NATO, G7 ve AB baskılarda temkinli
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky’nin NATO’da yaptığı çağrılara rağmen, ittifak Rusya ile doğrudan çatışmaya neden olmamak için ilave bir dizi askeri yardım göndermeye ve NATO’nun uzun vadeli savunma stratejilerini güçlendirmeye karar verdi.
Ukrayna’da devam eden savaş nedeniyle Brüksel benzeri görülmemiş bir şekilde üç önemli zirveye ev sahipliği yaptı. NATO liderleri, G7 liderleri ve Avrupa Birliği liderlerinin aynı günde ‘savaş’ gündemiyle bir araya geldiği zirvede Rusya karşısında askeri, ekonomik ve diplomatik güçlerin birlikte kullanılmaya devam etti. Öte yandan üç zirveden de Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky’nin “uçuşa yasak bölge, savaş uçağı veya uçaksavar füze” gibi taleplerinin yerine getirilmesi beklenmiyor. Zelensky, Brüksel’deki NATO Olağanüstü Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne video link ile bağlanarak yaptığı konuşmada bir kez daha “Ukrayna’ın savaş uçaklarına, tanklara, daha iyi hava ve deniz savunma silahlarına ihtiyacı var” diye konuştu. NATO liderlerine “20 binden fazla tankınız var ve bunun yüzde birini vermenizi - satmanızı - istedik ama net cevap alamadık. Savaşta yapılan yardım çağrılarına cevap alamamak korkunç birşey. Biz sadece yaşamak istiyoruz” diye seslendi. Zelensky herhangi bir kanıt göstermeden Rus birlikleri ‘fosfor bombası’ kullanmakla da suçladı ve AB’ye tam üyelik taleplerini de yineledi.
Zelensky: Bu üç zirvede kim dost, kim bizi sattı, göreceğiz
Zelensky NATO zirvesi öncesi yayınladığı bir videoda ise “Tüm bu üç zirvede kim dostumuz, kim müttefikimiz, kim bizi sattı ve bize ihanet etti, göreceğiz” diyerek, zirveden Rusya’yı durduracak önemli bir karar çıkmamasının faturasını da şimdiden enerji ve güvenlik endişeleri nedeniyle dikkatli davranan Batı ittifakına çıkarıyor. Özellikle Almanya, İtalya ve İspanya gibi Rus enerji tedariğinin kesilmesi durumunda en büyük ekonomik zararla karşı karşıya kalacak üyelerin Rus petrolüne getirilecek bir ambargoya karşı çıkacağı öngörülüyor. Zelensky konuşmalarında tüm dünyaya da seslendi ve Rusya karşıtı gösterilerle kamuoyu tepkisinin gösterilmesi çağrısı yaptı.
Rus çıkarma gemisi yok edildi, müzakereler zorlu geçiyor
Ukrayna’nın işgal altındaki Berdyansk limanında Rus donanmasına ait bir çıkarma gemisi Ukrayna güçleri tarafından yok edilirken, şu anda işgal altındaki ülkenin birçok şehrinde Rus birliklerin saldırıları ve Ukrayna askerlerinin direnişi devam ediyor. Zelensky’nin aktardığına göre Belarus’taki müzakereler de “çok zorlu geçse de, adım adım yol alınıyor.” Ancak Rus tarafının Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanımayan talepleri nedeniyle müzakerelerden son bir haftadır elle tutulur bir ilerleme haberi çıkmadı.
NATO’da askeri bütçeler yükseliyor NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirvede açıklamalarında bir kez daha ittifakın Rusya ile doğrudan savaşa neden olmayacak önlemler alacağına işaret etti ve ittifakın Ukrayna’ya daha fazla askeri destek verilmesi konusunda anlaştığını söyledi. Tanksavar, uçaksavar ve drone yardımı yapılacak ancak savaş uçağı veya hava savunma sistemi planlanan yardımlar arasında değil. Stoltenberg bir kez daha “Savaşın Ukrayna sınırları dışına çıkmasına izin veremeyiz” dedi. Liderler NATO’nun caydırıcı güçlerini artırmak konusunda anlaştı. İttifak Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Slovakya’ya dört yeni muharebe birliği sevkedecek. Birliğin Baltık Denizi’nden Akdeniz’e hem hava hem deniz hem kara savunmasını güçlendirdiklerini aktaran Stoltenberg, “Detaylara Madrid’deki haziran ayında karar vereceğiz” dedi. Ancak uzun vadeli stratejilerin de görüşüldüğü bu zirve, güvenlik durumu tamamen değişmiş Avrupa’da NATO üyelerinin savunma bütçelerinin yükseltilmesi anlamında da kritik öneme sahip. Almanya’nın ardından önümüzdeki dönemde başka ülkelerden de savunma bütçesini GSYH’nin yüzde 2’sine çıkarma taahhüdü gelebilir. NATO Genel Sekreteri aynı zamanda ittifakın Çin’e “Rusya’ya destek olmaması ve savaşı kınaması konusunda” çağrı yaptığını da söyledi ve “Barışçıl çözüm için Çin nüfuzunu kullanmalı” dedi.
