10 maddede Trump vergilerinin küresel etkileri

Henüz görmediyseniz, lütfen önce internette şu aramayı yapın: “Dertsiz gönüllere kramp, işte benim Donald Trump”. Yıllar önce sosyal medyada Zeki Müren’in eski albüm kapaklarından birinde, Müren’in yerine Trump’ın yer aldığı ve albüme bu adın verildiği bir görselle karşılaşacaksınız.

Trump, ikinci başkanlık döneminin ilk aylarında, dertli dertsiz tüm gönüllere farklı dozlarda sıkıntı verdi ve bunlardan en büyüğü geçen hafta yaşandı.

ABD, yaptığı ithalata genel olarak yüzde 10 ilave gümrük vergisi getirdi. AB, Çin, Japonya, Hindistan, Vietnam gibi bazı ülkelere ise bunun daha üzerinde vergiler konuldu. Çin tarafı hızlı şekilde benzer bir hamle ile karşılık verdi. AB tarafında ise iki aydır devam eden “ne yapmalıyız?” sorusuna hâlâ net bir cevap bulunamadı.

Madde madde ve kısaca, bu vergi artışlarının küresel ekonomiye etkilerine bakalım.

1- Ticaret hacminde düşüş: ABD, yaklaşık 3,5 trilyon dolar ile dünya ithalatının yüzde 14’e yakın bir bölümünü gerçekleştiriyor. Dünyanın en fazla ithalat yapan ve en fazla cari açık veren ülkesi, “bundan sonra bana mal satmak kolay olmayacak, ek vergi getiriyorum” diyor. Dolayısı ile ABD’ye satılan mal miktarında bir gerileme olacak. Ayrıca, ABD’ye ihracat yapmak için üretim yapan ve bazı hammaddeleri ithal eden ülkelerin de ithalatı azalacak. Bu edenle sadece Vietnam ve Çin gibi yüksek vergi getirilen ülkelerin değil, bu ülkelere hammadde gönderen ülkelerin de ihracatı miktar bazında azalacak.

2- Emtia fiyatlarında gerileme: Satılan mal miktarında gerileme, öncü işaret olarak ticarete konu olan malların üretiminin de azalması demek. Bu nedenle, hammadde ve enerji fiyatlarında düşüş var.

3- Ticarette değer bazında düşüş: Satılan mal miktar ve malların fiyatları düştüğü için, pek çok ülkenin ihracatı ve ithalatı miktar yanında, parasal değer olarak da azalacak.

4- Lojistik maliyetleri azalacak: Daha az ticaret, daha az taşıma demek. Sevkiyat miktarının azalması, petrol fiyatındaki düşüşün de katkısıyla, uluslararası lojistik maliyetlerinin düşmesine neden olacak.

5- Büyüme üzerinde olumsuz etki: ABD’ye ihracat yapan ülkelerin ihracatlarındaki azalma, üretimlerinde de azalma anlamına geliyor. Bu ülkelerde büyüme olumsuz etkilenecek. ABD’nin başlıca tedarikçilerine mal satan ülkelerin ihracat ve üretimleri de olumsuz etkilenecek. Son olarak, ABD içinde üretim yapan firmaların maliyetleri kısa vadede artacağı ya da tedarik zincirleri aksamaya uğrayacağı için ABD’nin büyümesi de olumsuz etkilenecek.

6- Pazar kayması: Mevcut ihracat pazarlarında zorlanacak olan ülkeler, hızla yeni pazarlara girmek için çalışacaklar. Örneğin Asya ülkeleri, Avrupa’da daha aktif olacak.

7- Ticaret sapması: Trump’ın ilk döneminde, Çin’e getirilen vergilerden sonra, pek çok Çinli şirket, ABD’ye Vietnam üzerinden ihracat yapmaya başlamıştı. Şimdi de, vergi oranlarının yüzde 10’da kaldığı (Türkiye gibi) ülkeler üzerinden ABD’ye mal satabilmek için çok sayıda teşebbüs görülecek. Ancak bu, riskli bir girişim.

8- Muhtemel DYY Girişleri: Yeni oranların uzun süre yürürlükte kalacağı varsayımı altında, ABD’ye ve vergi oranlarının düşük kaldığı ülkelere doğrudan yabancı yatırım girişlerinin artacağı bir dönem yaşanabilir.

9- ABD’de enflasyon ve büyüme: Yüksek gümrük vergilerine, ABD’li firmaların bir anda adapte olması zor. ABD içinden tedarik etmek, kendileri üretmek, vergi oranlarının düşük olduğu ülkelerden mal almak gibi yolları deneyecekler ama yine de kısa vadede, pahalı da olsa, yüksek vergili ülkelerden tedarik kısmen devam edecek. Her durumda kısa vadede maliyetler, bugünkünden yüksek olacak ve bu, enflasyonu olumsuz etkileyecek. Büyüme de bu süreçten olumsuz etkileneceği için, ülkedeki faizler öngörülenden daha hızlı aşağı gelecek.

10- Diğer ülkelerde enflasyon ve büyüme: Vergi artışları, AB ile Çin, Vietnam gibi Asya ülkelerinde enflasyonu aşağı çekecek bir gelişme. Enflasyonu öncelikli sorun olarak görüyorsanız bu iyi bir yan etki ancak büyüme üzerindeki olumsuz etkiler, enflasyondaki iyileşmeden daha büyük olacak

Sonraki yazıda Türkiye’nin bu resimdeki yerini inceleyeceğim.

Yurtiçi Veriler

10 Nisan 10:00: İnşaat maliyet endeksi

10 Nisan 10:00: Sanayi üretim endeksi

11 Nisan 10:00: Ticaret ve ciro endeksleri

Yurt Dışı Veriler

9 Nisan 21:00: FED tutanakları

10 Nisan 15:30: ABD TÜFE

11 Nisan 09:00: Almanya TÜFE

11 Nisan 15:30: ABD ÜFE