2023 Kasım ayı TÜFE oranları

ZAFER ÖZCİVAN

Ekonomist-Yazar

Birkaç yıldan bu yana toplumun her kesimi tarafından izlenen ve düşmesi beklenen enflasyon oranı yılın sonlarına yaklaşılırken ücret ve maaşlara baz alınması sebebiyle bir kat daha önem kazandı. Her ne kadar asgari ücrete yılda bir kez zam yapılacağı, yaşanan enflasyon değil de hedeflenen enflasyon oranına göre ücret ve maaş artışlarının yapılacağı kamuoyunda en başta dar ve sabit gelirliler olmak üzere merakla beklenmeye başladı.

T.C. Merkez Bankası tarafından 2023 yılı başlarında yıl sonu için hedef enflasyon oranı %22,4 olarak açıklanmıştı. Son yapılan genel seçimlerden sonra iş başına gelen Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ise bu hedefi haziran ayında %58 olarak revize ettiği zaman yapılan tahminlerin bu kadar açık ara olmasından dolayı kendisini takdir etmiş, gerçekleri söylediği için alkışlamıştık. Çünkü istatistikler bakılırsa yıllardan bu yana genelde %5 olarak belirtilen hedef enflasyon hiç tutmadığı gibi arada uçurumlar oluşmuştu. Daha sonra açıklanan orta vadeli programda 2023 yılsonu enflasyon hedefi %65’e yükseltilince Merkez Bankası da hedefi %65 olarak tekrar revize etti. Kasım ayı TÜFE oranı ise geçtiğimiz günlerde %61,98 olarak kamuoyu ile paylaşıldı. Anlaşılıyor ki belirlenen hedefi tutturabilmek için geçen aylarda olduğu gibi TÜİK düşük göstermeye devam ediyor. Aralık ayı enflasyonu %3 geldiği zaman yıllık enflasyon %65 olacaktır.

Önümüzdeki süreçte yapılan tahminlere gelecek olursak 2024 yılı sonu enflasyon hedefi %36 olacağı öngörülmektedir. Ancak bunun gerçekleşme ihtimali çok zor gözüküyor. Çünkü mayıs ayında enflasyonun %74 ile pik yapacağı Merkez Bankası Başkanı tarafından ifade edilmiştir. Bir diğer konu ise Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek’in işletmelere ihracat konusuna ağırlık vermeleri tavsiyesinde bulunmasıdır. Bunun açacak olursak enflasyon kontrol altına alınıncaya kadar parasal sıkılaştırmanın devam edeceği ve doğal olarak iç talebin daralacağı ve sonuçta yurt içi alışverişlerinin parasızlık nedeniyle azalacağı anlamını çıkarmak zor değildir. Ülkede yaşanacak arz fazlalığı nedeniyle fiyatlar düşme eğilimine girecek ve fiyat artışları yavaşlayacak veya duracaktır. Bir diğer konu da 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak yerel seçimler nedeniyle önümüzdeki günlerde her seçimde olduğu gibi para muslukları açılacak seçimden sonra ise faturası halka çıkacaktır. Yani %36 hedefi çok zor gerçekleşecektir.

Maaş ve ücretler konusuna gelecek olursak; asgari ücrete iki yıldan bu yana yüksek enflasyon nedeniyle yılda iki defa zam yapılmaktaydı. Ancak önümüzdeki yıl tek zam yapılacağı gündemi meşgul etmektedir. Bu formül ancak ve ancak belirli koşullar yerine getirildiği taktirde uygun görülebilir. Şöyle ki:2023 yılının temmuz ayından aralık ayına kadar yaşadığımız enflasyon oranına gelecek yılın hedef enflasyon oranı ilave edilerek maaş ve ücret zammı belirlenmelidir. Yani temmuzdan kasıma kadar enflasyon oranı yaklaşık %35’tir ve %3,5 Aralık enflasyonu geldiği zaman son altı ayın oranı %38,5 olacaktır. Bunun üzerine refah payı ile birlikte 2024 yılı sonu enflasyon hedefi eklenerek sonuca gidilmelidir. Yani bu hesapla asgari ücret yaklaşık 21 bin TL civarında olmalıdır.

Enflasyonda her dönemde en olumsuz etkilenen kesim ise emeklilerdir. Emeklilik, bedeli peşin ödenen bir hak olduğuna göre yıllardan bu yana süren bu tutum değişmeli, en düşük emekli maaşı asgari ücrete eşitlenmelidir.

Asgari ücret veya maaşlara ne kadar zam yapılırsa yapılsın fiyat artışlarına dur demeden yani enflasyonu kontrol altına almadan bir önem arz etmez. Geçtiğimiz birkaç yılda olduğu gibi verilen zamlar fiyat artışları durdurulmadığı sürece yüksek enflasyondan dolayı kısa sürede eriyecektir.

Sonuç olarak en adaletli çözüm tatmin edici bir oran belirlendikten sonra maaş ve ücretler her ay TÜİK tarafından belirlenen TÜFE oranlarına göre güncellenmelidir.

Kasım ayı tüketici fiyat endeksi TÜİK tarafından açıklandı. Buna göre;

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %61,98, aylık %3,28 arttı

TÜFE'deki (2003=100) değişim 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %3,28, bir önceki yılın aralık ayına göre %60,09, bir önceki yılın aynı ayına göre %61,98 ve on iki aylık ortalamalara göre %53,40 olarak gerçekleşti.

Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup %37,54 ile konut oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise %92,86 ile lokanta ve oteller oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup %-0,31 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise %11,17 ile konut oldu (ana harcama gruplarına göre endeksler, ağırlıklar ve değişim oranları Ek Tablo-1'dedir).

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5'li Düzey) 2023 yılı Kasım ayı itibarıyla, 23 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 7 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 113 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %2,53, bir önceki yılın aralık ayına göre %64,09, bir önceki yılın aynı ayına göre %67,27 ve on iki aylık ortalamalara göre %57,56 olarak gerçekleşti.

Kaynak: TÜİK