2019’da iklim krizine dair 'iyi, kötü ve çirkin'

Isı bilimleri uzmanı Dr. John Abraham, 2016 yılında iklim değişikliğinin yol açtığı etkileri, 1966 yapımı Western filmi “İyi, Kötü ve Çirkin”den ilham alarak değerlendirmişti. İklim değişikliği yerine artık iklim krizi diyoruz; çünkü dünyamızın sürdürülebilirliği için atılan iyi adımlar sınırlı; kötü ve çirkin adımlar ise devam ediyor. 2019’da dünyada ve Türkiye’de iklim mücadelesinde ön plana çıkan gelişmelere bakalım.

İYİ

- Avrupa Birliği’nin Yeni Yeşil Düzeni ve 2050'de ilk iklim nötr kıta olma hedefi 2019 yılının en fazla umut veren gelişmeleri arasında. AB, ticaret yaptığı ülkelerle de “Karbon Sınır Düzenleme Mekanizması”nı hayata geçirmeyi hedefliyor.

- 16 yaşındaki Greta Thunberg'in 2018’de "İklim için okullar greve" pankartıyla yaptığı çağrı, dünya genelinde 185 ülkede 4 milyon kişiyi aşan ve bugüne kadar yapılan en büyük iklim protestosuna dönüştü.

- C40 Dünya Belediye Başkanları Zirvesi’ne katılan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu, C40 Deadline 2020 Programı’nı imzalayarak, İstanbul’un 2050’de sıfır karbon bir kent olacağını taahhüt etti.

- Altısı Büyükşehir Belediyesi olmak üzere 24 yönetim, “İklim İçin Biz de Varız” Deklarasyonu’nu imzalayarak, Paris Anlaşması’na ve bilimin ortaya koyduğu hedeflere uygun olarak hareket etme taahhüdü verdiler.

- İklim eyleminin finansmanı için kritik öneme sahip Yeşil İklim Fonu’na (GCF) 8 ülke toplamda 1.5 milyar dolar daha kaynak aktaracağını açıkladı. GCF'nin toplam bütçesi 7.4 milyar dolar seviyesine çıktı.

-  2012 yılından bu yana fosilden çekilen yatırımlar 11 trilyon dolar eşiğini aştı.

- Türkiye’de kömürlü santral kurulu gücündeki genişleme durdu. 2009 yılından bu yana 70 GW’lık projenin iptal edildi veya rafa kaldırıldı.

- Türkiye’de 1 Ocak 2019 tarihinde plastik poşet kullanımı ücretli hale getirildi. Bu uygulamanın hayata geçirilmesi sayesinde plastik poşetlerin kullanım oranları yüzde 77,27 düşüş kaydetti.

- Türk iş dünyasının devleri arasında bulunan 26 şirket, plastik kirliliğiyle mücadele için oluşturulan İş Dünyası Plastik Girişimi’ne dahil oldu.

KÖTÜ

- Madrid’te gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi (COP25) "iklim eylemsizliği" zirvesi olarak tarihe geçti. Tüm aciliyete rağmen, büyük ekonomiler cesur taahhütlerde bulunmaktan çekindiler. İklim krizinin tüm dünyada giderek artan etkilerine, ekonomik kayıplara, dünyanın dört bir yanında düzenlenen protestolara, iklim adaleti taleplerine, iş dünyasından gelen çağrılara rağmen, müzakereler ülkelerin keskin kırmızı çizgilerinin mağduru oldu.

- Kömürle çalışan termik santrallere 2,5 yıl daha havayı kirletme izni veren yasal düzenleme Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan düzenlemeyi veto etti.

- Küresel Karbon Bütçesi 2019 Raporu küresel sera gazı emisyonlarının 2018'de olduğu gibi 2019'da da artmaya devam ettiğini ortaya koydu. Kömürde küresel bir düşüş olmasına rağmen, özellikle doğal gaz ve petrol kullanımına bağlı olarak emisyonlar 2019 yılında yüzde 0.6 oranında artış gösterdi. Aynı rapora göre, Türkiye en çok karbon salımı yapan 20 ülke arasında 15. sırada yer aldı.

- Türkiye, Rusya’nın Eylül ayında Paris Anlaşması’nı onaylaması ile G20 üyeleri içerisinde bu anlaşmayı onaylamayan tek ülke konumunda.

- Yeni bir BM raporuna göre, iklim değişikliği nedeniyle 1 milyon tür yok olma tehlikesi ile karşı karşıya.

- Greenpeace ve AirVisual raporuna göre dünyada her 10 kişiden 9'u zararlı hava soluyor.

ÇİRKİN

- BM tarafından yayınlanan Üretim Açığı Raporu’na göre, ülkelerin fosil yakıt planları olması gerekenden çok daha fazla. Ülkeler 2030 yılında, ısınmayı 1,5°C derecede tutacak üretimin yüzde 280 üzerinde kömür üretmeyi planlıyor.

