5 soruda yeni tüketici güveni hesaplaması

Dün TÜİK, tüketici güven endeki hesaplamalarında bire revizyon yapıldığına dair bir basın duyurusu yayımladı. Açıklamada 2018 AB Komisyonu tarafından yapılan çalışmalar sonucunda, güven endeksi hesaplanırken kullanılan iki alt endeksin kapsam dışına alındığı ve bunun yerine iki yeni alt endeks dahil edildiği, Ocak 2019’dan beri bu yeni yöntemin uygulandığı, TÜİK’in de bu yöntemi benimseyerek endeks hesaplamaya başlayacağı söyleniyor.

Yakından bakalım.

1-Yapılan değişiklik ne?

Bugüne dek TÜİK tarafından tüketici güven endeksi hesaplaması yapılırken şu dört alt endeksin ortalaması alınıyordu:

1-Gelecek 12 aya ait hanenin maddi durum beklentisi,

2-Gelecek 12 aya ait genel ekonomik durum beklentisi,

3-Gelecek 12 aya ait işsiz sayısı beklentisi,

4-Gelecek 12 aya ait tasarruf etme ihtimali.

Bugünden itibaren 3 ve 4 numaralı alt endeksler yerine hanenin mevcut maddi durumu ve yeni dayanıklı tüketim malı satınalma düşüncesi formüle giriyor ve yeni dört alt endeks şöyle sıralanıyor:

1-Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi

2-Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi

3-Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu

4-Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi

2-Değişikliğin nedeni ne?

Değişikliğin nedeni AB Komisyonu Ekonomik ve Finansal İşler Genel Müdürlüğü’nün yaptığı bir çalışma.

21 Aralık 2018’de “Revize Edilmiş Tüketici Güveni Göstergesi” başlığı ile yayımlanan bu çalışma, tüketici güven endeksinin özel tüketimin bir öncü göstergesi olduğunu, tüketici güven endeksinin hesaplanmasına 2001’den beri kullanılan yöntemin ihtiyacı tam olarak karşılamadığını, özel tüketim ile endeks arasındaki korelasyonun daha yüksek olması gerektiğini söylüyor. Bu zayıflığı ortadan kaldırmak için 5 farklı soru kombinasyonunun tüketim harcamaları ile korelasyonu ölçülüyor. Sonuç olarak Mikro ve Beklentiler Kombinasyonu (yukarıda okuduğunuz dört soru) en yüksek temsil gücüne sahip olduğu için Ocak 2019’dan itibaren AB’nin yeni tüketici güven endeksi olarak belirleniyor.

Çalışmaya şu adresten ulaşabilirsiniz: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/new_cci.pdf

3-Değişikliğin sonucu ne?

Değişikliğin Türkiye tüketici güven endeksi için 3 önemli sonucu var.

Birincisi Türkiye için endeksi ortalama yukarı taşıması. Ancak trend ve yön olarak eski ve yeni endeks arasında bir fark yok. Endeks değeri yükselmesine rağmen, sonuçlar hala 100’ün altında olduğu için tüketici güveni zayıf kalmaya devam ediyor.

İkincisi ve daha önemlisi, 2012’den bu yana endekste yaşanan gerilemeyi yavaşlatması. Eski seride 2012 başında 79 olan endeks bugüne gelirken yüzde 22 civarında düşerek 61,8’e iniyor. Yeni seride 92,5 olan Ocak 2012 değeri bugüne gelirken yüzde 11’e yakın düşüşle 82’ye iniyor.

Eski endeksin daha sert düşüyor olmasının nedeni, gelecek 12 aya ait işsiz sayısı beklentisini içermesi. Bu gösterge 2012’den bugüne 90’lardan 60’lara düşmüş ve 4 alt endeks içinde en çok gerileyen gösterge olmuştu. Yeni endeks, yukarıda okuduğunuz gibi işsiz sayısı beklentisini hesaba katmıyor.

Üçüncüsü ise endeksteki oynaklığın azalması. Yeni endeks, eskisine göre daha yumuşak inişler ve çıkışlar yapıyor.

4-Yeni endeks, özel tüketim için daha iyi bir öncü gösterge mi?

Tüketici güven endeksinin, üç ayda bir açıklanan büyüme verisinin en büyük kalemi olan özel tüketim harcamalarının bir öncü göstergesi olduğu kabul edilir. Yani basitçe, “tüketici güvenindeki değişimle tüketim harcamaları arasında yakın bir ilişki olması” gerekir.

Bu genel bir kabul. Her ülkede ve her zaman aynı sonuçları vermesini beklemeyiz. Örneğin İsveç, Danimarka, Finlandiya gibi ülkelerde iki gösterge arasındaki ilişki daha zayıfken, İngiltere, Fransa, İtalya, İspanya, ABD gibi ülkelerde çok daha güçlü bir ilişki var. Türkiye ise iki grubun ortasında yer alıyor

Yukarıdaki sorunun cevabı: “Evet”.

Türkiye verilerinde özel tüketim harcamaları ile yeni endeks arasında, eski endekse göre daha güçlü bir ilişki var. Yani yeni tüketici güveni verileri, tüketim harcamalarını tahmin etmek için eskisinden daha iyi bir öncü gösterge.

5-Bugün açıklanan eylül verisi ne diyor?

Eski verilere göre geçen ay 59,6 olan tüketici güven endeksi Eylül’de 61,8 oldu.
Yeni verilere göre ise geçen ay 79,4 olan endeks bu ay 82’ye yükseldi.
Endeksi yukarı taşıyan, hanelerin mevcut maddi durumlarının ve genel ekonomik durumun gelecek 12 ay beklentilerindeki yükseliş. Gelecek 12 ayda dayanıklı tüketim malı satınalma düşüncesinde ve hanenin gelecek 12 aylık maddi durum beklentisinde ise sınırlı bir artış var.