7 milyar dolarlık ihracat, vergi duvarını aştı
Avrupa Birliği ile Brexit sonrası ticaret ve işbirliği anlaşması yıl bitmeyen gerçekleştiren İngiltere, AB sonrası ilk serbest ticaret anlaşmasını (STA) Türkiye ile salı günü (bugün) imzalayacağını açıkladı. İngiltere Ticaret Bakanı Liz Truss, iki ülke arasındaki mevcut ticaret ilişkisini aynı şekilde sürdürecek bir anlaşma imzalanacağını belirterek “ imzalamayı planladığımız anlaşma gümrük vergisi alınmayan düzenlemeleri sürdürecek ve ticaret ilişkimizi destekleyecek” dedi. Türkiye-İngiltere serbest ticaret anlaşması, Türkiye’nin bu ülkeye ihraç ettiği otomotiv ve elektroniğin tamamı, tekstil ve hazır giyimin tamamına yakınını ortalama yüzde 10 vergiden kurtardı. Türkiye’den İngiltere’ye yapılan yaklaşık 7 milyar dolarlık ihracat vergi duvarı ile karşılaşmadan bu ülke pazarına girecek.
Daha özel bir anlaşma için çalışılacak
İngiltere Ticaret Bakanı Truss yaptığı açıklamada “Şimdi Türkiye ile yakın gelecekte daha özel ve hırslı bir ticaret anlaşması için çalışmayı sabırsızlıkla bekliyoruz” dedi. Türkiye-İngiltere ikili ticaret hacmi 2019 yılında 25,25 milyar dolar düzeyindeydi. 1 Ocak’ta sonlanacak geçiş sürecinde 62 ülkeyle ticaret anlaşması yapan İngiltere’den yapılan açıklamada, Türkiye ile yapılacak anlaşmanın Japonya, Kanada, İsviçre ve Norveç’in ardından beşinci büyük ticaret anlaşması olduğu belirtildi.
İngiltere, Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliği Anlaşması olması nedeniyle AB ile anlaşmaya varmadan Türkiye ile bir ticaret anlaşması yapamıyordu.
Hızlandırılmış sürecin işlemesi halinde, anlaşmanın 1 Ocak’tan itibaren yürürlüğe girmesi bekleniyor. Belirsizliğin ortadan kalkmasının ardından rahat bir nefes alan ihracatçılar, STA’nın imzalanacak olmasından dolayı memnuniyetlerini dile getirdiler. Nakliyeciler, transit geçilen ülkelerdeki vize ve belge sorununun çözümü konusunda da İngiltere’den destek beklendiklerini ifade ettiler.
En fazla ticaret fazlası verdiğimiz ülke
İthalatın iki katı kadar ihracat yapılan Birleşik Krallık, Türkiye’nin en fazla ticaret fazlası verdiği pazar konumunda. Türkiye’nin bu ülkeye ihracatı 2019 yılında 11,2 milyar dolar, ithalatı ise 5,6 milyar dolardı. 2020 yılında ise, henüz netleşmemiş olsa da ihracatın pandemi etkisi ile yüzde 4 düşüşle 10,7, ithalatın da yüzde 1 artışla 5,7 milyar dolar civarında gerçekleşmesi bekleniyor. Türkiye’nin İngiltere’ye ihracatının 2,2 milyar dolarını otomotiv, 2,1 milyar dolarını makine- teçhizat, 1,8 milyar dolarını tekstil-hazır giyim, 1,2 milyar dolarını altın ve mücevher oluşturuyor. Birleşik Krallık’tan ithal edilen ürünlerin başında ise 2 milyar dolara yakın makine ve 800 milyon dolara yakın demir-çelik var. Altın, otomotiv, plastik ve ilaç diğer önde gelen ithalat kalemleri.
STA’nın Türkiye için anlamı
Konu üçüncü ülkeler olunca, AB ile Türkiye arasındaki Gümrük Birliği’nin iki yapısal zaafı var: Birincisi, AB’nin herhangi bir ülke ile STA yapması, bu ülkenin Türkiye ile de STA yapmasını gerektirmiyor. Yani Türkiye ile STA yapıp yapmamak bu ülkenin iradesine kalmış durumda. İkincisi, AB başka bir ülke ile STA yapmadan önce Türkiye bu ülke ile STA yapamıyor. Yani, Birleşik Krallık ile AB arasında müzakereleri devam eden anlaşma nihayete ermeden önce, Türkiye’nin Birleşik Krallık ile anlaşması mümkün değildi. Türkiye’nin önce bu iki tarafın da anlaşmasını beklemesi gerekiyordu.
Birçok sektör yüzde 10 vergiden kurtuldu
AB ve Birleşik Krallık, 1 Ocak’ta yürürlüğe girecek anlaşmayı geçen hafta imzaladı. Türkiye ile Birleşik Krallık hemen bir anlaşma yapmasaydı, 1 Ocak’tan itibaren ikili ticarette çok sayıda sorun ortaya çıkacaktı. Örneğin Türkiye’nin, Birleşik Krallık’a ihracatının üçte ikisi (yaklaşık 7 milyar dolar) gümrük vergisine tabi olacaktı. Otomotiv ve elektroniğin tamamı, tekstil ve hazır giyimin tamamına yakınına ortalama yüzde 10 vergi gelecekti. Benzer bir durum Birleşik Krallık’ın Türkiye’ye ihracatı için de geçerli olacaktı.
STA görüşmeleri 4 yıl önce başladı
Bunları engellemek adına, AB-Birleşik Krallık anlaşması yürürlüğe girmeden Birleşik Krallık ile Türkiye arasında bir anlaşma yapılması için bir hafta vardı. Ancak iki ülke, görüşmelere daha önce başlamıştı. 2016 sonunda Birleşik Krallık ile Türkiye arasında STA yapılması için bir çalışma grubu oluşturulmasına karar verildi. 2017 sonunda taraflar arasında resmi görüşmeler başladı ve dört yıl devam etti. Pek çok konu üzerinde mutabakat sağlandı.
Brexit'in 1 Ocak’ta yürürlüğe girmesi onaylandı
Öte yandan, Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler, İngiltere ile AB arasında uzlaşılan ticaret anlaşmasının 1 Ocak'ta yürürlüğe girmesini oy birliğiyle onayladı.
Almanya’nın AB Konseyi Dönem Başkanlığı Sözcüsü Sebastian Fischer, konuya ilişkin açıklamasında “Brexit anlaşmasına yeşil ışık yakıldı. AB ülkelerinin büyükelçileri, AB-İngiltere Ticaret ve İşbirliği Anlaşması’nın 1 Ocak itibariyle geçici olarak uygulamaya girmesini oy birliğiyle onayladı” dedi. Anlaşmanın İngiliz Parlamentosu ve Avrupa Parlamentosu (AP) tarafından da onaylanması bekleniyor.