100 ve 200’lük banknotların payı %95 seviyesine ulaştı
Yüksek enflasyon ve hayat pahalılığının, satınalma gücünü eritmesinin en net göstergesi, üzerimizde daha fazla para taşımamıza rağmen bu paranın cüzdanımızdaki ömrünün kısalması.
Değişim yavaş olsa da etkileri çok bariz. Son 10 yılda tüketici fiyat endeksi 10 katına ulaştı. Yani 10 yıl önce örneğin 100 lira tutan ortalama harcamamızı bugün 1000 liraya yapabiliyoruz. Harcama sepetimizi oluşturan mal ve hizmetler daha yüksek bedellere satıldığı için piyasadaki en yüksek değerli banknot olan 200’lüklere olan talep özellikle 2021’den sonra hızla arttı. 2017’de dolaşımdaki banknotların yüzde 25’ini 200’lükler oluşturuyordu.
2021 sonunda bu oran yüzde 40’a, bugün ise yüzde 76’ya ulaştı. Bu, şu ana kadar 200’lüklerin ulaştığı en yüksek düzey. 2021’de dolaşımdaki payı yüzde 50 olan 100 liralıkların payı bugünlerde yüzde 19’a düştü ve bu da 100 liralık banknotların şu ana kadar gördüğü en düşük oran.
En büyük iki banknotun piyasadaki payı böylece yüzde 95’e ulaşmış oldu. Buna karşılık 50 liralık banknotların payı yüzde 3; 20 ve 10 liralıkların payı ise yüzde 1’er düzeyine indi. Para taşımanın giderek zorlaşması, 500 ve 1000 TL’lik yeni banknotların ne zaman basılacağı sorusunu sık sık gündeme getiriyor.
Birkaç hafta önce TCMB Başkanı Karahan, bu konudaki ihtiyaçları izlediklerini gerektiği zaman daha büyük banknotlar basılabileceğini söyledi. 200’lüklerin ulaştığı yüzde 76 pay oldukça yüksek ama daha önce bundan daha yüksek paya ulaşan banknotlarımız da olmuştu. Örneğin 2004’te en yüksek banknottun payı yüzde 85’e kadar çıkmıştı. Henüz ne zaman olacağını tam olarak bilmiyor olsak da; yakında daha yüksek değerli banknotlar piyasaya çıkacak. Ben bunun 2025’in ikinci yarısı olacağını tahmin ediyorum.
Yeni banknot basımı için enflasyonda kalıcı bir düşüş görmemiz daha sağlıklı olacaktır. Bundan 19 yıl önce paradan 6 sıfır atılmadan önce dünyanın en çok 0’lı parasına sahiptik. Bunun tekrar olmaması için 50 yıldır bitmeyen ve iki yıl önce yeniden alevlenen enflasyonu yerin altına gömmemiz gerekiyor.
Yurtiçi
10 Temmuz 10:00:
■ Mayıs ayı sanayi üretim endeksi
■ Mayıs ayı istihdam verileri
■ Mayıs ayı inşaat maliyet endeksi
11 Temmuz 10:00: Mayıs ayı ticaret satış endeksleri
12 Temmuz 10:00: Mayıs ayı ödemeler dengesi
Yurtdışı
11 Temmuz 15:30:
■ ABD Haziran tüketici enflasyonu
■ ABD Haziran üretici enflasyonu
12 Temmuz 17:00: ABD Michigan güven endeksi
