22. yüzyılın liderlik modeli: Çok Yönlü Liderlik

Mustafa BAŞAR

Yönetim Kurulu Danışmanı

Büyük firmalar endüstri alanlarındaki değişimler nedeniyle başarısızlığa daha yatkındır. Sektöre yeni atılan firmalar, tarihsel olarak sektöre hâkim firmalara nazaran, yeni olarak büyüme fırsatlarını çok daha iyi yakalayabilme imkânına sahiptir. Bu konuda çok sayıda örnek mevcuttur. IBM, yazılım sektörünü Microsoft’a, Microsoft ise internet ağını Google’a kaptırmıştır. Kodak kamera segmentinde, GM araba üretiminde, Kmart ise satışta sağladığı avantajları kaybeden şirketlerdir. Ne gariptir ki yeni büyüme fırsatlarını yakalamada, büyük olmanın peşi sıra getirdiği zorluklar, firmaların kendi güçlerinden ileri gelmektedir. Kendi sektöründe mevcut işlerini daha iyiye götürebilmek adına, sürekli olarak çalışmaları, bu doğrultuda geleceğin başarı hikâyelerine dönüşebilecek olan büyüme fırsatlarının dikkatlerinden kaçmalarına sebep olmaktadır.

İK öncülerinin çok yönlü liderleri teşvik etme ve geliştirmede etkin bir rol üstlenmeleri bu hususta çok önemlidir. Çok yönlü liderlere imkân verebilmek için İK liderleri insanlarla ilgili üç kritik alana odaklanmalıdır. Bunlar; Planlama ve Seçme, Eğitim ve Geliştirme, Performans Değerlendirme ve Ödüllendirme Sistemidir. Bu gelişim niteliklerini, belirlemeye yardımcı olmak için GE’deki Kıdemli İK liderleri Dell, P&G ve Toyota gibi 15 kazançlı kuruluş ve bu sektörde hızla büyüyen küresel şirketleri de bünyesinde bulundurarak yeterlilik grafiği araştırması yaptı. Geliştirici liderlik için gerekli beş lider niteliğini belirlediler. Piyasa açısından başarıyı tanımlamak için dışsal odaklanma; stratejiyi ayrıntılı bir şekilde düşünerek belirli eylemlerle sadeleştirilebilme yeteneği, karar verebilme ve öncelik sıralaması yapabilme; hayal gücünü ve cesaretini risk alarak çalıştırabilme; insanlarla kaynaşarak iletişime geçme, sadakat ve bağlılık oluşturarak ekipleri canlandırma yeteneği ve değişimi yönlendirmek için bir görev veya alanda bir güven kaynağı kullanarak derinlemesine uzmanlaşma. Bu zorlukların üstesinden gelebilmek için şirketlerin çok yönlü olmaları önerilmektedir. Bu nedenle İK’nın çalışanları çok yönlü lider vasıflarıyla yetiştirmelidir.  Bundan dolayıdır ki liderlik bir makam olarak görülmemelidir çünkü liderlik tamamen bireysel bir eylemdir. Liderlik ruhtan kaynaklanır Kişilik ve görünüşün bileşiminden meydana gelir. Uygulanması zor bir sanattır. Yönetim ise beyinde başlar ve daha çok istatistiklerin, metodların rutin düzen ve iş programlarının titizlikle hesaplanmasıyla gün yüzüne çıkmaktadır. Uygulanışı bilgi donanımıyla orantılılır.2013-2014 yılında yapılan araştırmalarda en iyi lider yetiştiren firma özellikleriyle Unilever seçilmiştir.

Sonuç olarak endüstri alanındaki uzmanlar hızla değişen bir dünyanın ortasında, türlü zorluklarla sıkışıp kalmışlardır. Bu gerilim, bölgesel açıdan uyumlu görünse de artan maliyetler karşısında, farklılaşmanın sonsuz arayışı ve geniş çaplı entegrasyon ihtiyacını da içerisinde barındırmaktadır. Bu zorlukları karşılamak için önderler, liderlik yollarını değiştirmeliler mi? Evet, belki tümüyle değil. Ama muhtemeldir ki önderliğin geleceği doğası gereği hala iyi bir liderlik niteliği ile ilgilidir. İyi bir liderlikte olacak gereklilikler, sebat, yardımseverlik, ilham ve analitik düşünme gibi denenmiş ve gerçek nitelikleri daima esas alacaktır. Bunun yanı sıra şirketler gelecekte çok daha iyi önderlere ihtiyaç duyacak ve bu doğrultuda bir yığın zorluklarla mücadele etmek zorunda kalacaklardır. Bu da şirketlerin olabildiğince iyileşmesi doğrultusunda liderlik kabiliyeti projesi, sorumluluk üstlenme kültürü ve tüm organizasyonların gerçekleştirilmesi kademesinde çok yönlü önderlere fırsat veren ve bu yönde onları motive eden İK programlarını geliştirmeleri gerektiği anlamına gelmektedir. Çok yönlü liderlik hem işin kendi bünyesini, hem de İK liderlerini zorlayabilmektedir. Aynı gemideki bu iki grubun birbirinden öğreneceği pek çok şey vardır ve bunun içindir ki bu hususta birbirleriyle işbirliği yapmaları gerekmektedir. Burada ancak mevcut işleri ve İK liderlerini yakın mesafede tutmayı garanti eden organizasyonlar çok yönlü olabilirler. Birlikte öğrenme tecrübesi her iki tarafın iş hayatını zenginleştireceği, liderlik yeteneklerine yeni kariyer yolları ve geliştirme fırsatları açacağı için bunun iyi bir unsur olduğu söylenebilir…