Zirvelerden kimyasal ve nükleer silah mesajları
Rusya’nın fosfor bombası kullandığı iddiası üzerine “Kimyasal silahların herhangi bir şekilde kullanımı çatışmanın doğasını tamamen değiştirir ve uluslararası kuralları ihlal eder” diyen Stoltenberg, Rusya’nın geçmişte de kendi muhalefetine ve Suriye’de sivillere karşı kimyasal silah kullandığını hatırlattı. NATO zirvesinde Ukrayna’ya kimyasal, biyolojik ve nükleer saldırılara karşı dekonteminasyon ve kriz yönetimi eğitimi ve kritik ekipman verilmesi konusunda da anlaştığını aktardı. Ayrıca ittifakın kimyasal ve nükleer tehditlere karşı savunma kapasitesini de artırdığı belirtildi. G7 liderlerinin de Rusya’ya karşı yeni ekonomik yaptırımlar açıklaması, Ukrayna’ya yeni askeri yardımların gönderilmesi ve Rusya’nın Ukrayna’da kimyasal, biyolojik veya nükleer güç kullanma ihtimaline karşı güçlü bir mesaj vermesi bekleniyor. ABD’nin 800 milyon dolarlık askeri yardım baketindeki silahlar önümüzdeki günlerde gönderilecek.
Biden, AB ile enerji anlaşması yapacak
ABD Başkanı Joe Biden, hem NATO, hem G7 hem de AB liderleriyle bir araya geldiği zirvede Avrupa’nın Rus enerji kaynaklarından bağımsızlığını desteklemek amacıyla yeni bir enerji anlaşması duyurabilir. Bloomberg’de yer alan habere göre Biden’ın ulusal güvenlik danışmanı Jack Sullivan “ABD’den Avrupa’ya daha fazla doğalgaz ve hidrojen anlaşmanın cuma gününe kadar açıklanabileceğini” söyledi.
AB’nin acil gündemi enerji maliyetleri
AB liderleri ise zirvede savaş nedeniyle hızla artan enerji fiyatlarına karşı nasıl bir tepki verileceği ve vatandaşları bu artan maliyetlerden nasıl koruyabilecekleri ele alınacak. Almanya 13 milyar Euro’luk yeni bir enerji destek paketi açıklarken, pakette gelir vergisi ödeyen vatandaşların maaşlarına tek seferlik 300 Euro fatura desteği verilecek. Pakette ailelere çocuk başına 100 Euro destek de bulunuyor. Yakıttan alınacak vergiler ise AB’deki minimum orana düşürülecek. Almanya bu desteklerin yanı sıra birliğin enerji krizine vereceği tepkinin iklim hedeflerinin altını oymaması konusunda da tutumunu koruyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın diplomasi trafiği yoğundu
NATO zirvesinde Türkiye’yi temsil eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Brüksel’deki zirvenin yanı sıra Ukrayna’daki durum için bir dizi üst düzey görüşme de gerçekleşti. NATO zirvesi öncesi Fransız mevkidaşı Emmanuel Macron’la görüştü. Erdoğan’ın İngiltere Başbakanı Boris Johnson, İtalya Başbakanı Mario Draghi, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Estonya Başbakanı Kaja Kallas ile de ikili görüşme yapması bekleniyor. Erdoğan NATO liderleri aile fotoğrafı çekimi öncesinde ise ABD Başkanı Biden, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, İngiltere Başbakanı Johnson, İtalya Başbakanı Mario Draghi, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ve İzlanda Başbakanı Katrin Jakobsdottir ile tokalaştı. Türkiye, Milli Güvenlik Kurulu’ndan yapılan açıklamaya göre arabulucuk da yapmaya çalıştığı Rusya-Ukrayna görüşmelerinde “Ukrayna’nın toprak bütünlüğü gözetilerek çözülmesi” için çabalar artırılması gerektiğini savunuyor.
