Alışveriş caddeleri

Alışveriş caddeleri her zaman çekici yerler olmuştur. Her ne kadar küreselleşmenin etkisiyle her yerde aynısı olan markalarla karşılaşma olasılığı yüksek de olsa yine de arayan gözler için nadide, sıra dışı mağazalarla karşılaşmak heyecan verici olmaktadır. Örneğin, sadece fotoğrafçılıkla ilgili kitapların satıldığı bir dükkân ya da sadece falcılıkla ilgili materyallerin satıldığı bir yer gibi. Sıradan marka ve mağazaların aralarına serpiştirilmiş böylesi sıra dışı dükkânlar alışveriş caddelerinin süsünü oluşturuyor, ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.

Alışveriş caddeleri kullanımlarına göre üçe ayrılıyor:

1. Hem araç hem de yayalar için
2. Günün sınırlı bir vakti araçlar geriye kalan uzun süre yayalar için
3. Sadece yayalar için

Küçük-büyük, şehirlerimizde mutlaka bir alışveriş caddesi bulunmakta. Hem yerlisi hem de yabancısı için ülkenin cazibe merkezi İstanbul’da 2 önemli alışveriş caddesi var. Bunlardan Asya Yakası’nda yer alan “Bağdat Caddesi” 9 km. uzunluğu ile dünyanın en uzun alışveriş caddeleri arasında yer alırken hem araçlar hem de yayalar tarafından eş zamanlı kullanılmakta, Avrupa Yakası’nda yer alan ve yaklaşık 2 km. uzunluğunda olan “İstiklal Caddesi” ise günün sınırlı bir vakti (sabah erken saatler) araçlar geriye kalan uzun süre yayalar tarafından kullanılması gerekirken her an korna ya da siren sesleri ile sizi kenara çekilmek zorunda bırakan kamu araçlarına da rastlamanız mümkün.

Simon Breines ve William J. Dean tarafından yazılan ve 1974 yılında yaynlanan “The Pedestrian Revolution: Streets Without Cars-Yaya Devrimi: Otomobilsiz Caddeler” kitabında yürümenin gürültü ve hava kirliliğini azaltacağı, ayrıca kişinin kendisini iyi hissetmesini sağlayacağı vurgulanmakta, şehir plancılarına bu akımı cesaretlendirmek için gerekli imkanları hazırlaması önerilmektedir. ABD 60’lı, 70’li yıllarda bir yaya alışveriş caddeleri akımı başlamış sayı neredeyse 200’e ulaşmış. Ancak “otomobilsiz alışveriş olmaz!” diyen Amerikalılar bu akımı pek tutmamış, 10 ila 20 yıl içerisinde bu caddeler yine eski haline döndürülmüş. Aksine, Avrupa’da 60’lı yıllarda başlayan yaya alışveriş caddeleri akımı ise gelişerek tüm kıtaya yayılmış ve her geçen gün mükemmeleşerek bugüne ulaşmış.

Eğer amaç ekmek, süt gibi zorunlu maddeler almak değilse alışveriş yaşama keyif veren bir aksiyon. Hele kadınlar için! Araştırmalara göre erkekler için alışveriş bir zorunluluk iken kadın içinse bir eğlence, keyif alınan bir an. Erkek çoğunlukla ne satın alacağına karar vererek alışverişe çıkarmış kadın ise alışveriş sırasında ne satın alacağına karar verirmiş. Özetle, erkek satın alır, kadın alışveriş yapar!

Yayalaştırma akımı çevre kaygıları, sosyalleşme ve yürümenin insan sağlığı üzerindeki etkisinin anlaşılması ile birlikte gelişmektedir. Şehirlerimizde çekici alanlar yaratmak için planlamalarda mutlaka özellikli dükkânların da yer aldığı yaya alışveriş caddelerine yer vermek gerekecektir. Eğer mevcut caddeler bu özellikte değilse onları yeniden ele alıp düzenlemek yerinde olacaktır. Ziyaretçileri şaşırtan, farklı bir deneyim yaşatan, anı oluşturan ve her zaman hatırlanacak ürünlerin satıldığı dükkânlar ile süslenmiş alışveriş caddeleri şehri sıradanlıktan kurtaracak, şehir markasına önemli katkıda bulunacaktır.

Haftanın Caddesi: STROGET, KOPENHAG, DANİMARKA

Hangi listeyi incelerseniz inceleyin dünyanın en ünlü alışveriş caddeleri sıralamasında en üst sırada mutlaka “Stroget” adına rastlayacaksınız. Danimarka’nın başşehri Kopenhag’da yer alan bu cadde deneysel amaçla 1962 yılında araç trafiğine kapatılmış. O günlerde genel kanı İskandinavya’da yaya alışveriş caddelerinin iş yapmayacağı yönündeymiş, araçla erişim olmazsa kimsenin dükkânlara uğramayacağı endişesi hâkimmiş. 

Genel kanının aksine, yayalaştırılan 1,15 km. uzunluğundaki bu cadde 2 yıllık denemenin sonunda Kopenhaglılara açıkhavada alışveriş yapmanın, ses ve hava kirliliği olmadan vitrinleri gezmenin ne demek olduğunu kanıtlamış. Sonucunda dükkânların geliri artmış, şehir için mutlaka görülmesi gereken bir ziyaret noktası oluşmuş. Geçen süre içerisinde Stroget Caddesi yenilenmiş, değişen ihtiyaçlara cevap verecek şekilde düzenlenmiş. Cadde hergün yaklaşık 100 bin kişi tarafından ziyaret edilmektedir.