Altın, cari açıkta 25 milyar dolarla ikinci oldu, sağlı sollu yumruk yedik

TİCARET Bakanı Mehmet Muş, Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Kamar’ın da içinde yer aldığı ihracatçılarla görüşürken şu mesajı verdi:
- Bana, ihracatımızı büyütecek formüllerle gelin.
Mustafa Kamar, fırsatı yakalamışken söz aldı:
- Türkiye, altın ve mücevherde hem üretim, hem de ihracat potansiyeli olan ülkeler arasında yer alıyor. Çin ve Hindistan’ın ardından bu potansiyelimizle dünyada 3’üncü sırada yer alıyoruz.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın Koza Altın’ın Diyadin’deki (Ağrı) temel atma törenindeki sözlerine benzer cümleyi kurdu:
- 2002 yılında ülkemizde altın üretimi, yani altın madenciliği “sıfır” dı. Geçen yıl ülkemizdeki madenlerden 42 ton külçe altın üretildi. Hedef 100 tona ulaşmak. Ülkemizde büyük tesisler var. Yıllık 100 tona rahat çıkılır. Üretimden ihracat açısından da dünyada 4 ülke sıraladı:
- Hindistan, İtalya, Çin ve Türkiye…
Dünya Altın Konseyi’nin her yıl yayınladığı rapora işaret etti:
- Dünya Altın Konseyi, ülkemizde 3 bin tonluk altın rezervi olduğunu belirtiyor. Mücevher İhracatçıları Birliği’nin ilk kurulduğu günlere döndü:
- 2004 yılında dünya mücevher ihracatından yüzde 0.5 pay alıyorduk. Dünyadaki payımızın yüzde 10’a çıkabileceğini söyledik. Gaza basmış ilerliyorduk. 2019’da mücevher ihracatımız 4.1 milyar dolara ulaştı. Dünyadaki payımız yüzde 5’i buldu.
COVID-19 kriziyle geçen 2020 yılında ortaya çıkan durumu paylaştı:
- Geçen yıl altın ithalatı 25 milyar doları buldu. Altın, cari açıkta ikinci sıraya yerleşince hükümet, “Bu açığa engel olalım” noktasına geldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve BDDK ayrı ayrı kararlar aldı.
Bu noktada şu benzetmeyi yaptı:
- Sektör olarak sağlı sollu yumruk yemeye başladık. Nefesimiz kesildi. Dünya mücevher ihracatından aldığımız pay yüzde 5’in altına doğru yöneldi. Çünkü, alınan kararlar ihracatımızın önüne konulan engel etkisi yarattı.
25 milyar dolarlık altın ithalatıyla ilgili şu dökümü yaptı:
● 25 milyar dolarlık altının 20 milyar dolarlık bölümü külçe, Cumhuriyet Altını, bilezik gibi tamamen tasarruf amaçlı kullanıldı. Mücevher sektörüyle ilgisi yok.
● 1 milyar dolarlık bölümü mücevhere dönüştü. Bu, bizi ilgilendiriyor.
● 4 milyar dolarlık bölümü de dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında geldi. Biz işleyip ihraç ettik.
Ardından ekledi:
- Altın kaynaklı 25 milyar dolarlık cari açığın faturası bütün sektöre kesildi. Genelde yaşanan trende dikkat çekti:
- Genelde altın ithalatının çok yükseldiği dönemin ardından 3 yıl boyunca düşüş yaşanır. Nitekim şu anda altın ithalatı çok düşük.
Alınan kararların dahilde işleme rejimi (DİR) üzerindeki olumsuz etkisini anlattı:
- DİR kapsamında bize gelecek işlenecek altın ile ilgili gümrükten izin alınması şartı konuldu. İzin süreci 3-15 gün alıyor. Sonrasında işlenmiş ürün Darphane onayına gönderiliyor. O da 1 hafta 10 gün sürüyor.
Darphane onayı uygulamasının 2004 yılında kaldırıldığını anımsattı:
- Yetkili “ayar evleri” belirlenmiş, o da işimizi hızlandırmıştı. Darphane onayı yeniden gelince 2004 yılı öncesine geri döndük. DİR kapsamında 1 günde elimize ulaşan altın, 3 haftada bize gelebiliyor. Bu trafikte kimse bize işlemek için altın göndermez.
Mustafa Kamar’la geçen hafta buluştuk, umudunu paylaştı:
- Ticaret Bakanımız Mustafa Muş, bizi dikkatle dinledi. Bizi anladığını gördük. Sorunlarımızı çözecek adımlar atacaklarını düşünüyoruz.
Sonra şu iddiayı ortaya koydu:
- DİR kapsamındaki işlerimizde en azından Darphane’yi aradan çıkarsınlar, biz yeniden ihracatta gaza basarız. Gümrükten ön izin de kalkarsa 2023’teki 12 milyar dolarlık hedefimize ulaşır, dünyadan da yüzde 10 pay alırız.
Bu durumda mücevher ihracatını yeniden tetikleyecek adımlar atmak gerekmez mi?

DİR’İ SUİSTİMAL EDEN FİRMALAR BELLİ, CEZA VERİN

MÜCEVHER İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Kamar’a dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında gelen altını işleyip iç piyasaya verenlerin olabildiğini anımsattım, anlattı:
- Başka sektörlerde DİR kapsamında gelen hammadde, ara malın ne kadarının işlenip, ihracata yönlendiğini ölçme şansı pek yoktur. Oysa altında tamamı ölçülebiliyor.
Ardından ekledi:
- Bizim sektörde de DİR’i suistimal edenler var. Onlar da 6-7 şirket. Onlar yüzünden tüm sektörü cezalandıracak frenleyici karar alınacağına, suistimal eden şirketlere ceza verilsin.

ALTINLA TİCARET İÇİN OECD’YE UYGUN YOL HARİTASI ÇİZEBİLİRİZ

MÜCEVHER İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Kamar, bankacılık rejimi tam oturmamış bazı ülkelerle ticaretin altınla yürütülmesine işaret etti:
- Aslında ihracatçılarımıza, “İhracatınız karşılığı ülkemize altın getirebilirsiniz”kapısı açıldı. Ancak, bu uygulama tam işlemiyor.
Bu konuda rol üstlenebileceklerini belirtti:
- Biz OECD kurallarına göre altınla ticaret için yol haritası çizebiliriz. Ülkemizin ihracatının yüzde 10’u bankacılık sistemi tam oturmamış ülkelere gerçekleşiyor. Söz konusu ülkeler dikkate alınarak yolcu beraberi altına da yeniden izin verilebilir.

DİR KAPSAMINDAKİ ALTINDA SADECE İŞÇİLİK İÇİN VERGİ ÖDENİYOR

MÜCEVHER İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Kamar, dahilde işleme rejimiyle (DİR) ilgili Rusya üzerinden örnek verdi:
- Rusya’da mücevher ithalatında yüzde 30 gümrük vergisi var. 50 bin dolarlık ihracatta gümrük vergisi 15 bin doları buluyor. DİR kapsamında gelen altını işleyip gönderince sadece 3 bin dolarlık işçilik için vergi ödüyoruz. Vergi 900 dolara iniyor. ABD örneğine de işaret etti:
- ABD de mücevher ithalatına yüzde 7.7 gümrük vergisi uyguluyor. Normalde 50 bin dolarlık ihracatta 3 bin 500 dolar vergi ödemek gerekiyor. DİR kapsamında gelen altını işleyince işçilik için 210 dolar ödemekle yetiniyoruz. Ardından ekledi:
- DİR uygulamasını mücevher ihracatı potansiyelimiz olan ülkelere yaymak gerekiyor.