2025-2027 OVP için söylenebilecekler…
Cumhurbaşkanı Yardımcısının OVP üzerine değerlendirmeleri…
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, önceki gün akşam “5 Eylül Perşembe günü açıklayacağız" ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, üçüncü çeyrekteki göstergelerin enflasyon üzerindeki etkisinin süreceğini belirterek "Siyasi istikrar ve öngörülebilirlik çerçevesinde büyüme performansımızın 16 çeyrektir aralıksız devam ettiğine” vurgu yaptı. 2024 yılının ikinci çeyreğinde Türkiye’nin yüzde 2,5 büyüme gösterdiğini belirten Yılmaz, bu yılın ilk çeyrek büyümesinin yüzde 5,3'e revize edildiğini ve bu yılın ilk yarısında büyümenin yüzde 3,8 olarak gerçekleştiğini bildirdi.
2023 yılı kapsamında GSYH verilerinin de Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerinin üzerinde gerçekleştiğini ifade etti. Ayrıca "Cari açığımız OVP öngörümüzden çok daha hızlı düşmektedir" ifadesine de yer verdi. Nitekim Ticaret Bakanı Ömer Bolat da önceki gün Ağustos ayı dış ticaret rakamlarına ilişkin olarak yaptığı basın toplantısında da aylık ve 12 aylık rakamları ortaya koyarak özellikle dış ticaret açığımızın ve buna bağlı olarak da cari açığımızın hızla düştüğüne vurgu yaptı.
Sonuç itibariyle Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 2024-2026 dönemi OVP sonuçlarının içinden adeta seçim yaparak kısmi değerlendirmeye yer verdi. Ama iki konuya hiç girmedi:
1- Özellikle Hükümetin dezenflasyon programında adeta çıpa olarak kullandığı ve gereğinden fazla anlam yüklediği Orta Vadeli Programda öngörülen rakamlarla 2024 yılına ilişkin beklenen ilk sonuçlarına hiç değinmedi.
2- Öncekilerden farklı olarak 2024-2026 yılı Orta Vadeli Programına eklenen “Öncelikli Reform Alanlarına Yönelik Düzenlemeler” başlığı altında yer alan “Fiyat İstikrarı ve Finansal İstikrar” ile “Kamu Maliyesi” alanında öngörülen takvime bağlanmış konulara dokunmadı.
Mevcut OVP’nin hedefleri ilk yılda tutuyor mu?
Geçtiğimiz yıl 6 Eylül 2023 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan 2024-2026 Orta Vadeli Plan’ın yenisi yarın açıklanacak.
Daha önceki yazımızda ve televizyon konuşmalarımızda da belirttiğimiz gibi 5018 sayılı Kanun gereği her yıl yayımlanması gereken Orta Vadeli Programlardan bugüne kadar 18 tane yayımlandı. Bunların hemen hepsinde öngörülen rakamsal hedefler daha ilk yıl için bile tutturulamadı. Yani Orta Vadeli Programların güvenilirliği konusunda ciddi kaygılar yerleşmiş durumda. Aynı duruma bugüne kadar 12 kez yayımlanan Beş Yıllık Kalkınma Planları için de söz konusu.
Asıl değerlendirmemizi yarın yayımlanacak olan 2025-2027 OVP için yapacağız. Ama yine de bugün itibariyle değerlendirmelerimizi iki temel başlık altında özetleyebiliriz.
Birincisi; geçen yıl öngörülen 2024 yılı makroekonomik ve kamu maliyesi hedeflerinin önemli ölçüde saptığı yönünde.
Yeni bir ekonomik programla işe koyulan ve Mehmet Şimşek’in başında bulunduğu dezenflasyon programında yer alan bazı makroekonomik göstergelerde önemli sapmalar var. Örneğin;
- 2024 büyüme hedefi yüzde 4 olarak öngörüldüğü halde, gerçekleşmenin daha düşük olacağı ve yüzde 3’ün altında kalacağı anlaşılıyor. Nitekim yılın ilk çeyreğindeki yüksek oranlı büyümeye rağmen ilk yarıda büyümenin yüzde 3,8’de kaldığı görülüyor.
- Dolayısıyla ülkenin toplam milli gelirinin ve kişi başına düşen GSYH rakamlarının da daha düşük gerçekleşeceği anlaşılıyor.
- 2024 yılı için öngörülen 267 milyar dolar ihracat hedefinin tutturulabileceği ve dolayısıyla ilave bir performansın olmadığı, ancak ithalatta yaşanan daralmanın daha fazla olacağı ve dış ticaret açığı ile ödemeler dengesi açığının 35 milyar dolardan 25 milyar dolar civarına düşeceği bekleniyor.
- En önemlisi de enflasyon oranının yüzde 33 olarak öngörülmesine rağmen yüzde 38 olarak revize edildiği ve sonucun yüzde 40’ı aşacağı anlaşılıyor.
İkincisi, öncelikli reform alanlarında hiçbir ilerlemenin sağlanamadığı yönünde.
Gerçekten de fiyat istikrarı ve finansal istikrar ile kamu maliyesi alanında 2024 yılının tamamında ve bazı dönemlerinde öngörülen sürekli veya nokta düzenlemelerin hiç yapılmadığı görülüyor.
- Enflasyonla mücadele başlığı altında hedeflenen başlıklar henüz tamamlanmış ve hatta bazıları başlamış bile değil. Örneğin ikinci basamak emeklilik sistemi hiç devrede yok.
- Kamu maliyesi çerçevesinde hedeflenen kamu yatırımlarında rasyonelleşme adımlarında hiç haber yok.
- Aynı şekilde kamu cari harcamalarında etkinlik ve verimlilik adına atılmış adımlar yok.
- Vergilemede adalet ve etkinlik ile ilgili söylemin ötesine geçen bir somut adım söz konusu değil.
- Kayıt dışılıkla mücadele konusunda yasal ve idari düzenlemeler devrede değil.
…
Sonuç itibariyle; çok bel bağlanan Orta Vadeli Programın ilk sonuçları iç açıcı değil. Yenisine bakalım!…