme kararı da oldukça ayrıntılı.

Bize göre, haklı gerekçelere dayansa da, Anayasa Mahkemesi ek vergi düzenlemesini iptal etmeyecek! Çünkü, Anayasa Mahkemesi, yakın tarihli bir kararı ile, aynı gerekçelerle getirilen Ek MTV düzenlemesini iptal etmedi (Anayasa Mahkemesinin 28/9/2023 tarihli ve E: 2023/131, K: 2023/160 sayılı Kararı 06.10.2023 tarih ve 32331 sayılı Resmi Gazete). Aynı gerekçelerle ek vergi düzenlemesinin de iptal edilmeyeceği görüşündeyim.

Söz konusu Kararda yer alan gerekçe şu şekilde:

"Aracın yaşı, motor silindir hacmi, oturma yeri veya ağırlığı gibi unsurlar dikkate alınarak ödenecek ek motorlu taşıtlar vergisi belirlenmektedir. Bu itibarla mükelleflerin taşıtın değeriyle orantısız bir vergi yükü ile karşı karşıya kaldığı söylenemez. Motorlu taşıtlar vergisinin toplumun tüm kesimlerini kapsayan yaygın bir vergi olduğu da dikkate alındığında kuralın mali güce göre vergilendirme, vergi yükünün adaletli dağılımı ve eşitlik ilkeleriyle çelişmediği sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak Anayasa Mahkemesinin deprem gibi olağanüstü olayların yaşandığı dönemlerde oluşan ekonomik kayıpların telafisi amacıyla -ölçülü olmak kaydıyla- ek vergilerin öngörülebileceği yolundaki içtihadından, dava konusu kural bakımından da ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın 13, 35 ve 73. maddelerine aykırı değildir, iptal talebinin reddi gerekir."

Bu arada Maliye ek vergi incelemelerini başlattı!

Maliye ek vergi hesaplamalarının doğru yapılıp yapılmadığını kontrol amacıyla vergi incelemelerine başladı. Bunu yapma yetkisi var mı? Evet, Maliye’nin vergilerin doğru hesaplanıp hesaplanmadığını kontrol etme yetkisi her zaman var.

Sonuç olarak;

Anayasa Mahkemesi’nin ek vergi düzenlemesinin iptali için açılan dava ile ilgili kararını kısa bir süre içerisinde açıklaması bekleniyor.

Bu konudaki kişisel görüşümüz, Yüksek Mahkemenin ek MTV ile ilgili yakın tarihli kararındaki gerekçelerle ek vergi düzenlemesinin anayasaya aykırılık iddiasını reddedeceği ve söz konusu düzenlemeyi iptal etmeyeceği doğrultusunda!