Nüfus artış hızı salgın döneminin bile altında

Mehmet KAYA/ANKARA

TÜİK 2023 yılı nüfus verilerini açıkladı. Türkiye nüfusu 2023 sonu itibariyle 85 milyon 372 bin 377 bin kişi olarak ölçüldü. Bir önceki yıla göre nüfus sadece 92 bin 824 kişi arttı. Türkiye’nin 2022’de binde 7,1 olan nüfus artış hızı olağanüstü büyük bir düşüşle binde 1.1’e geriledi.

Türkiye nüfusu COVID 19 salgınının en etkili olduğu yıl olan 2020’de, bir önceki yıla göre 8,4 puan düşerek binde 13,9’dan, binde 5,5’e gerilemişti. Bu kez, depremin yaşandığı ve yabancıların geri dönüşlerinin arttığı bir yılda düşüş çok daha sert oldu. Türkiye nüfusu neredeyse sabit kaldı. Nüfus artış hızı da 2022’deki binde 7,1 seviyesinden, binde 1,1’e düştü.

Nüfusa dahil yabancı ve TC vatandaşına göre değişimler

Nüfus olarak kabul edilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarında, Türkiye’de uluslararası yasal ikamet türlerine göre ikamet eden yabancılar ve Türkiye’de yaşayan TC vatandaşları dahil ediliyor. Turistler, sağlık nedeniyle gelenler ve özel bir durum olan geçici koruma altındaki Suriye vatandaşları dahil edilmiyor.

Buna göre, Türkiye’deki yabancı sayısı 2023’te önceki yıla göre 253 bin 293 kişi azaldı. TC vatandaşlarından oluşan nüfus ise 364 bin 117 kişi arttı. TC vatandaşı nüfus artsa da önceki yıllarda salgının etkili olduğu yıllar dahil 600 binli seviyelerdeki artışa karşılık sert düşüş dikkati çekti.

Nüfusta deprem ve göçlerin etkisinin daha detaylı görülebileceği istatistikler, Haziran ayındaki ölüm istatistikleri, Temmuz ayındaki iç göç, Ağustos ayındaki dış göç istatistikleri sonrasında görülecek. Ayrıca Türk vatandaşlarının Avrupa ülkeleri başta olmak üzere yasal ve yasal olmayan yollardan gidişlerinde de son dönemde artış olduğu belirtiliyor. 2023’ün bu verileri de daha sonra açıklanacak. Son yıllarda salgın dönemi hariç yasal göç 400 binli seviyelerde bulunuyor.

EKONOMİ gazetesi, 10 Ocak günü yayımlanan sayısında, Türkiye’de ikamet izinli yabancıların ayrılmasına dikkati çekmişti. İçişleri Bakanlığı verilerine göre 2023’te ikamet izinli yabancı sayısı 247 bin kişi azalmıştı. TÜİK Nüfus İstatistiklerinde de yabancı nüfusundaki azalış 253 bin 293 kişi görüldü. Türkiye’nin gelişmesinde ve refahının artırılmasında fırsat penceresi olarak değerlendirilen ve 2030’lu yıllara doğru azalması beklenen gençler ve çalışma çağı nüfusundaki değişim de sürüyor. Ortanca yaş, 2022’deki 33,5 yıl düzeyinden, 2023’te 34’e yükseldi. Buna karşılık önceki yılların etkisiyle 15-64 yaş arası çalışma çağındaki nüfusun toplam nüfusa oranı yükselişini sürdürdü ve 68,3 oldu. Doğurganlıktaki azalma nedeniyle 2007’de nüfusun yüzde 36,4’ü 0-14 yaş arasındayken, bu oran 2023’te yüzde 21,4’e geriledi. Yaşlı nüfusun oranı da 2007’ye göre 3,1 puan yükselerek yüzde 10,2’ye çıktı.

Deprem bölgesi kayıtlı nüfusta 220 bin kişi azaldı

Depremin birinci yılında yayımlanan TÜİK nüfus istatistiklerine göre, depremin etkilediği 11 ilde toplam 220 bin 450 kişilik nüfuz azalması oldu. TÜİK verileri kayıtlı durumu tam olarak gösterse de deprem bölgesi özelinde fiili durumu ya da ölümleri yansıtmıyor. Bölgeden çok sayıda kişi başka illere taşınsa da nüfus kayıtlarını almadı. Nüfus değişiminin göç ya da ölüm nedeniyle ilişkilendirilmesi de bu istatistiklerde yapılmıyor. TÜİK, İçişleri Bakanlığı adres kayıt sistemi üzerinden bir hesaplama yapıyor. Bu illerde hayatını kaybeden ve nüfus kayıtlarından düşenler ile adresini de değiştirerek başka illere taşınan, tekrar kaydolan ve başka illerden gelenler ile yeni doğup kayıt yaptıranlardan kaynaklı değişimler yer alıyor. Hatay’da 141 bin 403, Malatya’da 69 bin 855, Kahramanmaraş’ta 60 bin 818, Adıyaman’da 30 bin 191 kişi nüfus azaldı.

İstanbul’un nüfusu azaldı

En kalabalık il nüfusu 252 bin kişi azalarak 15 milyon 655 bin 924 kişiye gerileyen İstanbul oldu. İstanbul’u Ankara 5 milyon 803 bin 482, İzmir 4 milyon 479 bin 525, Bursa 3 milyon 214 bin 571, Antalya 2 milyon 696 bin 249 kişilik nüfusa ulaştı. Nüfusu en düşük iller, sırasıyla Bayburt (86 bin 47 kişi), Tunceli (89 bin 317) Ardahan (92 bin 819) Gümüşhane (148 bin 539) ve Kilis (155 bin 179) oldu.

Evli insan oranı azalıyor

Türkiye’de evlilik oranları da geriliyor. Evli olan kadın ve erkeklerin oranı 2009’da yüzde 64’ün üstündeyken, 2023 sonunda evli erkeklerin oranı yüzde 61,4’e, evli kadınların oranı yüzde 60,5’e düştü. TÜİK verilerine göre hiç evlenmeyen erkeklerin oranı önceki döneme göre artarak yüzde 32,7’ye kadınların oranı ise yüzde 24,7’ye yükseldi. Bir kilometrekareye düşen kişi sayısı Türkiye genelinde 111 kişi olurken, İstanbul’da bu oran 3 bin 13 kişi oldu. İstanbul’u 582 nüfus yoğunluğuyla Kocaeli ve 373 kişi ile İzmir izledi. Tunceli’de kilometre kareye düşen kişi sayısı ise 12 oldu. Ardahan 19, Erzincan 21 kişi olarak belirlendi.