50 yılda 400 milyar doları aşan yurt dışı müteahhitlik gelirlerinde yavaşlama var

Yurt dışı müteahhitlik gelirlerinin toplamı, geçen yıl ilk kez 400 milyar doları aştı. Dış müteahhitlik gelirlerine ilişkin istatistikler 1971 yılından bu yana tutuluyor. Veriler son 50 yılı kapsamakla birlikte yurt dışında üstlenilen projelerde altın yıllar 2005-2015 arasında yaşandı. 2005 öncesi milyar dolarlık rakamlarla tek hanede seyreden yıllık dış müteahhitlik gelirleri, 2006’dan itibaren 20 milyar dolar bandının üzerine çıktı. 2012’de 30 milyar dolar sınırı aşıldı ve 2013’te de 31,2 milyar dolarla rekor seviye görüldü. İzleyen yıllarda ise trend tersine döndü. 2019 yılında dış müteahhitlik hizmetlerinden elde edilen 18 milyar dolarla birlikte 50 yılda üstlenilen proje bedellerinin toplamı 400 milyar 362 milyon dolar olarak belirlendi.

Dünyanın en büyük 250 müteahhitlik şirketi arasında 46 firma ile Çin’in ardından ikinci sırada yer alan Türk dış müteahhitlik sektörü son yıllarda, gerek üstlendiği projelerin sayısı ve büyüklüğü, gerekse ortalama proje bedelinde ise ciddi bir ivme kaybı yaşıyor. Nitekim, 2015 yılında 86,8 milyon dolarla rekor seviyeyi gören ortalama proje bedeli, 2019 yılında 41,2 milyon dolara kadar geriledi. Bu tutarı, son 10 yılın en düşük rakamını ifade ediyor. Yurt dışında bugüne kadar Türk inşaat firmalarının üstlendiği projelerde ilk 5 sırayı konut, havalimanı, metro, endüstriyel tesisler, doğal gaz-petrol rafinerileri, otoyol ve enerji santralleri gibi büyük ölçekli ve katma değeri daha yüksek projeler alırken, son yıllarda portföydeki “iş”lerin niteliğinde ve hacminde düşüş yaşanıyor. Başlıca neden ise, pazar segmentasyonundaki değişim ve giderek daha ağırlaşan “teminat mektubu” ve kontr-garanti kabulü sorunu… Zira, bazı ülkeler Türk bankalarının teminat garantilerini kabul etmiyor. Ağırlıklı olarak az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde üstlenilen görece daha düşük çaplı projelerin bedeli ise sektör ortalamalarını aşağı çekiyor. Diğer yandan geçen yıl özellikle Orta Doğu'da Türkiye aleyhine oluşan algı paralelinde 3 milyar dolar tutarında bir iş kabının yaşandığı belirtiliyor. Bu çerçevede, son üç yıldır listenin ikinci sırasında yer alan Suudi Arabistan'ın daha alt sıralara inmesi dikkat çekiyor.