524. günde açılan vergi davası ve sonuç
İkmalen veya re’sen tarh edilerek vergi ceza ihbarnamesi ile mükellefe veya vergi sorumlusuna tebliğ edilen idari işleme karşı iptal davası açma süresi kural olarak 30 gündür. Bu sürenin hak düşürücü süre olması dolayısıyla, sürenin dolması ile dava açma hakkı düşer ve süresinden sonra açılan bir dava süre yönünden reddedilir.
Acaba durum gerçekten böyle midir? Söz konusu dava açma süresi çeşitli hukuki yollardan faydalanarak çok daha uzatılamaz mı?
Bu hukuki yollar içerisinde hata ve düzeltme yolunu hiç dikkate almadığımı, baştan söyleyeyim. Çünkü bu yol, sadece maddi olayın nitelendirilmesini veya hukuki yorumu gerektirmeyen, kanunda gösterilmiş sınırlı haller için geçerlidir ve bu yola gidip de daha sonra yargı tarafından bu yoldan yararlanılamayacağına karar verilme riski vardır.
Dava açma süresini uzatan hallerden birincisi, uzlaşma müessesedir. Tebliğ edilen ihbarname aleyhine 30 gün içerisinde uzlaşma yoluna gidilirse, uzlaşma görüşmesi -görevli uzlaşma komisyonuna göre- muhtemelen ve en erken 3 ay sonra yapılacaktır. Hatta ihbarnamede vergi ve ceza toplamı yüksekse, bir başka değişle konu merkezi uzlaşma komisyonunun görev alanına giriyorsa, uzlaşma görüşmesinin yapılması muhtemelen ve en erken 1 yıl sonra yapılacaktır. Bazen iki yılı bile bulabilmektedir. Bu süre çok daha fazla da olabilir. Az olma ihtimali varsa da, bana denk gelmedi. Neyse uzlaşamadığınız takdirde asgari 15 günlük dava açma süresi devreye girecektir.
Söz konusu 15 günlük dava açma süresi içerisinde, ombudsmana, Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvurmak mümkündür. Dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur. Kuruma başvuru ile durmuş olan dava açma süresinin kaldığı yerden işlemeye devam etmesi, çeşitli hallere göre farklılık göstermektedir. Başvurunun kurum tarafından reddedilmesi hâlinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlar. Başvurunun kurum tarafından yerinde görülerek kabul edilmesi hâlinde; ilgili merci kurumun önerisi üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis etmez veya eylemde bulunmaz ise durmuş olan dava açma süresi, 30. günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Kurumun, inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde sonuçlandıramaması hâlinde de durmuş olan dava açma süresi 6. ayın bitiminden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlar.
Bu dediklerimizi kayıt dışı hasılatı bulunduğu savıyla hakkında cezalı gelir vergisi tarhiyatı yapılan Dr. Murat bey bazında irdeleyelim.
Murat Beye 1 Nisan 2023 günü bir vergi/ceza ihbarnamesi tebliğ edilmiş, Murat Bey’de 25 Nisan’da ‘uzlaşma’ya müracaat etmiş ve 8 ay sonra 28 Aralık 2023’te uzlaşma görüşmesine davet edilmiş ve uzlaşamamış olsun. Bu mükellefin 28 Aralık’tan sonra 15 günlük dava açma süresinin 10. gününde, bir başka deyişle 6 Ocak 2024 tarihinde Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvurduğunu ve 6 aylık sürede cevap alamadığını farz edelim. 6. ayın bitiminden itibaren artık 5 gün içerisinde davasını açması gerekecektir. Yani dava açabileceği son günü 6 Temmuz’dan sonra 5 gündür.
Dr. Murat beyin şansına bakın ki, dava açma süresinin son günü mali tatile denk gelmektedir. Süre, Mali Tatil İhdası Hakkında Kanun gereğince 27 Temmuz tarihine kadar uzayacaktır. O da ne? Bu defa sürenin sonu adli tatile gelmektedir. Son günü adli tatile denk gelen dava açma süreleri ise İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca 7 Eylül tarihine kadar uzayacaktır.
Netice olarak bu mükellef yasal haklarını kullanmak suretiyle 1 Nisan 2023 günü tebliğ edilen vergi ceza ihbarnamesine karşılık davasını 6 Eylül 2024 tarihinde, yani tebliğden 524 gün sonra davasını açar, hem de süresinde olarak.
Diyeceksiniz ki, bu süre zarfında, mükellef hakkında icrai takip yapılabilir mi? Bir başka deyişle ödeme emri gönderilebilir mi? Cevap, hayır. Çünkü ortada henüz dava açma süresi dolmuş bir tarhiyat ve tahakkuk etmiş bir vergi ve ceza yoktur.
Yine diyeceksiniz ki, Dr. Murat Bey bu davayı kaybederse, bütün bu süre için gecikme faizi ödeyecek. Aman efendim, dert ettiğiniz şey bu mu? Vergi mahkemesinde davanın süresini de yaklaşık bir yıl deyin, ihtilafın vergi mahkemesinde bitmesi yaklaşık 889 günü bulacaktır.
Bu sürede her halde ve nasılsa bir yapılandırma kanunu çıkacaktır. Dr. Murat Bey kanundan yararlanır, cezayı kaldırtır, gecikme faizini de kaldırtır, verginin de yarısını 3 yılda 18 taksitte öder, konu kapanır gider.
Sonuç: Hazine biraz para topladım diye mutlu, Dr. Murat Bey iyi ki müşterilere makbuz kesmedim ve az bir hasarla konuyu kapadım diye mutlu. Doktor beye bu hukuki yolları önererek zaman kazandırıp avantaj saplayarak para kazanan hukukçu da mutlu. Her halde tek mutsuz olan, mükellefi inceleyip rapor yazmak, mesaisini ve emeğini harcamak durumunda kalmış olan vergi müfettişi.
Bundan güzel bir vergi sistemi, her halde dünyada yoktur.