Mavi Kuş’tan ne istediler?

Selenay Yağcı

Dünyanın en zengin insanlarından olan Elon Musk ile pek çok değişim sürecinden geçen Twitter, “X” adıyla yeniden şekilleniyor. Şirket, Elon Musk’ın direksiyona geçmesine ardından birçok önemli değişiklik yaşadı. Bunlardan sonuncusu ise şirket ismi oldu. Musk, sosyal medya platformunun logosunu ve ismini değiştireceğini “Yakında Twitter markasına ve yavaş yavaş tüm kuşlara veda edeceğiz” paylaşımıyla duyurmuştu. Bu ani değişiklikle Twitter’ın kuruluş manifestolarına veda etmelerinin ardından bir de özdeşleştiği mavi kuş da tarih oldu. Önce Android, sonra iOS işletim sistemine sahip cihazlarda ve bilgisayarlarda Twitter’in ünlü mavi kuşlu logosu kayboldu ve yerine x logosu belirdi.  

Aslında bunun temelleri nisan ayında atılmıştı. Twitter’ın çatı şirketi olan Twitter Inc. yerini Elon Musk’ın X Corp. şirketine devretmişti. Twitter.Inc, yönetim ve teknoloji çözümleri kuruluşu X Corp Solutions ile birleşerek sosyal medya platformunun şirket unvanını elinden aldı. X Corp. adındaki tepe şirket ile devam edeceğinin sinyalleri gelmişti ama ismine ve simge logosuna veda edeceğini düşünmemiştik. Teknoloji dünyasında girişim olarak kurulan ve kullanıcısıyla gönül bağı olan birçok şirketin satıldıktan sonra yok edildiğini örnekleri pek çok kez gördük. En bilinen örneği Facebook’un kendisine rakip olan sosyal platform FriendFeed’i satın alıp, kapatmasıydı. Twitter’da ise başka türden bir tarih olma izliyoruz.

Şirketin adının x olarak değiştirilmesi aslında Musk’ın yıllardan beri var olan ‘Super App’ olma fikrinin bir parçası. Elon Musk, Çin'deki WeChat benzeri içinde ödeme sistemlerinden yemek siparişine, mesajlaşmadan ulaşıma pek çok hizmetin yer aldığı bir X adında bir süper uygulama yaratmak istiyor. 

SUPER APP NEDİR?

Yemek siparişi verirken, taksi çağırırken, rezervasyon yaparken veya fatura öderken… Günlük hayatımızdaki çoğu işi mobil uygulamalar ile saniyeler içinde gerçekleştirebiliyoruz. Cep telefonlarımız ihtiyaçlarımıza yanıt veren sayısız uygulama ile dolup taşmış durumda. Fakat bizi bu uygulama yığınından kurtaracak bir sanal portal da kullanıcılar arasında hızla yaygınlaşıyor: Super app! Türkçe adıyla “süper uygulama” olarak tanımlanan bu platformlar, birden fazla uygulama özelliği taşıyarak kullanıcılara çoklu hizmet sunabiliyor.

Tarihi antik çağda yaşamış bir uygarlık olan Fenikelilere dayanan x ise matematikte bilinmeyen sayı, röntgen ışınları, Roma rakamlarındaki 10 gibi birçok şeyi temsil ediyor.

Elon Musk’ın x sevdası ise ise eskiye dayanıyor.  Bu fikir ve Twitter’ın yeni logosu, Musk’ın 1999’da bir çevrimiçi bankacılık şirketi kurma hırsıyla Silikon Vadisi’nde attığı adımlarda ortaya çıktı. Musk, o dönem gazetelere şehir gezi rehberi yazılımı sağlayan bir şirket olan Zip2’yi piyasaya sürdü ve sattı. Bu satıştan da 22 milyon dolar kazandı. Bu parayı ise bir sonraki girişimi olan çevrimiçi bankacılık hizmetlerinde kullanacaktı.

