Uzmanlardan balon balığı uyarısı: Özellikle iki tür çok zehirli

İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Cemal Turan, balon balığının etinin tüketilmesinin ölümle sonuçlanabileceğine dikkat çekerek, vatandaşlara uyarılarda bulundu.

Türkiye’de denizlerde sıklıkla görülen balon balığıyla mücadeleye karşı çeşitli çalışmalar yürütülmüş ve vatandaşlar balığın zehirli olduğu konusunda uyarılmıştı. İskenderun ilçesi Numune Mahallesi’nde yaşayan Mufit Aslan’ın denizden tuttuğu balığı tüketen 7 kişi zehirlenerek hastaneye kaldırılmıştı. Hatay İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Cemal Turan, balon balığı konusunda vatandaşlara tüketilmemesi konusunda uyarılarda bulundu.

“Denizlerimizde 7 tür balon balığı bulunmaktadır ve bunların tamamı da zehirlidir”

Balon balığının Türkiye’de bulunan denizlerde sıklıkla görüldüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Turan, İskenderun körfezinde balon balığı avlayan bir vatandaşın ailesiyle birlikte balığı yedikten sonra zehirlenip hastaneye kaldırıldığını hatırlatarak, "Şu an Adana’ya sevk edilmiş ve entübe halinde edindiğimiz bilgilere göre. Maalesef denizlerimizde 7 tür balon balığı bulunmaktadır ve bunların tamamı da zehirlidir. Bu balıklarımızın çoğu yaygın olarak denizlerimizde bulunmaktadır. Özellikle şu an Akdeniz’de yoğun olarak bulunmaktadır. Ege Denizi’nde de kısmen yoğun olarak bulunmaktadır. Marmara’da az da olsa balon balığı bulunmaktadır. Onun için halkımızı bilinçlendirmek adına birçok kurum ve kuruluş açıklamalar yapıyor. Bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştiriyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, balon balığı kuyruğu başına teşvik parası veriyor. Maalesef bu gibi olaylar daha önce olduğu gibi yeniden yaşandı" dedi.

“Etleri çok güzeldir, yenildiği takdirde tavuk gibi bir eti vardır”

Balon balığı etinin tavuk etine benzediğine dikkat çeken Prof. Dr. Turan, “Ben balıkçılara bu balığın zehirli olduğunu ve bu zehirden dolayı insanları zehirlediğini anlatıyorum. Balon balığının etinde tetrodotoksin denilen bir zehir bulunmaktadır. Etleri çok güzeldir, yenildiği takdirde tavuk gibi bir eti vardır. İnsan ölümüne kadar gidebilen rahatsızlıklar oluşturabilirler” ifadelerini kullandı.

“Çok etkili bir zehirdir”

Balon balığının miligramında bile çok etkili zehir olduğunu belirten Prof. Dr. Turan, “Japonya’da lisanssız olarak balon balığı satmanın bir cezası var. Türkiye’de bence bunun bir cezası olmalı. Bu balığı Türkiye’de avlamak ve karaya çıkarmak yasak. Aslında bakarsanız bu balığı tezgaha koymak yasak. Ama biz nadir de olsa yine tezgahlarda derisi soyularak fileto haline getiren balıkçılar gördük. Bunları yapanlar var. Sebebi de 'biz yiyoruz, yiyoruz bir şey olmuyor.' Ben birçok balıkçıyı ikna etmek için saatlerce uğraştım. 'Yiyorum, bir şey olmuyor' diyorlar. Mevsimsel olarak bu balıklardaki zehir düzeyi artabiliyor bunlarda bu zehri üretme mekanizması var. Bazen az olabilir size etki etmeyebilir ama yersin bir şey olmaz, yersin bir şey olmaz ama bir yersin ölürsün. İnsanların böyle bir risk almaması gerekiyor. Arkadaşımıza geçmiş olsun diyorum. Kesinlikle hiç kimsenin balon balığı yememesini öneriyorum. Bunlarda zehir vardır, miligramı bile çok etkili bir zehirdir. Balon balıklarındaki zehir düzeyi mevsimsel olarak artıp, azalmaktadır. Sinek üzerine konduğu zaman sinek ölüyor, kedi yiyor kedi ölüyor. Bu gibi şeyler gördük.” şeklinde konuştu.

"2 tür çok zehirli"

Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu da, İskenderun'daki balon balığı tüketen 2'si çocuk 7 kişinin zehirlenmesi olayını değerlendirdi.

Gökoğlu, Türkiye’de 7 yıldır 7 tür balon balığının yer aldığını söyledi. Bu türleri hepsinin Kızıldeniz orijinli olduğunun altını çizen Gökoğlu, "Yapılan çalışmalarda kıyılarımızdaki 2 türün etinin daha zehirli olduğu belirtildi. Bunlardan ilki, en zehirlisi, çok küçük bir balon balığı var. Sarı balon balığı olarak adlandırdığımız kum renginde, bunun etinde tetrodotoksinin daha çok olduğu belirtiliyor. Lagocephalus sceleratus isimli büyük türde de zehir daha fazladır. Tüm balon balıklarında zehir var ama bu iki türde daha fazla yer alıyor. Yaklaşık 20 yıldan bu yana kıyılarımızda balon balıkları balıkçılarımız tarafından yakalanıyor." diye konuştu.

"Vücudun kaldırabileceği sınır aşıldı"

Dalış yaptıkları esnada etraflarının hep küçük balon balıkları ile kaplı olduğunu dile getiren Gökoğlu, "Popülasyon azalmadı, artış devam ediyor. Balon balığının tüketilmemesiyle ilgili sürekli uyarılarda bulunuyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı da uyarı yapıyor, bu balığın karaya çıkarılması yasak, sadece kuyruğu getirilebilir. Ancak vatandaşlarımız, ‘Biz iyilik bize bir şey olmadı’ şeklinde yaklaşıyorlar. İnsanın bu toksini belli bir seviyeye kadar tolere etme durumu var. O seviyeyi geçerseniz, sizi bu toksin zehirliyor. Zannediyorum İskenderun tarafında yaşanan olay da bu. O büyük olan türü yakaladılar. Temizlediler ve yediler. O toksin vücudun kaldırabileceği sınırı aştı. Öyle bir olay olduğunu tahmin ediyorum” değerlendirmesinde bulundu.

Gökoğlu, balon balığını tüketmede dozun ayarlanamayacağını ve en iyi yolun tüketilmemesi olduğunu bildirdi.

"İşlem uygulansa da zehir etkili oluyor"

Bu ayarlamamanın yapılamaması halinde böyle üzücü durumların yaşanabileceğinin altını çizen Gökoğlu, "Biz vatandaşlarımızı uyarıyoruz, balon balığını yemeyin diye. Ancak kimse bu bizim uyarılarımıza dikkat etmiyor. Zaman zaman bizim bu bölgede, 'Biz yedik bize bir ley olmadı' şeklinde yaklaşımlar oluyor. Bu bir anlık olaydır, olduğu anda zaten olay bitmiştir. En iyisi hiçbir şekilde yememek. O küçük balon balığındaki toksinin daha yüksek olduğu belirtilmiş. Bayatlamaya yaklaştığı zaman zehir organlarına dağılır. O zaman balık en tehlikeli duruma gelebilir. Toksin, protein kökenli olmadığı için hiçbir şekilde bozulmuyor. Toksin çok tehlikelidir. Bunlara ne kadar işlem uygularsanız uygulayın, zehirlenme vakaları yaşanıyor." açıklamasında bulundu.