Aydın ve Denizli’de tarımsal sulamaya kuraklık kısıtlaması
Kuraklık nedeniyle Aydın ve Denizli Valiliği 2021 yılında olduğu gibi 2023 yılı için de “Kısıtlı Sulama Programı” uygulayacak. Bu kapsamda Büyük Menderes Havzası’nda üretim sezonunda çiftçilere hangi ürünü ekerlerse eksinler sadece 2 defa su verilmesine karar verildi.
Kuraklık tarımsal sulamayı doğrudan etkilemeye başladı. Aydın ve Denizli Valiliği, kuraklık nedeniyle barajlarda yeterli su olmadığı için Büyük Menderes Havzası’nda tarımsal sulamaya kısıtlama getirdi. Havzada üreticiler hangi ürünü ekerse eksin 2023 üretim yılında çiftçilere sadece 2 defa su verilmesine karar verildi. Kuraklığın etkili olduğu 2021 yılında da aynı havzada su kısıtlaması uygulanmıştı.
Aydın Valiliği’nin su kısıtlaması ile ilgili sulama birlikleri ve ziraat odalarına gönderilen kararında sulama programı, yeraltı suyunun kullanımı ve karar uymayanlara verilecek cezalar ayrıntılı olarak yer verildi.
Sadece iki kez su verilecek
Aydın Valisi Hüseyin Aksoy imzası ile yayınlanan “Adıgüzel, Kemer, Çine Adnan Menderes, Karpuzlu, Yaylakavak ve Topçam Barajlarından Sulanan Nazilli, Bozdoğan, Akçay, Aydın, Koçarlı, Çine, Karpuzlu, Söke Sulamaları ile Gölet Sulamalarında 2023 Yılı sulama Sezonunda Uygulanacak Olan Havza Planlaması Hakkında Aydın Valiliği Kararı”nın ayrıntıları özetle şöyle:
“Aydın ve Denizli İllerinde bulunan Büyük Menderes Havzası’nda yaşanan kuraklık nedeniyle çiftçilerden gelen talepler dikkate alınarak Devlet Su İşleri (DSİ) 21. Bölge Müdürlüğü tarafından 2023 yılı sulama sezonunda uygulanmak üzere Kısıtlı Sulama Programı kapsamında havza sulama planlaması (her parsele tav sulaması dahil iki su verilmesi) çalışmaları başlatılmıştır.
Denizli İli Valiliği tarafından alınan 04.01.2023 tarihli Valilik kararında, DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’ne bağlı Pamukkale, Sarayköy ve Nazilli Sulama Tesisleri’nin proje alanları içersinde kalan tüm arazilere iki (2) su verilecek şekilde havza sulama planlaması yapılması kararlaştırılmıştır.
Ancak, barajlardaki mevcut doluluk oranı ve muhtemel gelebilecek akımlar göz önüne alınarak 2023 yılı sulama sezonunda tarımsal üretim anlamında hazırlıklı olmak amacıyla ön değerlendirme yapılmıştır. Yapılan teknik değerlendirmeler neticesinde yukarıda bahsi geçen sulama sahalarında kalan arazilerin her parsele tav suyu dahil iki (2) su verilmesi durumu ortaya çıkmıştır.
DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’ne bağlı sulama tesislerinin proje alanları içerisinde kalan tüm arazilere tav suyu dahil iki su verilecek şekilde havza sulama planlaması yapılmıştır.”
Sulama birlikleri ne yapacak?
Aydın Valiliği kararında 2023 yılı için Adıgüzel, Kemer, Çine Adnan Menderes, Topçam ve Karpuzlu Yaylakavak Barajı havzası sulama planlaması (her parsele tav sulaması dahil iki (2) su verilmesi) kapsamında uyulması gereken kurallar ise şöyle sıralanıyor:
1- Sulama birliklerince (Bozdoğan, Akçay, Aydın Ovası, Adnan Menderes ve Söke Ovası Sulama Birlikleri) kendi görev alanı içerisindeki yerleşim yerlerinde bulunan mükelleflere kısıtlı sulama yapılacağı bildirilecektir. Bu yerlerde kısıtlama sulama mahalli vasıtalar ile ilan ve tebliğ edilerek vatandaşlarımıza duyurulması sağlanacak, sulama faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapılacaktır.
