2020 tüketici güveninde 17 yılın en kötüsü

• Tüketici ekonomiye güvenmediğini haykırmaya devam ediyor. 2020'nin ilk iki ayındaki ortalama endeks, ay ortalaması bazında on yedi yılın en düşüğü.
• Vatandaşın ekonomiye güven duyabilir hale gelmesi için şubat endeksinin tam yüzde 75 artması gerekiyor. Bu da hiç mümkün olacak gibi görünmüyor.

Türkiye İstatistik Kurumu ile Merkez Bankası’nın ortaklaşa hazırladıkları tüketici güven endeksinin şubat ayı sonuçları açıklandı ve gördük ki vatandaşın ekonomiye güveni dipte gezmeye devam ediyor.

Sıfır ile 200 arasında değer alabilen ve hesaplamanın başladığı 2004 yılından bu yana hiçbir ay iyimserlik sınırı olan 100’ü aşamayan tüketici güven endeksi şubat ayında 57.3 oldu.

Tüketici güven endeksinin 2004 yılı başından beri hesaplandığını belirttik. Yani hesaplama 16 yıl 2 aydır, bir başka ifadeyle 194 aydır yapılıyor. İşte şubat ayındaki 57.3’lük endeks, bu 194 ayın en düşük yedinci endeksi oldu.

Bu şubattakinden daha düşük tüketici güven endeksleri daha önce 2008 yılının kasım ve aralık aylarıyla geçen yılın mayıs, temmuz, eylül ve ekim aylarında oluşmuştu.

Yıllık ortalamada durum

Bu yıla ilişkin yalnızca iki ayın endeksi var. Ancak ay ortalaması bazına getirilip izlendiğinde gidişata ilişkin yine de fikir edinmek mümkün.

Bu yılın ocak ve şubat aylarındaki ortalama endeks 58 oldu. Bu, önceki 16 yılla kıyaslandığında en düşük ortalamaya işaret ediyor.

Tüketici güven endeksi daha önce yıl ortalaması bazında 60’ın altına yalnızca 2019’da inmiş ve 58.2 olmuştu. En azından iki aylık verilerin ortaya koyduğu gerçek şu; 2020’de geçen yıl bile aranabilir.

En önemli, ama en az önemsenen göstergelerden

Tüketici güven endeksi ekonomide bir yıllık dönemde neler yaşanabileceğinin işaretlerini taşıyan çok önemli bir gösterge.

Normalde iktidardakilere de yol göstermeli, muhalefetin de ufkunu açmalı.

Vatandaş ekonomiye nasıl bakıyor, nelere ihtiyacı var; kapsamlı ve bedava çalışma işte!

Ama bu çok önemli gösterge adeta hiç umursanmıyor. Daha çok olan bitenle, yani geride kalanla ilgiliyiz. Oysa tüketici güven endeksi gelecek için yol gösterici.

★★★

Şubat ayında oluşan tablo bize neler mi söylüyor, bakalım.

Bir önceki aya göre olan değişim de tabii ki önemli ama asıl önem taşıyan endekslerin, hem toplam endeksin, hem alt kalemlerin düzeyi.

Bakın tüketici güven endeksi 57.3 ve ocak ayına göre yüzde 2.7 gerileme var. Şubat ayındaki endeks yüzde 75 artarsa 100’e çıkacak ve böylece vatandaş iyimserlik sınırına ancak gelecek. Ama hiç kimse 100’e gelineceğini beklemesin; zaten 2004’ten beri bu düzey hiç görülemedi.

Vatandaş ekonomiye güvenmediğini, gelecek bir yıla güvenle bakamadığını daha nasıl söylesin!

Sıfır ile 200 arasında değer alan ve 100’ün üstü iyimserliğe, 100’ün altı kötümserliğe işaret eden endekste alt kalemlerdeki durum mu? Soruların gelecek on iki ay kastedilerek yöneltildiğini hatırlatalım.

Hanenin maddi durum beklentisi, oluşan endeks 76.8, aylık düşüş yüzde 3.4.

Genel ekonomik durum beklentisi, oluşan endeks 75.9, aylık düşüş yüzde 1.9.

İşsiz sayısı beklentisi, oluşan endeks 53.8, aylık düşüş yüzde 5.3. Ama vurgulayalım, işsiz sayısıyla ilgili endeksin azalması işsiz sayısında artış beklendiğini gösteriyor.

Tasarruf etme ihtimali, oluşan endeks 22.5, aylık artış yüzde 4.2. Tasarruf etme ihtimalinde artış var ama bu alt kalemin endeksi öylesine düşük ki...