Merkez Bankası’ndan 'daha güçlü' sürpriz bir adım gelebilir!

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 31 Mart’taki yerel seçim öncesi en kritik toplantısını bu hafta perşembe günü yapacak. Şubat toplantısında politika faizinin yeterli sıkılık seviyesinde olduğunu ve gerektiği kadar bu seviyeyi koruyacağını ilan eden Merkez Bankası’nın yerli ve yabancının yoğun döviz talebi, gerileyen rezervler, istenilenin üzerinde kredi ve kredi kartı büyümeleri, dizginlenemeyen iç talep elini sıkıştırıyor.

Daha güçlü bir adım gelebilir

Son haftalarda üst üste miktarsal sıkılaştırma adımları atan Merkez Bankası’ndan yabancı yatırımcılar mart toplantısı için faiz artırım beklentilerini açıklamaya başladı. Yerli ekonomistler de en az 500 baz puan faiz artışı gerekliliği olduğunu belirtirken bazı ekonomistler ise çok daha güçlü bir artırımla martta olmasa bile nisanda politika faizinin yüzde 60 ve üzerine çekilebileceğini kaydetti. Bazı ekonomistler ise seçim öncesi artırım değil güçlü bir sözlü yönlendirme gelebileceğini paylaştı.

Üst üste birçok hamle yapıldı

Merkez Bankası’ndan geçen aydan bu yana TL mevduat faizleri, krediler, döviz işlemleri ve kredi kartlarına yönelik hamleler gelmeye devam ediyor. Öncelikle yetersiz bulduğu TL mevduat faizlerinin yukarı yönlü ivmelenmesi için TL mevduat için bankaların tuttukları zorunlu karşılık miktarlarına faiz vermeye başlayacağını ilan eden Merkez Bankası, döviz işlemlerinin artması karşısında ise sözlü uyarıda bulundu. Kredi büyümesi dikkat çekici boyuna gelince ihtiyaç ve ticari kredi büyüme sınırlarını daha da sıkılaştıran Merkez Bankası’nın yanı sıra bankalara yine sözlü talimatla kredi kartından nakit çekimlere ise 3 taksit ve kart limitinin yüzde 25’i sınırlaması getirildi.

Yine bankacılık sektörü kaynaklarının verdiği bilgiye göre ihtiyaç ve ticari kredi faizlerinin de yükseltilmesi için yönlendirme yapıldı, ticari kredi faizleri neredeyse yüzde 65’i aştı. Bazı bankalarda ticari kredi limitleri 100 bin lira ile sınırlandırıldı.

Yıllık bileşik faiz yüzde 112’ye kadar çıktı

Ardından yine TL likiditeyi sıkılaştıracak ve mevduat faizlerinde yukarı yönlü hareket yaratacak zorunlu karşılık tesisine bloke uygulaması ile kısa vadeli mevduatlara da faiz verilmesi hamlesini atan Merkez Bankası geçen haftanın sonunda ise kredi kartından ve kredili mevduat hesaplarından nakit çekim faizlerini yükseltti. Gerçek ve tüzel kişiler için uygulanan TL payı hedefleri de güncellendi. Daha önce tüzel kişiler için aylık TL mevduat artış hedefi bulunmuyordu.

Yeni düzenlemeyle ihtiyaç kredi faizlerine göre düşük kalan kredi kartından ve kredili mevduat hesaplarından nakit çekim faiz oranlarını yüzde 4,42’den yüzde 5’e çıkaran Merkez Bankası’nın adımıyla bu hesapları kullananların ödeyeceği yıllık bileşik faiz yüzde 112’ye kadar yükseldi. Kredi kartı ve KMH'tan nakit çekim faizleri kasım ayından bu yana politika faizi artışından etkilenmiyordu. Gecikme faizi oranları da yüzde 4,72'den yüzde 5,30'a yükseltildi.

Yabancı 2.5-5 puan artış beklentisi paylaştı

Yabancı yatırımcının da Merkez Bankası’nın bu haftaki Para Politikası Kurulu toplantısına yönelik beklentileri değişti. Goldman Sach Merkez Bankası'nın sermaye çıkışlarını önleyebilmek için perşembe günkü toplantıdan 250 baz puan faiz artışı beklediğini açıklarken, Deutsche Bank ise 500 baz puanlık artış gelebileceğine işaret etti.

Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler, son kredi kartı faizi hamlesinin bir yandan da ek faiz artışı ihtiyacını ortaya koyduğunu söyleyerek “Bu açıdan, faiz artışının çok geciktirilmeden hayata geçmesi beklentileri yönetmek adına daha faydalı olur diye düşünüyorum. TCMB ise enflasyonu biraz daha izlemek adına faiz artışını nisan ya da mayısta ötelemek isteyebilir. Bununla beraber, mart ayında gelebilecek bir faiz artışını da sürpriz olarak değerlendirmem” dedi.

