5 gerçek kişi, 11 şirketin şartlı bağışı var, yani sık yaptığımız iş değil

2017 yılı sonlarına doğru Torunlar Grubu’na bağlı Başkent Gaz, Kızılay’ın kapısını çaldı:

- Manhattan’da (New York) inşa edilecek yurt binası için Ensar Vakfı’na bağış yapacağız. Farklı dilimler halinde ama toplam bağışımız 8 milyon doları bulacak. Bu bağışımızın Kızılay üzerinden gitmesini talep ediyoruz. Başkent Gaz, Kızılay’a bu aracılık için bağış yapacağını da bildirdi:

- Ensar Vakfı’na yapacağımız bağışa aracılık çerçevesinde Kızılay’a da ayrıca 75 bin dolar bağışlamak istiyoruz. Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık, Torunlar Grubu’nun geçmişteki şartlı bağışlarına baktı. Bu kez talepleri farklıydı, konuyu yönetim kuruluna götürdü. Yönetim Kurulu kararını verdi:

- Bu aracılık, Kızılay’ın kendi mevzuatına aykırı değil. Ayrıca kanuna aykırı bir işlem de olmayacak. Kızılay’a az da olsa “şartlı bağış”, yani “adresi belli” bağış geliyor. Bunu da “şartlı bağış” çerçevesinde değerlendirelim.

Kızılay Yönetim Kurulu kararı sonrası işlem 2018 yılında gerçekleşti. 2 yıl önceki işlem bugünlerde kamuoyu gündemine gelince, Kızılay tartışmanın odak noktasına oturdu.

Kızılay Genel Başkanı Kınık’la buluştum, sordum: Kızılay’ın geleneğinde böyle aracılıklar var mıdır?

Dosyasından verileri çıkardı:

-2015-2019 arasında, yani bizim dönemde 5 gerçek kişi, 11 de şirket, Kızılay’a toplam 50.8 milyon lira “şartlı bağış”ta bulunmuş. Bu rakam, 9.9 milyar liralık bağışların binde 5’ine denk geliyor. 50.8 milyon liranın 29.7 milyon lirasının Başkent Gaz’ın Ensar Vakfı’na yönlendirdiği bağış olduğunu belirtti:

- Aslında “şartlı bağış” Kızılay için çok yaygın bir uygulama değil. Yalnız, geçmişte de küçük “şartlı bağış”lar söz konusu. Diğer “şartlı bağış”ları özetledi:

-7.9 milyon lira burs, 2 milyon lira eğitim faaliyetleri yardımı, 7.2 milyon lira okul yapımı yardımı, 2.7 milyon lira şehit aileleri için ev yardımı, 492 bin lira ekmek yardımı, 120 bin lira sosyal yardım.

Torunlar Grubu’nun Kızılay’a diğer “şartlı bağış”larından örnek verdi:

-Torunlar’ın Kızılay’a yaptığı “şartlı bağış”lar arasında 1.5 milyon lira Kemah’taki İmam Hatip’e destek, 2 milyon lira da şehit ailelerine ev yardımları söz konusu. Ayrıca, Kızılay üzerinden öğrenci bursu da veriyorlar. Bu noktada Torunlar Grubu’nun ortağı Aziz Torun’un Ensar Vakfı’nın kurucuları arasında yer aldığını anımsattım:

-Kurucuları arasında yer aldığı vakıfa doğrudan bağış yapmak yerine işlemin Kızılay üzerinden geçirilmesi, vergi matrahından tamamını düşebilmekle mi ilgili?

Şu yanıtı verdi:

-Kendi ölçeklerinden bakınca bunun vergisel yanının ağır bastığını düşünmüyorum. Ardından şu noktanın altını çizdi:

-Kızılay’ı Avrupa Birliği (AB) Sayıştay’ı, Devlet Denetleme Kurulu (DDK), İçişleri Bakanlığı, Deloitte denetliyor. Sonra ekledi:

-Beşer, şaşar… Hata yapmış olabilirim. Varsa hatam, hesabı bana sorulsun. Kızılay yıpratılmasın.

Kızılay üzerinden bir başka vakıfa bağış yönlendirmenin şüpheye yol açması çok doğal, öyle değil mi?

Kızılay’a bağışın tümü matrahtan düşer, diğer vakıflarda sınır yüzde 5

Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık, kurumun ödevlerinin “kamusal” olduğunun altını çizdi: -Kan bağışı, kök hücre, TSK’ye dönük görevler…

Bu görevler nedeniyle Kızılay’a bağışların devlet tarafından vergisel açıdan teşvik edildiğini vurguladı:

-Kızılay’a yapılan bağışların tamamı vergi matrahından düşüyor. Diğer vakıflarda yüzde 5 sınırı var.

Konuyu daha iyi anlamak için bir mali müşavir arkadaşımı aradım, hesabı ortaya koydu:

-Kurumlar Vergisi matrahı, yani vergiye tabi geliri 1 milyar lira olan bir şirket düşünelim. -Kızılay’a 100 milyon lira bağışlarsa, bunun tamamı vergi dışı kalır. Yani, vergi matrahı 900 milyon liraya iner.

-Aynı şirket 100 milyon lirayı kamu yararına bir başka vakfa bağışlarsa, Kurumlar Vergisi matrahının yüzde 5’i kuralı devreye girer. -Yani, bu örnekte kamu yararına başka vakfa bağışlanan 100 milyon liranın 50 milyon lirası matrahtan indirilir. Şirketin vergiye tabi matrahı bu örnekte 950 milyon lira olur. Başkent Gaz’ın hesabı tam bu örnekle örtüşüyor mu acaba?

9.9 milyar liraya ulaşan bağışta AB’nin mülteci desteği de var

Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık, kuruma yapılan bağışların 2019 sonunda 9.9 milyar liraya ulaştığını belirtti:

-Bu rakamın içinde Avrupa Birliği’nden (AB) mülteciler için yönlendirilen 1 milyar Euro da var. Aslında AB 2.1 milyar Euro yönlendirmiş görünse de kullanılabilen şimdilik 1 milyar Euro düzeyinde. Ardından yineledi: 

- AB Sayıştay’ı mültecilere yönlendirdiği kaynak nedeniyle bizi denetliyor.

10 bini aşkın personel 71 ülkede operasyon

Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık, kurumla ilgili bazı verilere dikkat çekti:

-10 bin 166 maaşlı personelimiz var.

-71 ülkede yardım operasyonu yürütüyoruz.

-Yardımla dokunduğumuz 22.3 milyon kişi var. Bunların 8 milyonu yurt dışında.

-Yardımların faydalanıcıya ulaştırılma oranı bizde yüzde 88’e ulaşıyor.

-Birleşmiş Milletler’de (BM) bu oran yüzde 40’larda seyrediyor.