2- Sulama birlikleri görev alanı içerisinde kalan arazilere, ürün çeşidi gözetmeksizin, maksimum tav suyu dahil iki (2) su sağlanabilecektir. Ancak 2. (İkinci) sulamalar bittikten sonra depolama tesislerine gelen akımların yeterli olması durumunda 3. (üçüncü) su da verilebilecektir.
3- Sulama sezonu öncesi ve sonrası Büyük Menderes yatağından yapılan sulamalar bu sayıya dahil değildir.
Şebeke dışı arazilere su verilmeyecek
4- Sulama birliği görev alanı içerisinde yer alan arazilere 2. ürün sulaması amacıyla tav suyu dahil bir (1) su temini yapılacaktır.
5- Sulama birlikleri görev alanı dışında kalan şebeke dışı arazilere daimi tesisler (Meyve
Bahçesi) hariç su verilmeyecektir.
6- Su verilemeyecek olan şebeke dışında kalan daimi tesislere (meyve bahçesi) en fazla tav suyu dahil iki (2) su verilecektir.
7- Şebeke dışı arazilerde sulama birliği tarafından beyanname alınmayacaktır. (Ancak bu alanda su verilecek olan daimi tesislerden beyanname alınacaktır.)
Kaçak su kullananlara ceza verilecek
8- Kaçak olarak su alan ve planlama dışı ekim yapan kişilere Aydın Valiliği ve Sulama
Birlikleri tarafından gerekli İdari ve mali cezai işlem uygulanacaktır. Kaçak olarak su alan ve planlama dışı beyanname vermeden ekim yapan kişilere Sulama Birliği Yasası’nın 12. maddesi gereğince Sulama Birlikleri tarafından aşağıda şekilde ceza uygulanacaktır.
- a) Sulama beyannamesi vermeden ya da eksik beyanname ile sulama yapan birlik üyelerine, suladığı her dekar arazi başına su kullanım hizmet bedelinin iki katına kadar, bu fillerin tekrarı halinde her defasında ayrı ayrı olmak üzere dört katına kadar idari para cezası verilir.
- b) Birlik görev alanı dışında kalan su kullanıcılarına, izinsiz olarak suladıkları her dekar arazi başına su kullanım hizmet bedelinin iki katına kadar, bu fillerin tekrarı halinde her defasında ayrı ayrı olmak üzere dört katına kadar idari para cezası verilir.
Ruhsatsız kuyulara izin verilecek
Aydın Valiliği’nin kararında sulama sahası içerisinde kuraklık nedeniyle 2023 yılı sulama sezonunda geçici olarak ruhsata tabi olmayan yer altı kuyularının kullanımının uygun görüldüğü belirtilerek bu kuyulardan alınan suyun ücretlendirilmesine ilişkin şu bilgilere yer verildi: “Bu kuyulardan alınan suyun ücretlendirilmesi; Sulama Birlikleri Su Kullanım Hizmet Bedeli Tarifeleri’nde yer alan ‘Sulama sahası içindeki mevcut diğer kuyuların suladığı sahalara, mevzuat dahilindeki mali ve cezai hususlarla ilgili haklar saklı kalmak kaydıyla, çiftçilerin enerji gideri dikkate alınarak sulamanın bulunduğu gruptaki su kullanım hizmet bedelinin %50’si uygulanır. Bu sahalarda erken ödeme indiriminden başka bir indirim uygulaması yapılmaz’, ifadesi çerçevesinde yapılacaktır.”
Yeraltı su kuyusu ücretinde yüzde 75 indirim
Aydın Valisi Hüseyin Aksoy imzası ile yayınlanan kararda Bozdoğan, Akçay, Aydın Ovası, Adnan Menderes ve Söke Ovası Sulama Birlikleri görev alanı içerisindeki yerleşim yerlerinde; yaşanan kuraklık sonucu, çiftçilerin mali açıdan zor durumda olmaları nedeniyle yeraltı su kuyusu (YAS) ücretlerinde yüzde 75 indirim yapılması öngörülüyor. Kararda: “2023 Yılı Su Kullanım Hizmet Bedeli Tarifelerine uygun olarak; tarifenin İndirimler bölümünün 4. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen faydalanma oranının tatbik edilmesi ile birlikte, diğer YAS kuyularına uygulanacak olan %50‘ indirime ek olarak, %25 ’lik (faydalanma oranı nispetinde) artı indirimle birlikte toplam %75 oranında indirim uygulanacaktır. Ancak yapılan indirim sonucu diğer YAS kuyularına uygulanacak olan ücretin, ruhsatlı kuyulara uygulanacak olan 30 TL/da’nın altında düşmesi halinde diğer YAS kuyularına da 30 TL/da ücret uygulanacaktır.” deniliyor.
