2022 yılında ucuz ihracat rekoru da kırıldı
Türkiye'nin ihracatı 2022 yılında yüzde 12,9 artışla ilk kez 250 milyar dolar sınırını aşarak, 254,2 milyar dolarla "Cumhuriyet tarihinin rekoru"nu kırdı. Ancak, rekor sadece ihracatla sınırlı değildi. Hem ithalat hem de dış ticaret açığında da Cumhuriyet tarihinin rekorları kırıldı. Üstelik çok daha büyük farklarla... İthalat yüzde 34,3 artışla 364,4 milyar dolara ulaşırken, dış ticaret açığı da yüzde 134 artarak 138,4 milyar dolara yükseldi.
Dış ticaret açığının patlamasında enerji ithalatının etkili olduğu söylenebilir. Nitekim, 2022 yılında petrol ve uzun yıllar ortalamasının üzerinde seyreden doğalgaz fiyatları, toplam ithalat faturasını kabarttı. Girdi fiyatlardaki göreli artış, ihracat gelirini de yukarı çekti. Geçen yılın tamamında sadece enerjide değil, enerji maliyetlerinin de etkisiyle sanayinin girdisi emtiaların fiyatlarında genel olarak yüksek artışlar izlendi. Bu da hem ihracat hem de de ithalat fiyatlarını yukarı çekti.
Ancak, dış ticaret endekslerine "yakıtlar" kalemi olarak belirtilen enerji hariç bakıldığında, birim fiyatlardaki artışın ithalat lehine çok daha yüksek seviyelerde gerçekleştiği görülüyor. Veriler, hem ithalattaki rekor artışı, hem de dış ticaretteki rekor açığı tek başına yüksek enerji fiyatlarıyla açıklamanın doğru olmadığına işaret ediyor. Ayrıntıları dış ticaret endekslerinden izlemek mümkün.
Görünüm ise özetle şöyle:
- Kasım 2022 itibariyle, ihracat birim fiyatları 12 aylık ortalamada yüzde 8, ithalat birim fiyatları ise 28,2 arttı. İthalattaki çok daha yüksek oranlı yükselişin önemli bir bölümü, enerji fiyatlarındaki yükselişten kaynaklı.
- Enerji hariç bakıldığında ise, geçen yıl ihracat birim fiyatlarında yüzde 5 civarında artış yaşandığı gözleniyor. İthalat fiyatlarındaki artış ise yüzde 15. Yani ihracat birim fiyatının üç katı... Oluşan bu makas, serinin en yüksek farkına işaret ediyor.
- Miktar bazlı endekslerde de tablo oldukça dikkat çekici. Geçen yılın tamamında ortalama olarak ithalat, miktar bazında yüzde 1,5 oranında artarken, ihracat miktarındaki artış yüzde 14,6’ya ulaşmış.
- Özeti, geçen yıl Türkiye dış ticarete konu daha fazla malı, ithalat fiyatlarına göre daha ucuz fiyatla ihraç etmiş. İzlenen politikalar, dış ticarette açığını yukarı çekmenin yanı sıra ihraç mallarının fiyatlarını da aşağı çekmiş…