Mutfaklarınız gıda dostu mu?
Araştırmalar, yaz aylarında gıda israfında yüzde 30’luk bir artışı işaret ediyor. Her yıl üretilen gıdanın yaklaşık üçte birinin kaybolduğu dünyamızda, doyurucu bir yemeye gücü yetmeyen 2.83 milyar insanı besleyebilecek bu miktardaki bir israfın önünü geçmek adına önlem almamız gereken ilk yer ise mutfaklarımız…
ŞEBNEM TURHAN
Teknoloji şirketi Divert Inc. yakın zamanda ABD'deki perakende, gıda ve diğer hizmetlerde müşterilerin 2020-2023 yılları arasındaki verilerini inceledi. İnceleme gösterdi ki aynı yılın temmuz, ağustos ve eylül aylarında ocak, şubat ve mart aylarına göre ortalama yüzde 30 daha fazla gıda israfı yapılıyor. Şirket raporu, iklim krizinin de israfta etkili olduğunu, aşırı sıcaklığın gıdayı yanlış kullanmadaki hata payını önemli ölçüde artırdığını vurguladı.
Divert CEO'su ve kurucu ortağı Ryan Begin, gıda israfı yıl boyu süren bir kriz olsa da verilerin, yaz aylarının gıda israfının başlıca kaynağı olduğunu gösterdiğini belirtti. Begin, “Bu artan hacim, daha fazla bozulabilir gıdanın taşınması gerektiği için gıda taşıma ağlarını zorluyor ve bu dalgalanmalara uyum sağlamak için yedek bir altyapı gerekiyor. Gıda israfını ele almak için gerçek eyleme ihtiyacımız var” dedi.
Divert, raporunda iklim krizinin yol açtığı aşırı sıcaklığın gıdayı yanlış kullanma hata payını ‘önemli ölçüde artırdığını’ belirtiliyor. Örneğin, dışarısı ne kadar sıcaksa, perakendecilerin gıdayı bozulmadan önce güvenli bir şekilde taşımak ve depolamak için o kadar az zamanı oluyor. Bir diğer faktör ise yaz aylarında tüketici davranışının değişmesi, süpermarketlerde yüksek kaliteli ürünlerin daha fazla bulunmasının restoran ve kafelerin iş hacmindeki artışla aynı zamana denk gelmesi oluyor. Marketler ve lokantalar muhtemelen tahmin edilen talebi karşılamak için ek gıda tedarik ederken, uygun stok yenilemesini ölçmekte zorlanıyorlar.
Divert'e göre yaz, hem çabuk bozulan gıda ürünlerinin hem de mangal gibi sosyal etkinliklerin en yoğun olduğu dönem. Bu iki durumun birleşimi, mağazalarda ilgili gıda ürünlerinin aşırı miktarda bulunmasına, tüketicilerin aşırı satın almasına ve israfın artmasına yol açabiliyor.
Divert, süpermarketlerin son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerde etkili fiyat indirimleri yapması ve gıda bağış programlarıyla ilişkilerin iyileştirilmesinin yanı sıra, dalgalanan tüketici talebini tahmin etmek için veri izleme teknolojilerinin daha iyi uygulanabileceğini ileri sürüyor.
Üretimin üçte biri kayıp
Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) verilerine göre, her yıl üretilen gıdanın yaklaşık üçte biri kayboluyor veya israf ediliyor. Bu, küresel nüfusun yaklaşık yüzde 35'ini oluşturan ve besleyici bir diyet yemeye gücü yetmeyen 2.83 milyar insanı beslemek için kullanılabilecek 1.3 milyar ton gıda anlamına geliyor. Sadece ABD'de 44 milyondan fazla insan açlıkla karşı karşıya, her beş çocuktan biri de dahil. Ancak ABD, yılda 60 milyon ton veya toplam gıda arzının yüzde 30-40'ı ile diğer tüm ülkelerden daha fazla gıda israf ediyor.
BM'nin 2030'a kadar küresel gıda israfını yarıya indirme sözüne rağmen, Boston Consulting Group (BCG), kontrol edilmediği takdirde yıllık israfın potansiyel olarak 2.1 milyar tona çıkabileceğini öngördü. İnsan sağlığı, gezegen sağlığı, daha adil -ve sürdürülebilir- bir küresel gıda sistemi için gıda israfını azaltmak adına acil eyleme ihtiyaç duyulduğu ortada.
Daha verimli çiftlikler, tedarik ve envanter yönetimi optimizasyonu israfı önlüyor ancak İngiltere'nin Atık ve Kaynak Eylem Programı'na (WRAP) göre, gıda israfının yaklaşık yüzde 70'i evlerde gerçekleşiyor. İsraf oranı üreticilerde yüzde 16, konaklama sektöründe yüzde 12 ve perakende sektöründe ise yalnızca yüzde 2.
Üç kritik nokta!
Yani israfı önlemeye önce evlerimizden başlamalıyız… Peki, bunu nasıl yapacağız? İşte size ipuçları:
- Etkili yemek planlaması: Haftalık alışverişe yapı katarak, hazırlığı kolaylaştırarak ve haftanın ilerleyen günlerinde mevcut artıkları yaratıcı bir şekilde kullanarak, minimum atıkla besleyici bir diyeti desteklemeye yardımcı olabiliriz.
- Ev depolama alanınızı geliştirin: Yiyecekleri uygun şekilde saklamak onları çok daha uzun süre taze tutabilir. Örneğin, yeşillikler buzdolabında gevşek bir şekilde saklanmalı ve sarımsak mümkünse karanlıkta saklanmalıdır.
- Gıda atıklarını çöp sahalarından uzak tutun: Gıdaların kompostlanması, bunların çöp sahalarına gitmesini önler. Bozulmuş yiyecekleri atmanız gerekiyorsa, mümkün olduğunca bunları çöplüklerden uzak tuttuğunuzdan emin olun. Yerel yönetiminiz yiyecek atığı toplama hizmeti sağlamıyorsa, küçük bir kompost kutusu başlatmak evsel atıklar için etkili bir bertaraf yöntemi. Ve bahçecilik için besin açısından zengin toprağa yardımcı olabilir.
