‘500 Büyük’te 50 milyar dolar dış borç var

Vahap MUNYAR
Vahap MUNYAR İŞ DÜNYASINDA DİYALOG

İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, Başkan Yardımcıları İrfan Özhamaratlı ve Sadık Ayhan Saruhan’la birlikte “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2019” araştırmasını değerlendirirken şu noktanın altını çizdi:

- Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarının bilançolarında kur farkı kaynaklı yükler olduğu dikkati çekiyor. Kur artışları, yurt dışından fon kullanmış şirketlerin bilançolarını olumsuz etkiliyor.

Bunun üzerine sordum:

- “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu”nun dış borcu nekadar?

Bahçıvan, yanıt için İSO’nun Danışmanı, bankacı Ferda Besli’ye sözü bıraktı:

- “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu”nun toplam borcu 50 milyar dolar. Bu rakam, toplam kredilerin yüzde 73.6’sına denk geliyor.

Besli, dış borç verisini paylaşıp, hemen şu noktaya işaret etti:

-Şirketlerin dış borcunu ihracat gelirlerine göre değerlendirmekte yarar var. “500 Büyük Sanayi Kuruluşunun 2019 yılı ihracatı 73.5 milyar dolar. Aslında şirketler ihracat gelirlerinin 3 katına kadar dış borç alabilir.

Toplantı sonrası Gülsan Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mehmet Gül, ABC Deterjan Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Başer ve APS Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Osman Benzeş’le buluştum. Sohbet sırasında “500 Büyük Kuruluş”un dış borç verisini paylaştım. Mehmet Gül hesap yapıp, yorumladı:

- Şirket başına ortalama 100 milyon dolar dış borç demek bu. Çok da büyük dış borç sayılmaz.

Daha sonra Ferda Besli’nin “İSO Dergisi Araştırma Özel Sayısı”ndaki “Yaşanan Finansal Şokların İSO 500’ün Mali Yapısına Etkileri” başlıklı değerlendirmesine baktım.

Besli, toplantıda “Şirketler ihracat gelirlerinin 3 katına kadar dış borç alabilir” dese de, yazısında şu mesajı verdi:

-Şirketlerin finansal borçlarının içinde döviz cinsi kredilerin payı çok yüksek. Bu durum, şirketlerin açık pozisyon taşımasına neden oluyor.

Türk Lirası’nın değer kaybının son 3 yılda açık pozisyon taşıyan şirketlerin mali yapılarının bozulmasına neden olduğunu belirtip, sürdürdü:

- “İSO 500”ün 2019 yılı ihracatı 73.5 milyar dolar düzeyinde. Açık pozisyonlarının ihracat gelirlerine oranı yüzde 43.5. Bu durumda, açık pozisyon, 5 aylık ihracat gelirleri ile kapatılabiliyor.

Mevzuatı yazısında da anımsattı:

- Mevzuata göre firmalar, ihracat gelirlerinin 3 katına kadar döviz ihracat kredisi kullanma hakkına sahip.

Kullanılan döviz kredilerini iki açıdan irdeledi:

-“İSO 500”ün ihracat gelirlerine kullandığı kredi oranı yüzde 68. Ayrıca, özel sektörün yurt dışından sağladığı döviz kredilerinde sanayinin payı yüzde 27’ye gerilemiş bulunuyor.

Mevzuata göre “500 Büyük Kuruluş”un dış borçlanmada 220.5 milyar dolara kadar çıkmasının önü açık. Yani, 50 milyar dolarlık dış borç, mevzuat açısından bakınca yüksek görünmüyor.

Ancak, deneyimli bankacı Ferda Besli’nin, “Şirketlerin finansal borçlarının içinde döviz cinsi kredilerin payı çok yüksek” saptamasını dikkate almak gerekiyor.

‘500 Büyük'te gıda 100 şirketle birinci, net satışları 143.5 milyar lira

İSO' nun "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” listesini incelerken gıda şirketlerinin sayısal üstünlüğü dikkatimi çekti.

2019 sonuçlarına göre hazırlanan listede 100 gıda şirketinin yer aldığını görünce, önceki yılları merak ettim. İSO Basın Danışmanı Asım Aslan'a sordum, ilgili birime son 8 yılın verisini hazırlattı:

• 2012: "500 Büyük"e 98 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 55 milyar 359 milyon liraydı.

• 2013: Listeye 98 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 63 milyar 931 milyon liraydı.

• 2014: Listeye 101 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 74 milyar 284 milyon liraydı.

• 2015: Listeye 106 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 79 milyar 34 milyon liraydı.

• 2016: Listeye 98 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 80 milyar 755 milyon liraydı.

• 2017: Listeye 88 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 93 milyar 204 milyon liraydı.

• 2018: Listeye 87 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 109 milyar 245 milyon liraydı.

• 2019: Listeye 100 gıda şirketi girdi, toplam net satışları 143.5 milyar lira oldu.

COVID-19 süreci tarımı ve gıda sektörünü öne çıkardı. 2020 sonuçlarına göre 2021'de hazırlanacak "İSO 500" listesine daha fazla gıda şirketi girer mi?

1970 yılında ‘İlk 100'de 3 gazete vardı

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2019" sonuçlarını açıkladığı toplantıda, özel bastıkları 15 Ağustos 1970 tarihli "İSO Dergisi"ni dağıttı.

Derginin kapak konusu, "100 Büyük Firmanın Cirolarının Tam Listesi"ydi. Listede satış hasılatına göre Türkiye'nin en büyük şirketi Ereğli Demir Çelik görünüyordu. 1969 yılı verilerine göre hazırlanan listede 3 şirket dikkatimi çekti:

• Sıra No 26: Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş.
• Sıra No 83: Veb Ofset İleri Matbaacılık A.Ş.
• Sıra No 100: Milliyet Gazetecilik A.Ş.

Yani, o yıllarda gazeteler "100 Büyük Firma" listesine girebiliyormuş...

Sonraki yıllarda sıraları zamanla gerilere düşse de gazeteler "İlk 500"de yerini aldı.

2019'da "İlk 500"e girebilen gazete olmadı.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar