8 saatlik zaman farkı var

Burak Önder

Türk Hava Yolları’nın son yıllarda Latin Amerika uçuşlarını arttırdığını biliyorsunuz, Meksika da Türk Hava Yolları’nın direkt uçuşu bulunan ülkelerden biri. İstanbul’dan Meksiko’ya, oradan da Cancun şehrine direkt olarak uçabilirsiniz. Eğer Meksiko’ya gidecekseniz 14 saatlik, Cancun’a gidecekseniz başkentte 1 saat 40 dakika uçakta bekleyerek 18 saatlik yolculuğu göze almalısınız. Ülkemizle Meksika arasında 8 saatlik zaman farkı olduğunu da unutmayın. Meksika’ya yapacağınız ziyaret öncesi vize istenmekle birlikte eğer geçerli bir ABD veya Schengen vizeniz varsa tekrar vize almanıza gerek bulunmuyor. Ülkeye giriş yaparken yanınızda otel rezervasyonunuzun ve dönüş biletinizin fotokopisini almanızı tavsiye ederim. Yaptığım Meksika seyahatlerinde güvenlik noktasında bir sıkıntıyla karşılaşmasam da çok güvenli bir ülke olduğunu söyleyemem. Gece dışarı çıkmamanızı ve şehir içi seyahatlerinizde Uber kullanmanızı tavsiye ederim. Seyahatiniz boyunca dikkatli olmalısınız. 

En fazla biber tüketen ülke

Latin toplumlarında olduğu gibi genelde rahat ve yavaş bir toplum, günlük hayatta aceleleri yok. Meksikalılar fazlasıyla kibar, sıcakkanlı ve misafirperverler. Onlar için aile kavramı çok önemli. Uzun süredir tanıştığımız Meksikalı müşterilerim Meksika’ya ziyaretimde beni muhakkak evlerinde ağırlamak istiyorlar. Tıpkı bizim Anadolu’da olduğu gibi yemek konusunda ısrarcılar ve bundan büyük keyif alıyorlar. 

Meksika denince akla gelen önemli hususlardan biri de binlerce yıllık mutfağı. Bu kıymetli hazine 2010 yılında Unesco tarafından koruma altına alınmış. Meksika yemekleri genelde bol baharatlı ve acı. Dünyaya yayılmış zengin ve leziz mutfağında yer alan et, fajita, tortilla ve tako gibi pek çok yemeği acı soslarla birlikte tüketmeyi seviyorlar. Dünyanın en fazla biber tüketen ülkesi konumunda, ayrıca ülkede 100’e yakın biber çeşidi yetiştiriliyor. Bunun yanında mısır Meksikalılar için temel besin kaynağı. Menşei Meksika olan tekila ülkede en çok tüketilen içkilerin başında yer alıyor. Dünyadaki en fazla kola tüketimi de yine Meksika’da. Diğer Latin ülkelerinde olduğu gibi şarap, barbekü, müzik ve dans Meksika’nın olmazsa olmazları. 

MUTLAKA ZİYARET EDİLECEK YER

Meksika’ya yolunuz düşerse, dünyanın yedi harikasından biri olan Maya şehri Chichen Itza’yı, Dünyanın ilk sualtı heykel müzesi olan Musa’yı (Cancun Suatlı Heykel Müzesi), Puebla Şehri’ni, Metropolitan Katedralini ve pembenin tonlarıyla gezginleri büyüleyen Las Coloradas’ı ziyaret etmenizi öneririm.   