- ABD Başkanı Donald Trump, ABD'nin Paris İklim Anlaşması'ndan çekileceğini açıkladı. Trump, "Paris Antlaşması, iklim değişikliği mücadeleyle değil, diğer ülkerin ABD'ye karşı ekonomik avantaj kazanmasıyla ilgili bir anlaşma" dedi.

- Climate Central tarafından yayınlanan çalışmaya göre 2050 itibarıyla hali hazırda 300 milyon kişinin yaşadığı Asya topraklarında, yıllık ortalama kıyı taşkınları, deniz seviyesindeki yükselmeye bağlı olarak kara seviyesinin üstünde gerçekleşecek. Bu nüfusun büyük kısmı Çin, Bangladeş, Hindistan, Vietnam, Endonezya ve Tayland olmak üzere 6 Asya ülkesinde yaşıyor.

- Carbon Tracker raporuna göre petrol ve doğalgaz şirketleri, iklim hedeflerini baltalayan ve hissedarların getirilerini tehdit eden büyük projelere 2018 yılından bu yana 50 milyar dolarlık yatırım kararı verdi.

TEMA Vakfı’nın 2019 yılına yönelik ön plana çıkardığı iyi ve kötü haberler

İYİ HABERLER

- TEKİRDAĞ ÇERKEZKÖY TERMİK SANTRAL PROJESİ’NİN ÇED SÜRECİ SONLANDIRILDI

Trakya’nın sık meşe ormanları ve tarım alanları üzerinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Elektrik Üretim AŞ tarafından projelendirilen ve başta Pınarçalı kadınlar olmak üzere Çerkezköy ve Kapaklı sakinlerinin 2017 yılından beri itiraz ettiği termik santral projesinin Çevresel Etki Değerlendirme süreci sonlandırıldı.

- ESKİŞEHİR ALPU TERMİK SANTRAL PROJESİ’NİN ÖZELLEŞTİRME İHALESİ İPTAL EDİLDİ

Eskişehir’in “büyük ova” ilan edilmiş Alpu Ovası’ndaki Alpu Termik Santrali ve kömür madeni projesinin özelleştirme ihalesi 6 kez ertelemenin ardından Haziran ayında iptal edildi. Eskişehirlilerin, yerel ve ulusal sivil toplum örgütlerinin 2017 yılından beri iptali için çalıştığı termik santral ve kömür madeni projesinin tüm izin süreçleri davalık durumda.

- ÇANAKKALE KİRAZLI ALTIN MADENİ RUHSATI DURDURULDU

Kaz Dağları yöresinin Çanakkale bölümünde yer alan üç ayaklı entegre maden projesinin ilk basamağını oluşturan “Kirazlı Altın Madeni Projesi” ruhsatı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından durduruldu.

- KÜTAHYA VE UŞAK SINIRINDA YER ALAN MURAT DAĞI ALTIN MADENİ PROJESİ’NİN ÇED OLUMLU KARARI MAHKEME TARAFINDAN İPTAL EDİLDİ

Murat Dağı Altın Madeni Projesi’nin iptal kararında altın madenciliğinin başta Uşak ve Kütahya olmak üzere tüm Gediz Havzası'nın insan sağlığı, doğal yaşamı ve tarımında geri dönülmez riskler barındırdığına vurgu yapıldı.

KÖTÜ HABERLER

- KANAL İSTANBUL PROJESİ TEKRAR GÜNDEME GELDİ

İstanbul’un orman, su, temiz hava gibi yaşam destek sistemlerini geri dönülmez şekilde etkileyecek olan Kanal İstanbul Projesi yeniden gündemde. Projenin çevresel etki değerlendirme raporu Aralık sonu itibariyle görüş için askıya çıkarıldı.

- AKKUYU VE SİNOP NÜKLEER SANTRAL PROJELERİ TÜM İTİRAZLARA RAĞMEN DEVAM EDİYOR

Mersin Akkuyu ve Sinop Nükleer Santral projeleri tüm itirazlara, hem ekonomik hem de çevresel sakıncalarına rağmen devam ediyor. Sinop Nükleer Santrali’nin inşasını üstlenen Japon firma, Fukuşima sonrası maliyetlerin artması gerekçesiyle projeden çekildi. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı projenin izin süreçlerini sürdürüyor. Akkuyu Nükleer Santrali’nin ise inşaatı başladı.

- ADANA YUMURTALIK HUNUTLU İTHAL KÖMÜRLÜ TERMİK SANTRAL’NİN KORUMA KUMSALI ÜZERİNDE İNŞAATI BAŞLADI

Adana’nın Yumurtalık ilçesinde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın genelgesiyle uluslararası düzeyde korunan bir tür olan deniz kaplumbağalarının yuvalama alanı olan kumsalda ithal kömürlü Hunutlu Termik Santrali’nin inşaatı başladı.