TÜİK, 'güncelleme' yaparak kırmızı et üretimini yüzde 48 artırdı
Türkiye İstatistik Kurumu, 2 yıl aradan sonra nihayet kırmızı et üretim verilerini açıkladı. Metodoloji (hesaplama yöntemi) değiştirilerek yapılan hesaplama ile 2001 ile 2019 yılları arasındaki üretim verileri de güncellendi. Yapılan güncelleme ile bazı yıllar kırmızı et üretimi yüzde 100’ün üzerinde artarken 2001-2019 döneminde üretim ortalama yüzde 48.1 oranında artırılmış oldu.
Ali Ekber YILDIRIM
Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) son olarak 20 Şubat 2020’de kırmızı et üretim istatistiklerini açıkladı. Yayınlanan son veriler 2019 yılı 4.çeyreğine yani Ekim-Aralık dönemine ait verilerdi. O dönemde 2019 yılı kımızı et üretimi 1 milyon 201 bin ton olarak açıklanmıştı. Yapılan son güncelleme ile 2019 yılı üretimi 1 milyon 740 bin tona revize edildi.
TÜİK, 20 Şubat 2020’de 2019 verisini açıkladığında şöyle bir duyuru yaptı: ” Çeyrek dönemler halinde yayımlamakta olan kırmızı et üretim istatistikleri, metodoloji değişikliği nedeniyle yıllık olarak yayımlanacaktır. Bu kapsamda 2020 yılına ait veriler 2021 yılı Şubat ayı içerisinde yayımlanacaktır.”
Veriler 26 ay sonra açıklanabildi
Fakat, Şubat 2021’de bu açıklama yapılamadı. Neden açıklanamadığı ise yine TÜİK tarafından kamuoyuna yapılan duyuruda şöyle ifade edildi: “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından kesimhane ve kesimhane dışı kesimleri kapsayacak biçimde kırmızı et üretimine ilişkin istatistikler üretilmekte ve yayımlanmaktadır. Kırmızı et üretimine ilişkin mevcut metodolojinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bu kapsamda Ulusal Veri Yayınlama Takvimine göre 25 Şubat 2021 tarihinde saat 10:00’da yayımlanması planlanan “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, 2020″ haber bülteni ileri bir tarihe ertelenmiştir. Bültenle birlikte revizyona ilişkin metodoloji dokümanına da yer verilecektir.”
Son verinin açıklanmasından bu yana 2 yılı aşkın bir süre(26 ay) geçtikten sonra 6 Mayıs 2022 tarihi itibariyle 2020 ve 2021 yılı kırmızı et üretim verileri nihayet açıklandı.
Yöntem değişti üretim 2 milyon tona dayandı
Kırmızı ette hesaplama yöntemi değiştirilince 2021 yılı üretimi 2 milyon ton sınırına dayandı. TÜİK’in “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, 2020-2021” başlığı ile yayınladığı haber bültenine göre, Türkiye’nin kırmızı et üretimi 2021 yılında yüzde 9,3 artarak 1 milyon 952 bin 38 ton oldu.
Kırmızı et üretim tahmini, Tarımsal İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırmasından elde edilen demografik verilere dayalı olarak belirlenen "Kasaplık Güç Oranı" ile hesaplanan "iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı" ile "ithalattan kesilen hayvan sayısı"nın ortalama karkas ağırlıkları ile çarpılması suretiyle elde edildiği belirtilen bültende yer alan üretim verileri şöyle: “ Buna göre 2020 yılında 1 milyon 785 bin 952 ton olan kırmızı et üretimi, 2021 yılında yüzde 9,3 artarak 1 milyon 952 bin 38 ton olarak tahmin edildi. Bu kapsamda bir önceki yıla göre sığır eti üretimi yüzde 8,9 artarak 1 milyon 460 bin 719 ton, koyun eti üretimi yüzde 11,7 artarak 385 bin 933 ton, keçi eti üretimi yüzde 4,5 artarak 94 bin 555 ton, manda eti üretimi ise yüzde 28,6 artarak 10 bin 831 ton oldu.”
Kırmızı et üretimi ve değişim oranları
TÜİK verilerine göre, son 10 yıla ilişkin kırmızı et üretim tahminleri incelendiğinde, toplam kırmızı et üretiminin 2012 yılında 1 milyon 67 bin 553 ton iken 2021 yılında 1 milyon 952 bin 38 tona ulaştı. 2021 yılı için 1 milyon 952 bin 38 ton olarak tahmin edilen toplam kırmızı et üretiminin yüzde 74,8'ini sığır eti, yüzde 19,8'ini koyun eti, yüzde 4,8'ini keçi eti ve yüzde 0,6'sını manda eti oluşturdu.
Üretim artışı ne kadar gerçekçi?
Eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, konuşmalarında, televizyon programlarında Türkiye’nin canlı hayvan ve et ithalatına ihtiyacı kalmadığını belirtirken kırmızı et tüketiminin 1 milyon 350 bin tondan 950 bin tona düştüğünü ifade etmişti. Pandemi döneminde turist sayısındaki düşüş, ev dışı tüketim yerlerinin kapalı olması nedeniyle kırmızı et tüketiminin yüzde 30 azaldığı tahmin ediliyordu.
Artan yem fiyatları nedeniyle çok zor durumda kalan besicilerin bu işi bıraktıkları ve besi işletmelerinin yüzde 30-40 kapasite ile çalıştıkları belirtilirken açıklanan kırmızı et üretim verilerinin ne kadar gerçekçi olduğu mutlaka tartışılması gerekiyor. Diğer taraftan bu kadar et üretimi varsa et fiyatlarının neden bu kadar yükseldiği de yine üzerinde durulması gereken bir durum. TÜİK’in bir çok verisinde olduğu gibi yaşananlarla açıklanan veriler örtüşmüyor.
Üretimde büyük revizyonlar yapıldı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı verilere ve açıklamalara bakıldığında 2001 yılından bu yana kırmızı et üretim verilerinde ciddi revizyonlar yapıldığı görülüyor. Başlangıç kabul edilen 2001 yılında 435 bin 778 ton olan kırmızı et üretimi yüzde 79,8 artışla 783 bin 341 tona revize edildi. En yüksek revizyon 2003 yılı için yapıldı. Türkiye’nin 2003 yılı kırmızı et üretimi 366 bin 962 ton olarak açıklanmışken yapılan yeni revizyonla bu üretim yüzde 106 artışla 755 bin 880 tona revize edildi. 2009 yılında ise 412 bin 621 ton olan kırmızı et üretimi yüzde 105 güncelleme ile 846 bin 939 tona güncellendi.
Üretim miktarındaki en düşük revizyon ise 2015 yılına ait. 2015 yılında 1 milyon 149 bin ton olan üretim yüzde 3,3 oranındaki revizyonla 1 milyon 187 bin tona çıkarıldı. 2018’de yüzde 48,5 ve 2019 üretimi de yüzde 44,9 oranında artışla revize edildi. 2001-2019 döneminde ortalama mutlak revizyon oranı yüzde 48,1 oldu.
TÜİK’in yeni hesaplama yöntemine ilişkin açıklaması
2001-2009 dönemi kırmızı et üretim tahmini, kesimhanelerdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvan kesimlerine Türk Hava Kurumu tarafından toplanan deri miktarı üzerinden tahmin edilen mezbaha dışı kesimler eklenerek hesaplanmıştır. 2010-2019 döneminde ise, tabakhanelerce işlenmek üzere toplanan deri miktarının kesilen hayvan sayısına eşit olduğu varsayımı ile kırmızı et üretim tahmini yapılmıştır.
2020 yılında metodoloji değişikliğine gidilmiş ve kırmızı et üretim tahminleri için "Kasaplık Güç Oranı" yönteminin kullanılmasına karar verilmiştir.
Bir hayvan popülasyonunda bir yıl içerisinde et üretimi amacıyla kesilen hayvanların yılın başındaki hayvan mevcuduna oranına "Kasaplık Güç Oranı (KGO)" adı verilmektedir. KGO hesaplaması için ihtiyaç duyulan demografik oranlar (doğuran oranı, canlı doğan oranı, kesim çağına kadar yaşama gücü ve yaşlılarda ölüm oranı), TÜİK tarafından örnekleme yoluyla seçilen 40 binden fazla tarımsal işletmeye 2020 yılından itibaren uygulanan Tarımsal İşletmelerde Hayvansal Üretim Araştırması'ndan (TİHA) elde edilmiştir. Dönem başı ve dönem sonu hayvan sayılarında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından derlenen ve TÜİK tarafından yayımlanan İstatistik Bilgi Sistemi (İBS) kaynaklı veriler esas alınmıştır.
Sonuç olarak KGO yöntemiyle hesaplanan iç popülasyondan kesilen hayvan sayısı ile ithalattan kesilen hayvan sayısı toplamı, ortalama karkas ağırlıkları ile çarpılmak suretiyle kırmızı et üretim tahmini yapılmıştır. Karkas ağırlık bilgisi TÜİK tarafından mezbahalara yönelik aylık olarak gerçekleştirilen Kesimhane İstatistikleri Araştırması'ndan elde edilmiştir. Ayrıca KGO yöntemine göre 2001-2019 dönemi verileri revize edilmiş olup, detaylı açıklamalar "haber bülteni" ekindeki metodolojik dokümanda ve "metaveri" bölümünde verilmiştir.