Latin Amerika’nın en güçlü ekonomilerinden Meksika

Meksika, 130 milyon nüfusuyla Latin Amerika’nın Brezilya’dan sonra en kalabalık, dünyanın da en büyük nüfusa sahip onuncu ülkesi. Başkent Meksiko ise dünyanın en kalabalık şehirlerinden biri... Meksika bir bakıma ABD’nin arka bahçesi. Özellikle California ve Texas’ta İngilizcenin yanı sıra birçok İspanyolca tabela da görürsünüz. Güney eyaletlerinde çokça İspanyolca konuşulur. Bugün ABD’de 12 milyondan fazla Meksikalının yaşadığı biliniyor. Hatırlayacağınız üzere, eski ABD Başkanı Trump bu durumdan son derece rahatsızdı. Meksika’dan ABD’ye kaçak girişi engellemek için Arizona, Texas ve Kaliforniya sınırlarının bir kısmına çelik duvar inşa etmeye karar vermişti. Ancak seçimi Biden kazanınca duvar inşası için verilen yetkileri geri aldığını duyurmuştu. Meksika, dünyada İspanyolca konuşulan ülkeler içinde en fazla nüfusa sahip ülke konumunda. Para birimi olan Meksika Pezosu hemen hemen Türk Lirası ile aynı, 1 Dolar yaklaşık 17,75 Meksika Pezosu değerinde. Gördüğünüz fiyatlara %10 eklediğinizde Türk Lirası karşılığını bulabilirsiniz. Nüfusun büyük kısmı Katolik Hristiyan olan Meksika demokratik, laik ve federal bir cumhuriyetle yönetilmekte, ayrıca 32 eyaletten oluşmakta. Aynı zamanda yüz ölçümü bakımında Latin Amerika ülkeleri arasında Brezilya ve Arjantin’den sonra üçüncü sırada.

Başkent Meksiko dışında diğer önemli şehirleri Guadalajara, Monterrey ve Puebla olarak sayılabilir. Ekonomik faaliyetler, genel olarak başkentte yoğunlaşmakta. GSYİH’nin %20’sinin üretildiği başkent Meksiko’nun bağlı olduğu eyalet ağır sanayinin de merkezi konumunda. Bununla birlikte Meksiko, Guadalajara ve Ciudad Juarez gibi büyük şehirlerde üretim nedeniyle hava ve su kirliliği çok ciddi bir sorun haline gelmiş. Temiz yakıt kullanımı ve eski otomobillerin trafiğe çıkışının sınırlandırılması gibi birtakım önlemlerle bu sorunun önüne geçilmeye çalışılıyor.

Toplam ihracatın %32’sini otomotiv kapsıyor

Latin Amerika’nın en güçlü ekonomilerinden biri ve liberal bir ekonomiye sahip Meksika, Brezilya’dan sonra Latin Amerika’nın en büyük ikinci ekonomisi, aynı zamanda 2022 itibariyle dünya sıralamasındaki on beşinci ülke. Meksika sanayi ve ihracat açısından bölgesindeki önemli ülkelerinin başında geliyor. Latin Amerika ve Karayip ülkeleri arasında ithalat ve ihracat rakamlarıyla en yüksek paya sahip olan Meksika, bölge ihracatının ve ithalatının üçte birini gerçekleştirmekte. Meksika sanayiinde gıda, tütün, kimyasallar, demir-çelik, petrol, madencilik, tekstil ve hazır giyim, otomotiv ve dayanıklı tüketim malları başı çekmekte. Havacılık ve savunma sanayi, elektrik ve elektronik sektörü, medikal cihaz sanayi, tekstil ve hazır giyim sektörü, kimya sanayi, plastik sektörü, mobilya sektörleri de ülkedeki diğer gelişmiş sektörler olarak sıralanabilir. 

Otomotiv sektörü 6 milyon kişiye istihdam yaratıyor

Meksika'daki otomotiv endüstrisi ülkenin GSYİH’sinin %3,9’unu, imalat sanayinin %18’ini ve imalat sanayi ihracatının %32’sini oluşturmakta. Meksika, dünya binek otomobil üretiminde yedinci sırayı alırken en fazla ihracat gerçekleştiren beşinci ülke konumunda. 6 milyon kişiye istihdam sağlayan otomotiv sanayii temelde ABD pazarına yönelik gelişmiş; ülkede üretilen araçların %91’i ihraç edilirken bu ihracatın %80'i ABD'ye gerçekleştirilmekte. 

Kimya sanayi ise GSYİH'nin %2,2’sini ve imalat sanayinin %10’unu oluşturmakta. Plastik sanayii, Meksika’nın imalat sanayinde önemli sektörlerden biri. 400 milyon tonluk dünya plastik üretiminin 3,8 milyon tonu Meksika'da gerçekleştirilirken 2022 yılı plastik tüketimi ise 5,9 milyon ton olarak gerçekleşmiş. 

