7524 sayılı Kanun’la gelen vergi düzenlemeleri
Prof. Dr. Nurettin Bilici
Dr. Begüm Dilemre Öden
Çankaya Üniversitesi
7524 sayılı “Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Meclis Genel Kurulu’ndan geçerek 2 Ağustos 2024 tarih ve 32620 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanun ile 6183 sayılı AATUHK, Gelir Vergisi Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, özel Tüketim Vergisi Kanunu ve İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer bazı kanunlarda değişiklikler yapılmıştır.
Aşağıda bu değişiklikleri açıklayarak değerlendirmeye çalışacağız.
1. 6183 Sayılı AATUHK
“Borcu Yoktur” belgesi aranan haller genişletilmiştir.
6183 sayılı Kanun 22/A maddesinde yer alan ve amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler kapsamına mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemeler de dâhil edilmiştir.
Böylelikle, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemelerde de parayı tahsil edecek kişiden (kamuya) “borcu yoktur” belgesi getirmesi istenecektir. (7524 sayılı Kanun m. 1)
2. 193 Sayılı GVK
Ticari ve mesleki kazançlarda günlük hasılat tespiti uygulaması başlatılmıştır. Gelir Vergisi Kanunu mülga 69. maddesine ticari ve mesleki kazançlarda günlük hasılat tespiti uygulaması eklenmiş olup düzenleme, 01 / 01 / 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir. Vergi güvenlik müessesesi olarak getirilen bu uygulamaya göre; mükelleflerin yoklama neticesinde tespit edilecek olan hâsılatları, beyanları ile karşılaştırılacak ve hâsılat farkı %20’den fazla çıkarsa mükellef izaha davet edilecektir. Yapılan izah yeterli bulunmaz ise vergi incelemesine alınabilecek olan mükellef hakkında vergi ziyaı cezası da uygulanabilecektir. Bu düzenleme kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacaktır. (7524 sayılı Kanun m. 3)
Gelir vergisi tevkifatının kapsamına elektronik hizmet sağlayıcılarının da alınması konusunda Cumhurbaşkanı’na yetki verilmiştir. Bu düzenleme 01 / 01 / 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. (7524 sayılı Kanun m. 4)
Gelir Vergisi Kanunu m. 17’ye, tekno girişim şirketi niteliğini haiz işverenlerce hizmet erbabına pay senedi verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerde ücret istisnası getirildiğine dair hüküm eklenmiştir. (7524 sayılı Kanun m. 2)
3. 213 Sayılı VUK
Vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 14 ve 16)
Kayıt dışı faaliyette bulunanlara kesilecek vergi ziyaı cezası arttırılmıştır. Mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı çalışan mükelleflere uygulanacak olan vergi ziyaı cezasının diğerlerine göre yüzde elli artırılarak uygulanması öngörülmüştür. (7524 sayılı Kanun m. 9)
Özel usulsüzlük cezaları (ÖUC) arttırılmıştır. Nihai tüketicilere yönelik olan özel usulsüzlük cezası dahil özel usulsüzlük ceza miktarları artırılmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 10-13)
Tahsilatlarını kendi banka hesapları ya da POS cihazlarından gerçekleştirmeyip başkalarına ait POS ve banka hesaplarını kullanan ve kullandıran firma ve şahıslara yüksek tutarda cezalar öngörülmüştür. VUK mük. m. 355’e şu hüküm eklenmiştir: “Mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin tahsilatların, banka ve benzeri finans kurumları… Aracılığıyla başkalarının adı ve/veya hesabı kullanılarak yapılması durumunda, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın %10’u nispetinde, mal teslimi veya hizmet ifasını yapanlar ile adına ve/veya hesabına ödeme yapılanlara ayrı ayrı özel usulsüzlük cezası kesilir.” Bu tip fiillere kesilecek ÖUC normal ÖUC’nin 3 katı tutarında olacaktır. Ayrıca her bir işlem için verilecek cezanın tutarı 20 bin TL’den daha düşük olamayacaktır.
VUK 376/2 hükümlerinden faydalanarak 30 gün içinde ödeme yapan mükelleflere sağlanan %25 indirim imkânı yürürlükten kaldırılmıştır.
Sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği tespit edilip mükellefiyeti terkin edilenlerin teminatının üst sınırı ve teminatın iadesine dair düzenleme yapılmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 5)
VUK mük. 257. maddesinde yazılı tahsilât ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin yetkinin kapsamı genişletilmiştir. (7524 sayılı Kanun m. 6)
4. 3065 Sayılı KDVK
Gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar, özel tekne ve yatlar, deniz taşıma aracı olarak kabul edilmeyecektir. Bu şekilde KDVK m. 13’de yer alan KDV’den istisna edilen araçları düzenleyen maddedeki istisnanın kapsamı daraltılmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 14 ve 17)
KDV iadelerinde vergi incelemesi usulü getirildi. KDVK’nın 58. maddesinde yapılan düzenleme ile mükelleflerin KDV iadelerinin doğru bir şekilde yapılması ve haksız KDV iadesine sebebiyet verilmemesini sağlamak üzere KDV iadelerindeki esas usul, vergi incelemesi olarak belirlenmiştir. (7524 sayılı Kanun m. 22)
Beş takvim yılı süresince indirim konusu yapılamayan KDV’nin özel hesaba alınması uygulaması başlatılmıştır. Bu şekilde indirim hesabından çıkartılarak özel hesaba alınan KDV’lerin gider olarak dikkate alınması ve devreden (biriken) KDV tutarının azaltılması uygulaması başlatılmaktadır. (7524 sayılı Kanun m. 20)
Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler kısmi istisna kapsamına alındı. Bu hizmetler iade hakkı tanınan istisnalardan çıkarılarak kısmi istisna kapsamına alınmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 21)
Birleşme, devir ve bölünme işlemlerinde, devreden KDV ve iade hakkının zamanaşımına bağlı olmaksızın vergi incelemesi yoluyla yeni şirkete devrine izin verilmesi mümkün hale getirilmiştir. Bu işlemin daha önce zamanaşımı süreleri içinde yapılması mümkün idi. (7524 sayılı Kanun m. 19)
Bazı malların ithalatı ve yurt içi teslimindeki ithalat lehine olan KDV uygulama farklılığı giderildi. Bu şekilde bu malların yurt içi teslimi ve ithalatında olan KDV uygulama farklılığı giderilmiştir. (7524 sayılı Kanun m. 18)
5. 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu
Serbest bölgelerde faaliyette bulunan işletmelere sağlanan kazanç istisnası ihracat gelirleri ile sınırlandırılmıştır. Bu şekilde yurt içine yapılan satışlardan elde edilen kazançlara tanınan istisna kaldırılmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 24)
6. 4760 Sayılı ÖTVK kapsamındaki değişiklikler
Bazı tütün mamullerinden alınmakta olan maktu vergi tutarına ilişkin asgari maktu vergi tutarının %20’sine kadar olan sınırlama kaldırıldı. Bu şekilde birim ambalajda bulunan mamul için alınacak asgari maktu vergi tutarı kadar vergi alınabilmesine ilişkin yetki alınmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 26)
Bazı malların ithalatı ve yurt içi teslimindeki ithalat lehine olan ÖTV uygulama farklılığı giderildi. Bu şekilde bu malların yurt içi teslimi ve ithalatında olan ÖTV uygulama farklılıkları giderilmiştir. (7524 sayılı Kanun m. 25)
7. 5520 Sayılı KVK
Yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulaması getirildi. Bu bir vergi güvenlik müessesesidir. Yeni düzenlemeye göre hesaplanan vergi, kurumların indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10'undan az olamayacaktır. (7524 sayılı Kanun m. 36)
Yatırım fon ve ortaklıklarında kurumlar vergisi istisnası, fon ve ortaklıkların gayrimenkul kazançlarının en az % 50’sinin kâr olarak dağıtılması koşuluna bağlandı. (7524 sayılı Kanun m. 32)
Yap–işlet-devret modeli kapsamında elde edilen kazançlarda kurumlar vergisi oranı %30’a çıkarılmıştır. (7524 sayılı Kanun m. 35)
KVK’ya eklenen maddelerle yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi uygulaması getirildi. Nihai ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap döneminden önceki dört hesap döneminin en az ikisinde 750 milyon Euro karşılığı Türk Lirası sınırını geçen çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmelerinin ilgili hesap dönemindeki kazançları üzerinden %15 vergi alınacaktır. (7524 sayılı Kanun m. 37-50)
Kurumlar vergisi tevkifatının kapsamının (elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yönelik) genişletilmesi konusunda Cumhurbaşkanı’na yetki verildi. (7524 sayılı Kanun m. 33-34)
8. 2577 Sayılı İYUK
Vergi davalarındaki istinaf ve temyiz uygulamalarında değişiklik yapıldı. Yeni kurallar aşağıda açıklanmaktadır:
- Konusu 31 bin Türk Lirası’nı geçmeyen; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamayacaktır.
- Konusu 920 bin Türk Lirası’nı aşan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar temyiz edilebilecektir.
- Konusu 270 bin Türk Lirası’nı aşıp 920 bin Türk Lirası’nı aşmayan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan ve istinaf kanun yolu incelemesinde kaldırma kararı üzerine yeniden karar verilen davalar temyiz edilebilecektir.
- Duruşma yapılmasının zorunlu olduğu davaların belirlenmesinde davanın açıldığı tarihteki rakamlar esas alınacaktır.
- İstinaf veya temyiz yoluna başvurulabilecek kararların belirlenmesinde ise ilk derece mahkemesi veya bölge idare mahkemesince nihai kararın verildiği tarihteki parasal değer esas alınacaktır. (7524 sayılı Kanun m. 52-54)
9. Sonuç
Yeni düzenlemeler ağırlıklı olarak ilave kamu geliri toplamaya yöneliktir. Son yıllarda fazlalaşan bütçe açıkları Hükümeti yeni gelir arayışlarına zorlamıştır.
Hükümet bu düzenlemelerle bir yandan kayıt dışılıkla mücadeleyi artırarak öte yandan yeni tesis edilen vergi artışlarıyla ekonomi içinden daha fazla fon çekmeyi hedeflemektedir. Bu şekilde çok ciddi ekonomik sosyal sorunlara yol açan enflasyon belasıyla mücadeleyi amaçlamaktadır.