2023 Bütçesi ile bir yukarıdakilere bir aşağıdakilere dağıtım
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, önceki gün 2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Teklifi’ni Yüce Meclis’e sundu. Sunarken de 18 sayfalık power point sunum metnini basın mensuplarıyla paylaştı.
2023 bütçesine 2022 gözüyle bakış…
Önce yeni bütçeye 2022 kıyaslamasıyla bir göz atalım.
Bu özet tablo bize şunu gösteriyor.
- 2022 bütçesi yılın tam ortasında revize edildiği halde, özellikle bütçe giderlerinde neredeyse yüzde 60’a yaklaşan artış öngörülmüş.
- Bu, 2023 yılı enflasyon hedefinin tutturulamayacağı ve fazlasıyla aşılacağı anlamına geliyor.
- Bütçe gelir hedefi ise, 2023 yılına göre yaklaşık yüzde 50 artırılmış.
- Bu da bütçe açığının oransal olarak daha da fazla artacağı anlamına geliyor. Nitekim yüzde 140’a yaklaşan ve fren tutmayan bir bütçe açığı ortaya çıkmış görünüyor.
Şimdi de bütçe giderlerinin ödenek bazında yansımalarına bakalım.
Bu tablonun yorumu da şöyle…
- Son yıllarda başat rol oynayan faizin büyüklüğü artarak devam ediyor. 2022 yılında yaklaşık 330 milyar lira olarak öngörülen ve KKM yüklerini içermeyen faiz harcamaları 2023 yılında 565 milyar lirayı geçmiş. Yani çalışmadan kazanan rantiyeye yapılan transferler almış başını gitmiş.
- Personel giderleri önceki yıllar ilgili bütçenin beşte birini oluştururken şimdi 2023 bütçesi ile dörtte birine ulaşmış. Bunu, çalışanların refah artışı ve onlara verilen zenginlik payı olarak değerlendirmeyelim. 2022 yılına göre personel giderleri yaklaşık yüzde 80 artırılmış ise enflasyon da devam edecek demek.
- Mal ve hizmet alımları hala bütçenin yüzde 10’nun çok altında ve yüzde 7 düzeyinde. Bu, kamu hizmeti kalitesinin çok daha kötüye gittiği anlamına geliyor. Kaldı ki enflasyonun gerisinde yüzde 50’yi bile bulmayan mal ve hizmetlere ilişkin ödenek artışı da bu yetersizliği bir başka yönüyle ortaya koyuyor.
- Cari transferler, tanımından da çok iyi hatırlanacağı üzere, karşılığında mal ve hizmet alımı olmayan ve bütçeden karşılıksız olarak yapılan aktarımlar anlamına geliyor. Bu fasıl, seçim dönemlerinin artan kalemi olarak hem bütçedeki payı ile ve hem de 2022 yılına göre artış oranı ile dikkat çekiyor.
2023 bütçesini nasıl yorumlamalı?...
Son söyleyeceğimizi baştan söyleyelim. 2023 bütçesi, özellikle de seçim yılı olması nedeniyle tam bir “transfer bütçesi”.
Ancak bu transferler biraz daha farklı. Hem aşağıdakilere hem de yukarıdakilere aktarılan bir bütçe. Ne demek istediğimizi anlatmaya çalışalım.
- Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın sunum metni yardımıyla açıkladığına göre 2023 yılı sosyal yardım harcamalarının tutarı 258.4 milyar lira. Bu tutar, 2022 yılı bütçesine göre yüzde 73.5 artış ve bütçeden de yüzde 5.8 pay alma anlamına geliyor. Bu başlık altında da 8 kalem var.
- Tarıma ayrılan kaynak (destekleme alımları ve sektör yatırım ödenekleri dahil) 142,9 milyar lira ve 2023 bütçesinin yüzde 3.2’sine tekabül ediyor.
- Aynı şekilde reel sektör destekleri de benzer tutarda 145,4 milyar lira ve o da 2023 bütçesinin yüzde 3.2’sini oluşturuyor.
Aslında yukarıda yer alan 3 kalem de düşük gelirli yoksul kesime ilişkin olup üçünün toplamı bütçenin yüzde 12.2’si oranında.
Öte yandan yüksek gelirli ve varlıklı kesime ilişkin faiz ödemeleri de bütçenin yüzde 12.6’sına tekabül ediyor.
Demek ki bütçenin sosyal yardım harcamaları yoksullara, faiz harcamaları da varlıklı olanlara dağıtılacak. Yani bütçenin önemli bir kısmı bir yukarıdakilere, bir aşağıdakilere dağıtılmış olacak. Hayırlı olsun!...