Yıllık 7 milyar ABD Doları ihracat gerçekleştiren tekstil ve hazır giyim sektörü ülkenin dördüncü büyük sanayi dalı. GSYİH’nin %3’ünü ve istihdamın %10’unu oluşturan tekstil ve hazır giyim sektörü yıllık ortalama %5 büyümekte.

17 farklı mineralin dünyadaki ilk 10 üreticisinden biri

Elektrik ve elektronik sektörüyse GSYİH'sinin %1,3'ünü ve imalat sanayinin %8,4'ünü oluşturmakta. Elektrik ve elektronik sektörü ülkede gelişen ilk endüstrilerden biri ve özellikle yabancı yatırımlarla birlikte hızla büyüyerek Meksika’yı dünyanın 8’inci büyük elektronik üreticisi konumuna getirmiş. Meksika bu sektörde küresel ihracattan %4,5 pay alırken Latin Amerika'nın da ikinci büyük ihracatçısı konumunda. Çin’in ardından ABD’nin ikinci büyük elektronik tedarikçisi olan Meksika, ihracatının %20’sini ABD pazarına gerçekleştirmekte.

Meksika’nın başlıca doğal kaynakları; petrol, gümüş, bakır, altın, kurşun, çinko, doğalgaz ve kereste olarak sayılabilir. Meksika dünyanın en büyük gümüş üreticisi ve ihracatçısı; aynı zamanda altın, çinko, sodyum, sülfat ve bakır gibi 17 farklı mineralin de dünyadaki ilk 10 üreticisinden biri. 2,6 milyon kişinin istihdam edildiği madencilik sektörü GSYİH’nin %3’ünü, imalat sanayinin %8’ini oluşturmakta. 

Ülkenin petrol gelirleri ihracat gelirlerinin %10’unu ve kamu gelirlerinin üçte birini oluşturmakta. Devlete ait olan petrol şirketi Pemex, dünyanın 7. büyük petrol şirketi. Bunun yanında 2014 yılından bu yana yabancı şirketler de petrol sektöründe faaliyet gösterebilmekte.

Tarım sektörüne baktığımızda, tarım sektörü GSYİH’nin %2,3’ünü oluşturmakta ve yaklaşık 5,5 milyon kişi tarımda istihdam edilmekte. Meksika, dünya tarımsal mahsul ve hayvancılık üretiminde on birinci sırada yer almakta. Aynı zamanda Meksika, dünyada yedinci sırada yer alan büyük bir sığır üreticisi, tavuk eti üretiminde beşinci sırada yer alırken mısır üretiminde sekizinci sırada. Mısırın anavatanı olan Meksika’nın diğer başlıca tarım ve hayvancılık ürünleri; buğday, soya fasulyesi, pirinç, fasulye, pamuk, kahve, meyve ve domates olarak sayılabilir. Dünya tarım ürünleri ihracatında %2,3 payla dünyanın 7’nci büyük tarım ihracatçısı konumunda olan Meksika, 2022 yılında 190'dan fazla ülkeye tarım ürünleri ihraç etmeyi başarmış. En çok ihraç edilen ürünler ise sırasıyla bira, çilek, avokado, tekila, domates, işlenmiş dana eti ve domuz eti.

Dünya Bankası raporuna göre iş yapma kolaylığı açısından dünyada 190 ülke arasında 60. sırada yer alan Meksika on sekiz Latin Amerika ülkesi arasında Venezüella ve Küba’dan sonra en düşük asgari ücrete sahip ülke.

Dış Ticaret Verileri

Latin Amerika ve Karayip ülkeleri arasında ithalat ve ihracat rakamlarıyla en yüksek paya sahip olan Meksika, bölge ihracatının ve ithalatının üçte birini gerçekleştiriyor. 1994 yılında yürürlüğe giren NAFTA’nın (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması) etkisiyle bu süreçte ABD ve Kanada’yla arasındaki ticareti üç kat arttırmayı başarabilmiş.

- İhracatta Meksika’nın başlıca ihraç ürünleri; motorlu kara taşıtları, elektrikli makine ve cihazlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, mineral yağlar ve yakıtlar; optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar; mobilyalar, aydınlatma cihazları, prefabrik yapılar, plastik ve mamulleri, meşrubat ve alkollü içecekler olarak sayılabilir. 