Çin’de yükselen bu akım bugün dünyanın geri kalanında hızla yayılıyor. Dünyaca ünlü teknolojik araştırma şirketi Gartner’ın yayımladığı bir makaleye göre, 2027 yılına kadar küresel nüfusun %50'sinden fazlasının birden fazla süper uygulamayı günlük ve aktif olarak kullanacağı öngörülüyor. Super app (süper uygulama) birçok farklı uygulamanın sağladığı hizmeti, tek bir uygulamada buluşturan bir platform türü. Blackberry’nin kurucusu Mike Lazaridis tarafından 2010 yılında tanımlanan bu kavram “insanların her gün kullanacakları birçok uygulamanın kapalı bir ekosistemi" olarak ortaya çıktı. Bugün ise başta Çin olmak üzere uygulama hizmeti sunan pek çok şirket tarafından büyük bir ilgiyle karşılanıyor.

Çin Merkezli Tencent Games oyun şirketinin geliştirdiği WeChat, super app’lerin geleceğinde önemli bir kilometre taşı olarak görülebilir. Mesajlaşma konseptiyle piyasaya sürülen uygulama; ödeme, oyun oynama ve sohbet etme hizmeti sunan mini platformlarla daha da genişletildi. Güncel istatistiklere göre, Eylül 2022 sonu itibarıyla, yaklaşık 1,31 milyar abone sayısı olduğu belirtiliyor. Çinli şirketlerle birlikte yükselen super appler tüm dünyayı etkisi altına aldı bile! Reportlinker’ın raporuna bakılırsa, küresel super app pazarının, 2028'e kadar %23,8'lik bir büyüme göstereceği tahmin ediliyor.

TRAFİĞİ AZALDI

Elon Musk, Twitter'ın medeniyetin geleceği için çok önemli olduğu konusunda haklıysa, o zaman işler hepimiz için kasvetli görünüyor. Kesintiler artıyor, reklam gelirleri düştü ve 2023 yılına 7 bin 500 kişilik bir işgücüne sahip olan bir şirket, bir dizi daha işten çıkarmanın ardından şimdi sadece 2 bin 000 kişiyi istihdam ediyor. Twitter'ın toplam trafiği ocak ayında yıllık bazda yüzde 2 azaldı. Twitter süper uygulama haline gelebilir mi bilemiyorum ancak Elon Musk, çok sevdiğimiz ve bildiğimiz ‘mavi kuş’u gömmüş olması teknoloji dünyasında hiçbir şeyin kalıcı olmadığını ve sürekli değiştiğini hatırlattı. Bir noktada yenilmezmiş gibi hissettirebilirdi ama Twitter asla sonsuza kadar sürmeyecekti. Hepimizi platformda tutan ağ etkisi, bir noktada yerini başka bir ağa bırakacaktı. Sonunda Twitter'ın ölümü geldiğinde, tüm suçu Musk'a yükleyemeyiz. Ancak, onu bu kadar sıkıcı hale getirdiği için suçlayabiliriz.

X sevdası nereden geliyor? 

Musk internet üzerinden fon akışını ve yönetimini sağlayan bir şirket yaratmak istedi. Şirketin ismi ise eski bir PayPal yöneticisi olan Julie Anderson Ankenbrandt’a göre 1999 yılında San Fransisco’nun Palo Alto bölgesindeki bir kafede Musk ile diğer yöneticiler toplantı yaparken bulundu. Ankenbrandt, tüm finansal işlemleri çevrimiçi olarak tek bir çatıda toplayacak şirketin ismi için q, x ve z isimlerinde kararsız kaldıklarını söylüyor. O an Musk’ın kafede kendilerine servis yapan garsona q, x ve z isimlerinden hangisini seçeceğini soruyor. Garson “Ben olsam x’i seçerdim” deyince Musk masaya vurarak “İsim bulunmuştur” diyor ve x.com ortaya çıkıyor. Ancak bu isim birçok çalışan tarafından benimsenmiyor. Kısa süre sonra da Musk firmadan ayrılıyor. 2001 yılında ise x.com ismini PayPal olarak değiştiriyor ve PayPal dünyanın önde gelen çevrimiçi para yollama uygulamalarından biri haline geliyor. Ancak Musk’ın x ile olan bağı kopmuyor. Musk, 2002 yılında kurduğu uzay taşımacılığı şirketi SpaceX’te de x harfini kullanıyor. Daha sonra 2017’de x.com web domainini PayPal’dan satın alıyor. Bu alım sonrası Musk, x harfinin kendisi için manevi bir değer taşıdığı ile ilgili bir tweet bile attı. Artık x.com’a girenler otomatik olarak Twitter’a yönlendiriliyor.