10 başlıkta 2020 büyümesi
TÜİK, yılın son çeyreğinde ekonomimizin yüzde 5,9 büyüdüğünü açıkladı. Böylece 2020 yılını yüzde 1,8 büyüme ile tamamlamış olduk.
Verinin öne çıkan noktaları şunlar:
1- Türkiye 2020’de büyüme açısından pek çok ülkeden daha iyi bir performans gösterdi. Yılı büyüyerek tamamlayan az sayıda ülkeden biriyiz. Mevcut verilere göre OECD ülkeleri arasında ilk, G-20 ülkeleri arasında ikinci sıradayız.
2- Sektörlerin yıl geneli performansına bakınca
-sanayinin yüzde 2 büyüdüğünü
-hizmetlerin yüzde 4,3 küçüldüğünü
-tarımın yüzde 4,8 büyüdüğünü
-inşaatın yüzde 3,5 daraldığını görüyoruz
3- İki yıl boyunca zayıf seyreden yatırımlar, krizi fırsata çevirmek isteyen iş insanlarının yatırım iştahı ve baz etkisinin de desteğiyle üçüncü çeyrekte sıçrama yapmıştı. Bugün açıklanan dördüncü çeyrek verisinde yatırımlarda büyümenin yüzde 10,3 olduğunu gördük. Yıl genelinde ise yatırım büyümesi yüzde 6,5’e çıktı.
4- Ekonominin en büyük kalemi olan tüketim harcamaları yılın son çeyreğinde yüzde 8,2 büyüdü. Sadece ikinci çeyrekte daralan tüketim yıl genelinde ise yüzde 3,2 büyüdü.
5- Türkiye’yi büyüme kulvarında diğer ülkelerden ayrıştıran iki faktör var. Bunlar,
-COVD-19 şokunun sanayide çabuk atlatılması ile sanayi üretiminin yılın ikinci yarısında hızlanması,
-reel faizlerin negatife inmesi ile bollaşan kredilerin tüketimi artırması
6- Bir önceki OVP’de Dolar bazında GSYH’nin 2020’de 812 milyar dolar olması hedeflenmişti. Geçen Eylül ayında yapılan revizyonla bu tahmin 702 milyar dolara çekildi. Bugünkü verilere göre 2019’da 760 milyar dolar olan GSYH, 2020’de 717 milyar dolara indi.
7- Diğer ülkeler küçülürken Türkiye büyümesine rağmen, dolar bazında GSYH’miz 717 milyar dolara geriledi. Bunun nedeni büyümenin TL bazında ve enflasyondan arındırılmış veriler ile hesaplanıyor olması. Yani reel olarak büyümemize rağmen (TL değer kaybettiği için) dolar bazında GSYH küçüldü.
8- Bir önceki OVP’de 2020 için cari açık/GSYH oranının yüzde 1,2 olacağı bekleniyordu. 2020 Eylül’ünde beklenti eksi 3,5’e revize edildi. Bugünkü veriye göre gerçekleşme yüzde 5,1 oldu.
9- Bugünkü veriler ile netleşen başka bir gösterge ise bütçe açığının GSYH’ye oranı oldu. Bir önceki OVP’de 2020 için bütçe açığı/GSYH oranının yüzde 2,9 olması hedeflenmişti. Nitekim Türkiye yıllardan beri sıkı mali politikalar ile kamu maliyesini çok güçlü tutmayı başarmıştı. Ancak covid-19 nedeniyle bu hedefte yapılan revizyon ile bütçe açığı tahmini 139 milyar TL’den 239 milyar TL’ye, bunun GSYH’ye oranı ise yüzde 2,9’dan yüzde 4,9’a çekildi. Gerçekleşme 172,7 milyar TL ve yüzde 3,4 düzeyinde oldu.
10- Harcamalar tarafında, net ihracat katkısı 2020 genelinde düşük kaldı. Mal ve hizmet ihracatı reel olarak yüzde 15,4 küçüldü. İthalat ise yüzde 7,4 büyüdü. İthalata getirilen ilave vergilerin istenen sonucu getirdiğini söylemek güç.