2025 yatırım hedeflerinde kafa karıştıran manzara
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın Orta Vadeli Program çerçevesinde hazırladığı yatırımlara ilişkin büyüme tahmin ve hedeflerini incelemeye devam ediyoruz. 2025 yılı sektörel büyüme hedeflerine baktığımızda ilgi çekici oynaklıklar görüyoruz.
- Ekonomi yönetimi 2025’te yatırımlardaki büyüme hızının 2024 yılının üstüne çıkmasını hedefliyor. 2024 yılı için yatırımlardaki büyüme hızının yüzde 2.96 olacağını tahmin eden ekonomi yönetiminin 2025 hedefi yüzde 3,5’lik bir yatırım büyümesi. Kamu yatırımlarındaki büyüme hızının yüzde 2,72’den yüzde 3,66’ya, özel sektör yatırımlarındaki büyüme hızının yüzde 2,99’dan yüzde 3,48’e çıkartılması planlanıyor.
- İmalat sanayiinde 2024’te yüzde 1.75 olması beklenen yatırım büyümesinin 2025’te yüzde 8,92’ye sıçraması hedefleniyor. Bu sıçrama gerçekleşirken sektördeki kamu yatırımlarının büyüme hızının yüzde 23,26’dan yüzde 15,25’e düşmesi, kamudaki düşüşe rağmen özel sektör yatırımlarındaki büyüme hızının ise yüzde 1,70’ten yüzde 8,90’a çıkması hedeflenmiş.
- En hızlı yatırım büyümesi hedefi yüzde 10,20 ile enerjide. Bu sektörde yatırımlarındaki büyüme hızının kamuda yüzde 3,67’den yüzde 15,37’ye, özel sektörde de yüzde 2,05’ten yüzde 8,55’e fırlaması planlanmış.
- Deprem sonrası konut yatırımı ihtiyacına karşın konut, en düşük yatırım büyümesi hedeflenen ikinci sektör. Kamu, konut yatırımlarındaki büyüme hızını yüzde 5,97’den yüzde 1,04’e düşürmeyi hedefliyor. Özel sektör konut yatırımlarındaki büyüme hazının da yüzde 6,01’den yüzde 1,03’e düşmesi planlanıyor.
- En çarpıcı oynaklıklar ise cari artış ile reel büyüme verilerinin ima ettiği 2025 enflasyon öngörülerinde ortaya çıkıyor. Açıklanan verileri göre toplam yatırımlar, reel olarak yüzde 3,5 büyürken cari fiyatlarla yatırım harcamalarındaki artış yüzde 39,38 olacak. Bu hesaba göre yatırımlardaki fiyat deflatörünün yüzde 34.67 olması gerekiyor. Bu rakamın, 2025 yılı için açıklanan enflasyon hedeflerinin çok üstünde olması dikkat çekici bir durum.
- Özel sektör yatırımları için hesaplanan fiyat deflatörleri ile kamu için hesaplanan rakamlar arasında da fahiş farklar var. Özel sektör yatırımlarında fiyat deflatörleri, çoğu sektör için yüzde 33.85 olmak üzere ortalama yüzde 37.74. Buna karşın kamuda toplam yatırımlar için hesaplanan deflatör yüzde 13.05 ile özel sektörün üçte biri kadar.
- Tarım ve sağlık yatırımlarında özel sektör fiyat deflatörü yüzde 33,85 olmasına karşın kamuda tarım yatırımları için yüzde 3,29, sağlıkta yüzde 4,83 fiyat düşüşü hesaplanıyor. Öyle ki sağlıkta kamu yatırımlarında cari olarak yüzde 1,07 gerileme olmasına rağmen bu hesaba göre yüzde 3,96’lık bir reel büyüme ortaya çıkıyor.
- Bu hesaplara göre turizmde yatırımlarında özelde deflatör yüzde 33,85, kamuda ise sadece yüzde 0,18 olacak. Konut yatırımlarında deflatör özelde yüzde 40,83 olmasına karşın kamuda sadece yüzde 2,68 olacak. Ulaştırma, eğitim, sağlık ve diğer hizmetler sektörlerinde de kamu yatırımları için enflasyonun özel sektör yatırımlarına göre 20-38 puan kadar düşük olacağı öngörülüyor.
