Altı Şapkalı Düşünme Tekniği

İşletmelerde veya herhangi bir ekip yeni bir iş alanına girmeyi veya yeni bir ürün (Mal veya hizmet) pazara vermeyi hedefleyebilir.

Her ne kadar bu yeni fikirle ilgili tüm hesaplar, öngörüler veya risk analizleri yapılmış olsa da farklı görüşlere de ihtiyaç vardır. Zira farklı düşünceler, söz konusu fikri daha etkili veya verimli bir hale getirebileceği gibi, bazı durumlarda ise fikirlerin tamamen değişmesine de neden olabilir.

Ekip içinde sadece 1-2 kişinin tüm olasılıkları düşünmesi ve buna göre yol haritası belirlemesi yeterli olmayabilir, çünkü aynı insanların aynı anda farklı düşünceleri bir arada düşünmeleri çok zordur. Her türlü kararı, hep bildikleri yöntem ve düşünce alışkanlıkları ile vereceklerdir. Bu nedenle, işletme bünyesinde veya çalışma gruplarında görev yapan bireylerin bir araya gelerek, fikirlerini ifade etmeleri istenmektedir.

Ancak, bireyler edindikleri deneyimler, kendi bakış açıları ve eğitimleri doğrultusunda düşünmeye devam edebilirler. Oysa, bireylerin alışmış oldukları veya karakterlerinden farklı düşünmeleri, kendilerini kısıtlamadan düşüncelerini ifade etmeleri durumunda, çok daha etkili, üretken, verimli ve daha başarılı olmaktadır.

Edward De Bono’nun 1985 yılında yayınlanan “Altı Şapkalı Düşünme Tekniği” (Six Thinking Hats) isimli kitabında altı farklı düşüncenin nasıl ifade edileceği ve hayata geçirilmesi için neler yapılması gerektiğini ifade etmiştir.

De Bono, altı farklı düşünceyi renklerle tanımlamış ve bireylerin bir fikri tartışırken veya bir fikir geliştirirken, takmış oldukları şapkanın doğrultusunda düşünmeleri gerektiğini ve buna uygun düşüncelerini ifade etmelerini gerektiğini belirtmiştir.

Altı şapkayı ve düşünceleri aşağıdaki gibi ifade etmiştir.

• Beyaz Şapka (Boş sayfa): Tarafsız şapkadır. Görüşülen konu ile ilgili net bilgi ve raporlar ortaya konması gerekir. 

• Kırmızı şapka (Ateş): Duygusal şapkadır. Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı olmadan, sezgi, fikir ve duygularını söyleme fırsatı verir. Sübjektif düşünceyi tanımlar. 

• Sarı şapka (Güneş): İyimser şapkadır. O işin avantajları ortaya konulur. Övgü, olumlu görüşler söylenir.
• Siyah şapka (Yargıç cübbesi): Kötümser şapkadır. Eleştiri, olumsuz görüşler ile görüşülen konunun riskleri, gelecekte doğuracağı problemler ortaya çıkaracak fikirler söylenir.
• Yeşil şapka (Doğa): Yenilikçi şapkadır. Konuyla ilgili alternatifler ve yeni yaklaşımlar araştırılır ve ifade edilir.
• Mavi şapka (Gökyüzü): Serinkanlı şapkadır. Büyük resme bakılır, holistik bakılır, tüm sürecin gözden geçirilmesi ifade edilir.

Kuşkusuz, bireyler gerçek birer renkli şapka takmayacaklardır, ancak bu renkleri ifade edilecek seçilmiş bireyler, kendilerine atanmış renklere uygun düşünmeye çalışacaklar ve ifadeleri de bu yönde olacaktır.

Altı şapkalı düşünme tekniğinin ana amaçları, düşünme sürecine odaklanmak, iş geliştirmek, yaratıcılığı cesaretlendirmek, paralel düşünmeyi sağlamak, ekip içinde iletişimi güçlendirmek, karar verme sürecini hızlandırmak ve tartışmalardan kaçınmak olarak tanımlanabilir.

Kaynakça: DE BONO, E. (1997) Altı Şapkalı Düşünme Tekniği, Remzi Kitabevi