2024, sanayinin iki ligi için de zor geçecek

İstanbul Sanayi Odası (İSO) sanayinin en büyük ikinci 500 kuruluşunu da açıkladı. Böylece sanayinin deyim yerindeyse 1. ligi ile 2. liginin durumunu izlemek açısından önemli toplu veriler elde etmiş olduk.

Ekonominin içinden geçtiği sürecin özelliklerine bağlı olarak bu yıl öncelikle bakılması gereken nokta, borçluluk göstergeleri. 2023 seçimleri atlatılınca başlayan faiz artışı firmaların mali yapı ve finansman yükü sorununu ağırlaştırdı. 2024 yerel seçimlerinin de atlatılmasıyla yüksek faiz ve parasal sıkılaştırma politikaları daha belirgin hale geldi.

Reel sektör kuruluşları bu yıl, 2023’ün ikinci yarısında yaşamaya başladıkları sıkı koşulların daha şiddetlisiyle karşı karşıyalar. Bu politikalarda şu an için bir gevşeme sinyali de yok.

Sanayinin en büyük birinci ve ikinci 500 kuruluşunun toplu verilerine bu pencereden baktığımızda sanayi şirketlerinin 2024’te ciddi zorluklar yaşayacağını öngörebiliriz:

- İlk elde baktığımızda sanayinin her iki liginde de borçluluk oranlarının ciddi ölçüde azaldığını görüyoruz. En büyük 500 sanayi kuruluşunun borçluluk oranı yüzde 64.26’dan yüzde 45.46’ya, ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun borçluluk oranı yüze 55.30’ddan yüzde 46.43’e, en büyük 1000 sanayi kuruluşunun toplam borçluluk oranı da yüzde 62.97’den yüzde 45.59’a düşmüş durumda.

- Ancak bu radikal iyileşmenin kaynağı, firmaların gerçekleştirdiği bir yapısal mali dönüşüm değil. 2023 yılında enflasyon düzeltmesi uygulanmasına geçilmesine bağlı muhasebe işlemleri sayesinde ortaya çıkan bir durum. Enflasyon düzeltmesi olmasaydı tam tersine borçluluk oranlarının arttığını görecektik. Bu durumda en büyük 500’ün borçluluk oranı yüzde 66.79’a, ikinci 500’ün borçluluk oranı yüzde 61.41’e ve İSO-1000’in borçluluk oranı da yüzde 65.99’a çıkmış olacaktı.

- Bu nedenle faaliyet oranlarına bakmak, durumu daha net görmemizi sağlayacaktır. Buradaki görünüm ise hiç iç açıcı değil. Çünkü 2023’te finansman giderlerinin artış hızı, faaliyet karlarının artış hızının 2-2.5 katını bulmuş. Bu dengesizlik bu yıl daha da derinleşecektir.

- 2023 yılında birinci 500’ün faaliyet karı yüzde 39.66 artarken finansman giderleri yüzde 92.47 artmış. İkinci 500’ün faaliyet karı yüzde 44.86 artarken finansman giderleri yüzde 103.13 artmış. İSO-1000’in faaliyet karı yüzde 40.34 artarken finansman giderleri yüzde 93.58 artmış.

- Buna bağlı olarak finansman yükü faaliyet karlarının yarısını hatta daha fazlasını götürmeye başlamış. Birinci 500’de finansman giderlerinin faaliyet karına oranı yüzde 41.29’dan yüzde 56.90’a, ikinci 500’de yüzde 32.16’dan yüze 45.10’a, İSO-1000’de ise yüzde 40.10’dan yüzde 55.32’ye çıkmış.

- Borçların büyük çoğunluğunun kısa vadeli olması da faiz duyarlılığını ve borç çevirme zorluğunu artıran bir faktör. Kısa vadeli borçların toplam borçlar içindeki payı birinci 500’de yüzde 71.02, ikinci 500’de yüzde 75.46 ve İSO-100’de yüzde 71.63. Toplam mali borçlar içinde kısa vadeli borçların payı ise birinci 500’de yüzde 53.1, ikinci 500’de yüzde 59.10 ve İSO-1000’de yüzde 52.7 düzeyinde.