Afet bölgesinde veraset vergisi

Yaşadığımız afet, afetin yol açtığı yıkımlar, pek çok insanımızın aramızdan ayrılmasına sebep oldu. Aramızdan ayrılanların hepsine Allah rahmet eylesin. Elden bir şey gelmiyor. Vefat edenlerin hepsine de sabırlar diliyorum.

Acılarla da olsa hayat devam ediyor ve kalanlara bazı yükümlülükler yüklüyor. Bunların başında da veraset vergisi geliyor. Einstein’ın söylediği rivayet olunan, “ölüm ve verginin kaçınılmaz olduğu” yolundaki söz ne kadar doğru.

Bu sebeple bende, veraset vergisine ilişkin önemli konuları tekrar belirteyim dedim.

Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’na göre 2023 yılında gerçekleşen vefat olayları dolayısıyla; evlatlıklar dâhil, füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinin her birine 1.015.747 TL istisna uygulanacaktır. Füruğ bulunmaması halinde ise eşe isabet eden miras hissesinde 2.032.742 TL kısmı vergiden istisna olacaktır.

Veraset Ve İntikal Vergisi’nin istisna sonrası kalan paylara uygulanacak 2023 tarifesi ise aşağıdaki şekildedir.

Matrah                                                                    Verginin Oranı (%)                              

İlk 1.100.000 TL için                                                              1

Sonra gelen 2.600.000 TL için                                            3

Sonra gelen 5.500.000 TL için                                            5

Sonra gelen 10.900.000 TL için                                          7

Matrahın 20.100.000 TL’yi aşan bölümü için                 10

Veraset dolayısıyla mirasçılar tarafından verilmesi gereken beyannameler için süreler değişmemiştir. Onları da aşağıda aktaralım. Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde:

1. a) Ölüm Türkiye'de gerçekleşmiş ise mükelleflerin Türkiye'de bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen dört ay içinde, mükelleflerin yabancı bir ülkede bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen altı ay içinde;
2. b) Ölüm yabancı bir memlekette gerçekleşmiş ise mükelleflerin Türkiye'de bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen altı ay içinde, mükelleflerin miras bırakanın bulunduğu ülkede oldukları takdirde ölüm tarihini izleyen dört ay içinde, mükelleflerin miras bırakanın bulunduğu yerin dışında başka bir yabancı ülkede oldukları takdirde de ölüm tarihini izleyen sekiz ay içinde;
3. c) Gaiplik halinde, gaiplik kararının ölüm siciline kaydolunduğu tarihi izleyen bir ay içinde;

beyannamenin verilmesi gerekmektedir. Bu arada 06.02.2023 ila 31.07.2023 (bu tarih dâhil) tarihleri arasında verilmesi gereken vergi beyannamelerinin verilme sürelerinin, 15.8.2023 tarihine kadar uzatıldığı da dikkate alınarak süre hesabı yapılmalıdır). Veraset vergisinin süreksiz mükellefiyet oluşturması sebebiyle söz konusu beyanname kağıt ortamında da verilebilmektedir.

Veraset beyannamesine miras kalan malların türüne göre, tapu fotokopisi, araç ruhsat fotokopisi, taşınmazlar için 2023 değerlerini gösteren belediye yazısı gibi belgelerin eklenmesi gerekmektedir. Eğer sermaye şirketi payı miras kalmışsa, şirketin son bilançosunun da beyannameye eklenmesi zorunludur.

Ancak burada bir sorun vardır. Miras kalan taşınmazların yıkılmış olması halinde bence binanın değil, artık sadece arsa payının beyanı gerekmektedir. Veya arabaların enkaz altında kalarak kullanılamaz hale gelmiş olması halinde arabanın değil, hurda değerinin beyannameye yazılmış olması gerekmektedir. Ancak bu defa, binanın DASK kapsamında, evin sair şekilde, aracın ise kasko poliçesi ile sigorta ettirilmiş olması halinde, sigorta şirketinden alınan tazminatın beyannameye girmesi gerekmektedir. Bu konuda idarenin genel düzenleyici açıklama yapması gerekmektedir.

Teorik olarak düşünürsek, bu sorunların çözümü olay bazında, yıkımın mı yoksa vefatın mı önce gerçekleştiği tartışmasına kadar bizi götürebilir.    

Afete maruz kalmış, evleri yıkılmış, çadırlarda veya konteynerlerde yaşamak zorunda kalmış, hemen her şeylerini kaybetmiş insanları bu sorunlarla uğraştırmak, belge ve beyanname peşinde koşturmak, bence bir sosyal devlete yakışmaz. Bence çıkacak ilk Torba Kanunla, “afete maruz kalan illerdeki vefatlar dolayısıyla miras kalan mal, hak ve alacakların, veraset ve intikal verisi aranmaksızın mirasçıları adına tesciline, hatta bu konuda tapu harçlarının da alınmamasına yönelik bir düzenleme yapılması, toplumun adalet duygusuna uygun olacaktır.

--**

DÜZELTME

“Aralık Ayı Kurumlar Vergisi Özelgeleri” başlığı ile 14 Şubat günlü gazetemizde yayınlanan yazımda yer alan son özelgenin en sonunda yer alması gereken “mümkün değildir” ibaresi, hatam dolayısıyla “mümkündür” şeklinde yayınlanmıştır. Olması gereken ibare, “mümkün değildir” şeklindedir. Bu arada uyaran dikkatli okurlara da teşekkür ederim. İleride bir yanılgıya yol açmamak için söz konusu özelgenin doğru özetini aşağıda yeniden aktarıyorum.

“İşyerindeki iş kazasında yaralanan işçiye, mahkeme kararı ile belirlenen kusur oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak ödenmek zorunda kalınan tazminat, yasal faiz ve harç bedellerinin tamamının, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir. (Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 157740 sayı ve 30.12.2022 günlü Özelgesi)”