‘Güçlü bir faiz artışı ihtiyacı açık’

Bilgi veren bir ekonomist de Merkez Bankası’nın sıkılaştırma yaptığını ama enflasyonla mücadele etmek için ekonominin tüm alanlarına sirayet edecek uzun vadeli faiz beklentilerini değiştirecek kalıcı olacak önlemin faiz artışı olduğunu vurguladı. Merkez Bankası’nın yaptığı makroihtiyati önlemlerin kısa vadeli likidite ihtiyacını düzenlediğini ve enflasyonla mücadelenin bu araçlarla yapılamayacağını dile getiren ekonomist bu şekilde yapılan sıkılaştırmanın çok anlamı olmadığını ve enflasyon beklentilerini değiştirmeye yetmediğini ifade etti.

Ekonomist, Merkez Bankası’nın önlemlerinin yeterli olmadığını yapması gerekenin faiz artışına gitmek olduğunu söyleyerek sene sonu enflasyonun yüzde 40’ın altına inme şansının bulunmadığını mayıstan sonra yılsonuna kadar da ortalama yüzde 60 enflasyonla devam edileceğini kaydetti. Bu haftaki toplantıda 500 baz puanlık faiz artışının yapılabileceğini ancak yeterli olmayacağını vurgulayan ekonomist, gerçekten enflasyonla mücadele için güçlü bir faiz artışı ile politika faizinin en az yüzde 60’a çıkarılması gerektiğine dikkat çekti.

Bir yabancı banka analisti ise Londra piyasalarında Merkez Bankası Başkanı Yardımcısı Cevdet Akçay’a yönelik soru işaretlerinin arttığına işaret etti. Analist, Merkez Bankası’nın hamlelerinin Akçay’ın son enflasyon raporu toplantısında yaptığı konuşmada bağlantıların koptuğunu belirterek eleştirdiği bir önceki dönemlerde yapılan uygulamalar olduğunu vurgulayarak yabancı yatırımcı nezdinde bunun büyük soru işaretleri yarattığını söyledi.

Kredi kartından nakit çekim yüzde 103,3 arttı

Yerli ve yabancı ekonomistlerin mart toplantısı için değişen beklentileri ile Merkez Bankası’nın tüm bu hamlelerinin ardındaki rakamlar dikkat çekici. Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre ocak ayı itibariyle kredi kartından nakit çekim adedi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 14,7 artarak 23 milyon 661 bin 409 adete, tutarı ise yüzde 103,3 artışla 116 milyar 148.0 milyon liraya yükseldi. Kredi kartı işlemlerinin yüzde 13'e yakın bölümünü kredi kartından nakit çekim oluşturdu.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun haftalık verilerine göre ise 8 Mart itibariyle bireysel kredili mevduat hesapları kullanımı 1 yılda yüzde 59,4 artarak 187.7 milyar liraya, kurumsal kredili mevduat hesabı kullanımı ise yüzde 28 artarak 103.2 milyar liraya yükseldi.

Bir diğer dikkat çekici veri ise bireysel kredi kartı kullanımında ortaya çıktı. Yine BDDK haftalık verilerine göre 8 Mart itibariyle bireysel kredi kartı kullanımı 1 yılda yüzde 154 arttı ve 1 trilyon 319,7 milyar liraya yükseldi. Kurumsal kredi kartı kullanımı da yine aynı hafta itibariyle son 1 yıllık süreçte yüzde 87 artarak 459.1 milyar liraya çıktı.

Ticari ve tüketici kredi büyümesi durdurulamıyor

Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış kredi büyümeleri hem ticari hem de tüketicide ivme kazandı.

Verilere göre 8 Mart itibariyle toplam kredi büyümesi sektörde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak yüzde 35,21'e çıkarken mart başına kadar bu büyüme hızı yüzde 30'un altında seyrediyordu. Kamu bankalarında toplam kredi büyümesi yüzde 19,82'ye, özel bankalarda ise yüzde 51,16'ye yükseldi.

Kamu bankalarında aylarca negatif alanda kalan tüketici kredi büyümesi ise 8 Mart itibariyle yüzde 4,32'ye sıçradı. Ticari kredilerde ise kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme yüzde 14,73 oldu. Şubat sonunda yüzde 10 seviyelerindeydi. Özel bankalarda ise 13 haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredi büyümesi yüzde 53,34 olurken şubat sonunda yüzde 48,7 seviyelerinde bulunuyordu. Özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi ise yüzde 33,7 ile şubat sonundaki yüzde 24,8 seviyesinin çok çok üstüne geldi.