Asgari ücret azami önem!
Mustafa BİZİMYER
Vergi Müfettişi
Ülkemizde hâlihazırda gündemi meşgul eden konuların başında ‘Asgari Ücret’ gelmekte. Bu yazımızda, ekonomik etkileri (enflasyona, büyümeye, gelir vergisine, maliyetlere vd. etkileri) yerine asgari ücretin belirlenme sürecinde hangi hukuki argümanlara göre hareket edildiğine, tarihi sürecine ve Asgari Ücret Tespit Komisyonunun görev ve yetkilerine yer vereceğiz.
Asgari ücret; işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.
Asgari ücret, 1936 tarihli İş Kanunu ile mevzuatımıza girmesine rağmen 1951'e kadar tam anlamda uygulanamamıştır. Asgari ücret, 1951-1967 yılları arasında mahalli komisyonlarca belirlenirken, günümüzde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesi uyarınca, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenmektedir.
1969, 1972 ve 1973 yıllarında bölgesel asgari ücret tespiti yapılırken, 1974 yılından itibaren sanayi ve tarım sektörü olarak ulusal düzeyde asgari ücret belirlenmeye başladı. 1989 yılından itibaren ise tarım ve sanayi ayrımı kaldırılarak, tek asgari ücret uygulanmaya başlandı.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının çağrısı üzerine toplanır ve Bakanlıkça hazırlanan gündeme göre çalışır. 15 üyeden oluşan Komisyon, en az 10 üyenin katılımı ile toplanır ve oyların çoğunluğu ile karar alır. Karara katılmayan üye, isterse katılmama gerekçesini belirtir. Oyların eşitliği halinde, Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. Komisyonun her toplantıda aldığı kararlar karar defterine yazılır, başkan ve üyelerce imzalanır. Komisyondaki görüşmeler ve komisyonun çalışmaları gizlidir. Başkan, üyeler ve raportörler ile diğer ilgili kişi ve kuruluşlar bu görevleri dolayısıyla öğrendikleri her türlü bilgi ve belgeleri gizlemekle yükümlüdür.
Komisyon, asgari ücreti bütün işkollarını kapsayacak şekilde belirler. Ücretin, bir günlük olarak belirlenmesi esastır. Aylık, haftalık, saat başına, parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen durumlarda gerekli ayarlamalar buna göre yapılmaktadır. İşçilere, Komisyonca belirlenen ücretlerden düşük ücret ödenemez. İş sözleşmelerine ve toplu iş sözleşmelerine bunun aksine hükümler konulamaz.