- Meksika’nın ithalatında başlıca ürünler; elektrikli makina ve cihazlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, mineral yakıtlar, yağlar, motorlu kara taşıtlar, plastik ve mamulleri; optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar; demir-çelik, demir veya çelikten eşya, organik kimyasallar, alüminyum ve alüminyumdan eşyalar olarak sayılabilir.

STA anlaşmamız olmaması rekabette dezavantaj 

Meksika’yla olan dış ticaretimizde en önemli sorun coğrafi uzaklık, navlun masraflarının yüksekliği, iki ülkenin de benzer üretim ve ihracat yapılarına sahip olmasının yanı sıra iki ülke arasında serbest ticaret anlaşmasının olmaması.

Meksika’nın hali hazırda NAFTA (Meksika, ABD ve Kanada), Şili, AB, EFTA, Uruguay, Japonya, Kolombiya, İsrail, Peru, Kosta Rika, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua ve Panama’yla serbest ticaret anlaşmaları bulunmasına rağmen Türkiye ile henüz STA imzalamamış durumda. Kanaatimce Meksika’yla aramızdaki ticaret hacmini geliştiremememizin en büyük nedenlerinden biri aramızda serbest ticaret anlaşması bulunmaması, dahası AB ile STA imzaladığı için Avrupalı rakiplerimiz karşısında dezavantajlı oluşumuz. Diğer önemi problem de son zamanlarda Uzak Doğu’dan navlun fiyatlarının bize göre daha avantajlı hale gelmesi.  

2022 yılına ait verileri incelediğimizde, Meksika’ya olan ihracatımız yaklaşık %29 artarak 1,08 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Meksika’dan olan ithalatımız da yaklaşık %25 artarak 1,19 milyar dolara ulaşmış ve 108 milyon dolar dış ticaret açığı vermişiz.

Türkiye'nin Meksika'ya ihracatında başlıca ürün grupları; motorlu kara taşıtları, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, mücevher eşyası, demir-çelik, demir veya çelikten eşya, elektrikli makina ve cihazlar, plastikler ve mamulleri, alüminyum ve alüminyumdan eşya, kauçuk ve kauçuktan eşya, bakır ve bakırdan eşya olarak sıralanmakta.

Türkiye'nin Meksika'dan ithalatına baktığımızdaysa başlıca ürün grupları; elektrikli makina ve cihazlar, motorlu kara taşıtları, plastik ve mamulleri; optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, boyalar, pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat, sebzeler ve bazı kök ve yumrular, organik kimyasallar ve hububat olarak öne çıkmakta.

Çin ve ülkemizden Meksika’ya navlun fiyatlarını mukayese edecek olursak; Çin’den Meksika’ya bir 40 HC konteyner 45 günde ve yaklaşık 3.000 dolara giderken, ülkemizden 30 günde ve yaklaşık 2.500 dolara gidiyor.

130 milyonluk pazarın özellikleri

Görüşme öncesi kurumsal firmalardan randevu almayı ihmal etmeyin. Ziyaretlerinizde zamanında görüşme yerinde olmanızı ve resmi kıyafet tercih etmenizi öneririm. Küçük hediyeler vermeniz iyi olabilir. Yapacağınız görüşmelere yanınızda ürünlerinizden numuneler götürmek faydalı olacaktır. Meksikalılarda İngilizce konuşma oranı diğer Latin ülkelerine göre çok daha fazla olduğundan tercümana ihtiyacınız olmayabilir.

Meksikalıların da diğer Latinler gibi ‘’hayır’’ diyebilme yetisi gelişmemiştir. Ayrıca Latinlerin sıcakkanlı ve misafirperver bir toplum olduğunu söylemiştim. Dolayısıyla görüşme esnasında ürünlerinizle yakından ilgilendikleri ve kısa zamanda sipariş vermeye istekli oldukları izlenimi edinebilirsiniz. Bu durum sizi yanıltmasın, takip sürecinin iyi denetlenmesi gerekmekte.

