Ar-Ge 250, büyümenin yol haritası
Geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin geleceği için son derece önemli olan bir konu olan Ar-Ge’de, ülkenin en çok harcama yapan şirketleri açıklandı. Turkishtime tarafından yapılan açıklama, derginin 2013’ten bu yana gerçekleştirdiği 9. çalışma. Sadece konu değil, böyle bir konuda kamu dışında dokuz yıldan beri çalışma yapılması da önemli.
Araştırma, en çok ihracat yapan 500 firma, ar-ge merkezi olan firmalar ve KAP’ta Ar-Ge verisi açıklayan firmalara gönderilen anket yoluyla gerçekleştiriliyor.
Çalışma sadece en çok ar-ge harcaması yapan firmaları değil, diğer yandan ar-ge alanında yüksek lisans ve doktoralı çalışan sayılarını, kadın istihdamını, alınan patent sayılarını, tasarım tescillerini, marka sayılarını da içeriyor.
Ar-Ge harcaması kategorisinde ilk on firma Aselsan, Tusaş, Roketsan, Turkcell, Ford Otomotiv, Tusaş Motor, Havelsan, Tofaş, Arçelik ve Vestel. Hepsi ülkenin önde örnek firmaları. Aselsan’ın tek başına yaptığı harcama 5,6 milyar TL. Araştırma kapsamında 25,5 milyar TL’lik harcamanın beşte birini Aselsan yapıyor. Tusaş 4,4 milyar TL ile ikinci sırda. İlk 10 firma ise toplam harcamaların yarıdan fazlasını yapmış.
Yapılan Ar-Ge harcamalarında savunma firmalarının performansı dikkat çekiyor. Bu durum sadece 2021’e özgü bir durum değil, önceki yıllarda da benzer bir resim vardı. Dünya liginde de savunma firmalarının benzer bir ağırlığı var.
İlk 10’da yer alan firmalar istihdam ve kadın istihdamında da önü çekiyor. Patent sayısında Turkcell, Netaş, Tofaş, Tırsan ve BSH ile beşi oluşturuyor. Tasarım tescilinde Bursalı Tekstil, Doğanlar Mobilya, Yataş, Asaş Alümünyum ve Şişecam zirvede. Marka sayısında ilaç firmaları listenin başında: Santa Farma, Sanovel, Deva, Aselsan ve Ali Raif en çok marka tescili alan firmalar.
Turkishtime araştırması, verilerini kamu ile paylaşan firmalara ait. Firma bazlı bilgi ve özel sektörün performansını ölçmek için çok değerli bir veri seti. Ancak verileri açık olmayanlar ve yükseköğretim bu araştırmada yer almıyor. Bu veriler ise TÜİK tarafından Ekim ayında açıklanacak.
Elimizdeki en güncel TÜİK verisi 2020 sonuçlarını içeriyor. Buna göre Türkiye’de ar-ge harcamalarının GSYH içindeki payı 1,09’a ulaştı. Bunun üçte ikisi özel sektör tarafından gerçekleştiriliyor. Son yıllarda Ar-Ge’nin GSYH içindeki payında ciddi bir artış var. Her ne kadar mevcut konum yeterli değilse de; momentum ve trend olumlu.
Türkiye’nin büyümesi ve ihracatı yüksek döviz kuru ve ucuz fiyatlar ile değil, rakiplerini teknolojide, tasarımda geride bırakacak ürünler ile artabilir.