2025’de vergide beklentiler “hayali”, vazgeçilenler “gerçek”
Yazımızın başında şunu söyleyelim. 2025 yılında bütçe ile ilgili tablo hiç de iç açıcı değil.
Bütçe giderlerinde gerçek anlamda hem harcama kalemleri ve hem de kurumlar itibariyle düzenlemeler sağlıksız. Şöyle ki;
- Bütçe, zaten bir transfer bütçesi. 14 trilyon 605 milyar lira bütçe giderlerinin 1 trilyon 950 milyar lirası yani yüzde 15’den fazlası faize ve 6 trilyon 319 milyar lirası yani yüzde 43’ü cari transferlere ayrılmış. Dolayısıyla gerçek hizmete ayrılan pay kalmamış.
- Enflasyonla mücadele döneminde sermaye giderleri kaleminde indirime gidilmeden ulaştırma yatırımlarının ödenekleri önemini korumuş.
- Kamu hizmet kalitesini etkileyen mal ve hizmet alımları frenlenmiş.
- Basına malzeme olan bazı kurumların ödenekleri yine artırılmış.
- Taşıt giderlerinde herhangi bir kısıntıya gidilmemiş.
- Kısacası kamu harcamalarında “tasarruf” ve “verimlilik” yine göz ardı edilmiş.
Aslında yazımızın konusu bütçenin gelir tarafı…
Bütçe vergi gelirleri 2025 yılı için 12 trilyon 651 milyar lira olarak. Bu rakam 2024 yılı için (ret ve iadelerden önce) 8 trilyon 335 milyar lira iken net olarak 7 trilyon 407 milyar lira olarak öngörülmüş. 2024 yılının 11 ayında vergi tahsilatı da 6 trilyon 597 milyar lira yani yaklaşım 6,6 trilyon lira olmuş. 2024 vergi hedefinin yakalanmasına fazla bir şey kalmamış. Performans iyi…
Şimdi dilerseniz 2025 yılı vergi gelirlerinin alt kalemlerine kısaca bir göz atalım.
- Gelir vergisi için 2024 yılında yaklaşık 1 trilyon 188 milyar lira tahsilat öngörüldüğü halde bu hedef aşılmış ve 11 ayda yüzde 120 artışla 1 trilyon 344 trilyon lira tahsilat yapılmış. Aralık ayı ile hedefin daha da aşılacağı anlaşılıyor. Ancak 2025 yılında bu hedef 2 trilyon 151 milyar lira olarak öngörülmüş. Yani yüzde 44 artış. Yakalanabilir gibi.
- Kurumlar vergisi için 2024 yılı felaket yılı olmuş, özellikle Merkez Bankası’nın KKM zararları nedeniyle kurumlar vergisi çıkmamış ve tahsilat düşmüş. 1 trilyon 275 milyar lira hedefin 11 ayda yüzde 68’i yakalanabilmiş. Buna rağmen 2025 yılı için kurumlar vergisi hedefi yüzde 53 artışla 1 trilyon 707 milyar lira olarak öngörülmüş. Kurumlar vergisi hedefi “hayali”.
- 2024 yılında dahilde alınan KDV tahsilat hedefi 1 trilyon 670 milyar lira iken 2025 yılında bu hedef yüzde 72,7 artışlar 2 trilyon 884 milyar lira olarak belirlenmiş. Düşünebiliyor musunuz, 2025 yıl sonu enflasyon hedefini yüzde 21 alacaksınız, enflasyonu önlemek adına frene basacaksınız, tüketimi baskılamaya çalışacaksınız; ama dahilde alınan KDV tahsilat hedefinde de uçacaksınız. Dahilde alınan KDV hedefi tümüyle hayal.
- Bir başka hayali vergi geliri, Özel Tüketim Vergisi. 2024 yılına ait 1 trilyon 409 milyar lira hedef, anti enflasyonist politikalara rağmen 2025 yılı için yüzde 52 artışla 2 trilyon 146 milyar lira olarak hedeflenmiş. ÖTV tahsilat hedefinin de hayali olduğu açık.
- İthalde alınan KDV tahsilat hedefi 2024 yılı için 1 trilyon 671 milyar liradan 2025 yılında yüzde 26 artışla 2 trilyon 103 milyar liraya yükseltilmiş. Hükümetin cari açığı azaltma yönündeki çabaları veya baskıları nedeniyle ithalatın artmayacağı ve dolayısıyla buna bağlı olarak ithalde alınan KDV tahsilatının da yerinde sayacağı benimsenmiş.
Dilerseniz genel çerçevede konuyu değerlendirelim.
2025 yılı vergi gelirleri hedefi yüzde 52 artırılarak 12 trilyon 651 milyar lira olarak öngörülmüş. Daralan bir ekonomi, uygulanmaya çalışılan enflasyonu önleme çabaları, aşırı bozulan gelir ve servet dağılımı, hiçbir adım atılmayan vergi ile ilgili düzenlemeler karşısında böyle bir vergi tahsilatını beklemek beyhude.
Açıkçası vergide beklentiler “hayali”!...
Buna karşın vergi istisna ve muafiyetleri olarak bilinen, “vergi harcamaları” şeklinde adlandırılan, vazgeçilen vergilere ilişkin kalemler ise gerçek…
Şöyle ki;
- 2025 yılı için vazgeçilen vergi tutarı 3 trilyon 5 milyar lira.
- 1 trilyon 417 milyar lira gelir vergisinden, 701 milyar lira kurumlar vergisinden, 519 milyar lira KDV’den, 133 milyar lira ÖTV’den, 233 milyar lira diğer vergilerden vazgeçilmiş.
- Bu başlık altında 700’e yakın kanun maddesi var; istisna, muafiyet, indirim ile ilgili…
- Bu rakam geçen yıl 2 trilyon 777 milyar lira olarak öngörüldüğü halde hem madde sayısı ve hem de hacim yüzde 8 artırılmış. Açıkçası vazgeçilen vergilerden vazgeçilmemiş!
- Dolayısıyla 2025 yılında tahsili öngörülen vergilerin yüzde 24’ünden yani dörtte birinden vergi alınmaması kararı devam ettirilmiş.
Bu durumda vergiden vazgeçilenler “gerçek”!...
Böyle bir gerçek varken ve vazgeçilen vergilerden vazgeçebilmek varken perakende anlayışla vergi inceleme ve yoklamalarıyla vergileri artırmak nafile…
Anlaşılan 2024 yılında120 milyar lira vergi ihbarnamesi düzenlenmiş. Bunun ne kadarının ve ne kadar zaman içerisinde Maliye’nin kasasına gireceği göz ardı edilmiş. Bu başka bir yazı konusu…