Meksika 130 milyon nüfusuyla hem modern hem de geleneksel kanalın güçlü olduğu büyük ve derin bir pazar. Geleneksel pazardaki toptancılar direk ithalat yapabilir ama çoğunlukla fiyat odaklıdırlar. Modern kanalda da gerek ulusal gerek uluslararası birçok zincir market görebilirsiniz. Walmart, Sam’s Club, Soriana, Grupo Chedraui, Costco gibi ulusal marketlerin yanında yerelde de birçok büyük firma bulunmakta. Zincir marketler zaman zaman kendileri ithalat yapsalar da çoğunlukla ithalatçılar ve acenteler üzerinden tedarik gerçekleştirmekteler. 

Meksika’da e-ticaret pazarı da tüm dünyada olduğu gibi gün geçtikçe büyümekte. Kayıtlara göre 2022 yılında 64 milyon Meksikalı e-ticaret kullanıcısı bulunuyor. 2022 yılında internet kullanımı %75 seviyesindeyken, Meksika'da e-ticaretin perakende ticaret içerisindeki payı %17,2 ye ulaşmış durumda. Ülkedeki en önemli e-pazar siteleri; mercadolibre.com.mx, amazon.com.mx, walmart.com.mx, coppel.com, liverpool.com.mx ve shein.com.mx olarak sıralanabilir.

Bildiğiniz üzere Meksika bize uzak bir pazar konumunda. Latinler genellikle yavaştır. Karar alma ve sipariş süreçleri bizdeki gibi hızlı ilerlemez. Ürünün pazara girmesi ve kalıcı olarak rafta kalması zaman ve emek ister. Bu nedenle çalışmayı düşündüğünüz distribütörü iyi seçmek ve desteklemek önemli. Rafa girdiğiniz zaman da büyük sıkıntılar olmadığı müddetçe uzun zaman ürünleriniz rafta kalır. Bu nedenle sabır isteyen bir pazardır. 

Gözlemleyebildiğim kadarıyla Meksika’da kontrastlar ülkesi. Alt gelir grubu için fiyat çok önemli bir etkenken, özellikle üst gelir grubu için marka, kalite ve tasarım önemli satın alma tercihi. Meksika’da Türk ürünleri karşısındaki algının olumlu olduğunu söyleyebilirim. Türk menşeli ürünler, fiyat ve kalite dengesi açısından Çin’den çok daha iyi konumda ve kalite açısından Avrupa ürünleriyle eşdeğer görülmekte.

Neler Yapılabilir?

Serbest Ticaret Anlaşması’nın, uzak ülkelerle olan ticaretimizde, özellikle yabancı alıcıların gözünde psikolojik bir etkisi bulunuyor. Meksika’nın AB ülkeleriyle arasında bir ticaret anlaşmasının olması ancak ülkemizle STA görüşmelerinden sonuç alınamaması Meksika ile olan ticaretimizde önemli bir sorun teşkil etmekte. İki ülke arasında serbest ticaret anlaşmasının imzalanması ticaret hacminin artmasında önemli bir adım olacaktır.   
Bu pazara ihracat yapma potansiyeli olan sektörler için pazarın dinamikleri, kültürü, pazarın eğilimleri, alışkanlıkları, potansiyeli, mevcut rakipleriyle alakalı pazar araştırma raporlarının hazırlanması ve firmalarla paylaşması önemli olacaktır. 

Fuarlar ihracatta hala önemli bir enstrüman. Firmalarımız Meksika’ya ihracat yapmak istiyorlarsa Meksika’da düzenlenen sektörel fuarları denemeliler. Eğer Meksika’da size uygun bir fuar bulunmuyorsa ABD’de olan fuarları deneyebilirsiniz. Meksikalılar ABD’de olan fuarlara yoğun katılım gösteriyorlar. 
 İhracatçı birliklerimiz genel ticaret heyetleri yerine muhakkak sektörel ticaret heyetleri ve UR-GE projeleri düzenlemeliler.

Meksika’daki büyük zincirler ve e-ticaret platformları ülkemize özel satın alma heyeti kapsamında getirilmeli; ülkemizdeki üretici ve ihracatçı firmalarımızla buluşturulmalı.
Firmalarımız Meksika gibi alternatif pazarları denemeli ve takiplerinde ısrarcı olmalı.