“AB kömüre geri döndü” diyenlere ters köşe!
Rusya-Ukrayna savaşının yarattığı enerji krizinin ardından, herkes Avrupa Birliği’nin (AB) kömüre geri döndüğünü, kapattığı kömür santrallerini yeniden açtığını dile getirdi. Hatta kömür savunucuları, bu durumdan oldukça memnun bir ifade ile AB’yi eleştirdi.
Düşünce kuruluşu Ember’in yayınladığı rapor ise, durumun hiç de öyle olmadığını ortaya koyuyor.
AB’nin kömür ve gaza olan talebi kalıcı olarak ortadan kaldıran ucuz yenilenebilir enerji kaynaklarıyla fosilsiz bir elektrik sistemine geçme konusunda kaydettiği ilerleme, savunduğu yeşil gelecek hedefinin sadece lafta kalmadığını gösteriyor. Birlik, rüzgar ve güneş odaklı bir enerji sistemine doğru son derece hızlı bir şekilde ilerlemeye devam ediyor.
Ember’in Avrupa Elektrik İncelemesi’ne göre, 2023 yılında AB kömür ve gazdan elektrik üretiminde eşi benzeri görülmemiş bir çöküş gerçekleşti.
Kömür yüzde 26’lık düşüşle 333 TWh ile şimdiye kadarki en düşük seviyesine geriledi ve AB elektrik üretiminin yüzde 12’sini oluşturdu. Kömürdeki düşüş gazda bir artışa neden olmadı.
Gaz üretimi de yüzde 15 oranında düşerek 1990 yılından bu yana en büyük yıllık düşüşü yaşadı. Böylece fosil yakıtların üretimi 2023’te yüzde 19’luk rekor bir düşüşle ilk kez AB elektriğinin üçte birinden daha azını oluşturdu.
Elektrik üretiminin %44’ü yenilenebilir enerjilerden
Rüzgar ve güneş enerjisi ise, 90 TWh ve 73 GW ile hem üretimde hem de kurulu kapasitede şimdiye kadarki en yüksek yıllık artışlarını gerçekleştirdi.
Rüzgar ve güneş 2023 yılında AB elektriğinin yüzde 27’sini üreterek ilk kez dörtte birin üzerine çıktılar. Rüzgar, AB elektriğinin yüzde 18’ini üretti. Böylece ilk kez rüzgar enerjisi üretimi, gaz üretimini geride bırakmış oldu.
Bu oran, Fransa’nın toplam üretim talebine eşdeğer olan 475 TWh’e eşdeğer. Güneş enerjisi de güçlü büyümesini sürdürerek AB elektriğinin yüzde 9'unu (246 TWh) üretti. Hidroelektrik enerjinin de 2022’deki düşük seviyelerden toparlanmasıyla, toplam yenilenebilir enerji 2023’te AB elektriğinin yüzde 44’lük rekor payına yükseldi. Rüzgâr ve güneş enerjisinin artması ve elektrik talebinin düşmesiyle birlikte AB enerji sektörü emisyonlarında da yüzde 19’la en büyük düşüş kaydedildi.
Elektrifikasyon arttıkça elektrik talebi de artacak
“Temiz büyümeye ek olarak, düşen elektrik talebi de fosil yakıt üretimindeki düşüşe katkıda bulundu. Talep, 2023 yılında 2022 yılına kıyasla yüzde 3,4 oranında düştü. Bu, enerji krizinin başladığı 2021 seviyelerine göre yüzde 6,4'lük bir düşüşe işaret ederken, bu düşüşün üçte birinden biraz fazlası sanayi elektrik tüketimindeki azalmaya bağlanıyor. Elektrifikasyon arttıkça bu talep düşüş oranının önümüzdeki yıllarda tekrarlanması beklenmiyor.
Ember Küresel Direktörü Dave Jones, “Elektrifikasyon daha fazla ısı pompası, elektrikli araç ve elektrolizörle gerçekleştikçe, AB elektrik talebinin artacağı yeni bir döneme girecek” dedi. “Güvenli bir iklim için gereken emisyon kesintilerini sağlamak için yenilenebilir enerji kaynaklarının bu talep artışına ayak uydurması gerekecek” yorumunu yapıyor.
Rüzgar ve güneş enerjisindeki büyümenin hızlanması gerekiyor
REPowerEU planı, 2023’te yüzde 27 olan rüzgar ve güneş enerjisinden elde edilen enerjinin 2030’a kadar yüzde 55’e çıkmasını öngörüyor. Güneş enerjisi, 2022’deki 41 GW’a kıyasla 2023'te 56 GW’lık önemli bir ek kapasite artışı sağladı. Ancak 2022 yılındaki yıllık üretim artışını yakalayamadı. Rüzgar üretimindeki büyüme 2023’te yüzde 13 ile güçlü olsa da, REPowerEU hedeflerini karşılamak için 2030’a kadar her yıl yüzde 15 artması gerekiyor.