Çanakkale Belediyesi’nden su kısıtlaması
Kuraklık nedeniyle baraj sularındaki düşüş nedeniyle Çanakkale Belediyesi içme ve kullanma suyunda kısıtlamaya gidildiğini açıkladı.
Çanakkale’nin içme, kullanma ve tarımsal sulama ihtiyacını karşılayan 54 milyon 115 bin metreküp kapasiteli Atikhisar Barajı'ndaki su miktarının 23 milyon metreküpe düşmesi üzerine Çanakkale Belediyesi Encümen kararı ile 30 Nisan 2023 tarihine kadar su kısıtlamasına gidildi.
Çanakkale Belediyesi’nden yapılan açıklamada özetle şu bilgilere yer verildi: “Konut ve işyeri önlerinin ve içlerinin hortumla yıkanmasının yasaklanmasına, yüksek su tüketimi olan sanayi tesislerinde suyun tasarruflu kullanılabilmesi için mevcut kullanımları göz önüne alınarak kısıtlamaya gidilmesine, halı ve kilim yıkamalarının yasaklanmasına, şehir şebeke suyu ile hortumla araba yıkanmasının yasaklanmasına, oto kuaför ve yıkama işletmelerinde su tüketiminin aylık 20 metreküp olarak uygulanmasına, halı yıkama, hamam, tuvalet gibi su tüketimi yüksek olan iş yerlerinde ön ödemeli elektronik sayaç takılmasına, yer altı suyu kullanımı varsa mekanik sayaç takma mecburiyetinin getirilmesine,böylece yer altı su kullanımının tespitinin yapılmasına, bahçe sulamalarının sabah ve akşam, mümkünse kuyu suyu ile ve yağmurlama/damlama sistemleri kullanılarak yapılmasına, park, bahçe, yeşil alan, tarımsal amaçlı üretim yapılan yerlerde sulamaların kısıtlanmasına, acil sulama ihtiyacı olan yerlerin yağmurlama, damlama sulama ile su kullanımının minimuma indirilmesine karar verilmiştir."
Tema Vakfı’ndan uyarı, Kuraklığın etkileri şiddetleniyor, suyumuz azalıyor
Kuraklık ve su sorununa dikkat çeken Tema Vakfı sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada su sorununa dikkat çekti. Yapılan açıklamada şu bilgilere yer verildi:
- Geçtiğimiz günlerde Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi (BUSKİ) tarafından Nilüfer Barajı'nda su kalmadığı, Doğancı Barajı'nda ise doluluk miktarının %24'e gerilediği açıklandı. - Doluluk oranı %9'lara kadar düşen Yalova Gökçe Barajı'nda ise son günlerde yaşanan yağışlar sayesinde oran %25'lere kadar yükseldi.
- 1 Mart 2023 itibariyle Ankara'nın baraj doluluk oranı %25,37 iken İstanbul'un baraj doluluk oranı ise %35,38 seviyelerinde.
- Barajlarda bulunan su miktarları geçen yıldan daha düşük düzeyde ve kentlerin su idareleri yurttaşlara tasarruf çağrısında bulunmaya başladı.
- Plansız kentleşme/sanayileşme faaliyetleri, yüksek su tüketen sanayiler, tarımda hatalı ürün deseni ve kontrolsüz sulama, kayıp ve kaçakların giderilmemesi gibi sebepler su yönetiminde yapılan önemli yanlışlar sıralamasında öncelikli yerlerini korumaya devam ediyor.
Su kıtlığı için koruma ve tasarruf şart
Canlıların yeterli ve nitelikli suya erişiminin sağlanabilmesi, su kıtlığının önüne geçilebilmesi için hem koruma hem de tasarruf politikalarını birlikte hayata geçirilmedir.
Bir yandan su havzalarını, yer üstü ve yer altı su varlıklarını korumalı, kayıpları önlemeli diğer yandan ise su kullanım alışkanlıklarında değişikliği sağlayacak tasarruf tedbirleri acilen alınmalıdır.
Tüm karar vericileri su varlıklarımızı koruma, sürdürülebilirliğini sağlama konusunda gerekli politikaları ve mevzuatı üretmeye, tüm halkımızı da gereksiz su kullanımından kaçınarak tasarruf etmeye davet ediyoruz!