Küresel ekonomide yavaşlama işten çıkarma dalgasını büyüttü

Her ne kadar küresel ekonomi bu yıl, geçen yılın bu zamanlarında açıklanan tahminlerden biraz daha iyi bir performans gösterse de faiz artırımlarıyla borçlanma maliyetleri artarken, bu durum tüketici talebi ve işletmelerin büyümesini baskıladı. İnsan kaynakları alanında danışmanlık hizmetleri veren Ranstad’a göre, 2023 yılında küresel çapta faaliyetleri bulunan kuruluşların %96'sı küçülme planı açıklarken, işten çıkarmaların yeni yılda da devam etmesi bekleniyor.

Küresel ekonomi bu yıl, geçen yılın bu zamanlarında açıklanan tahminlerden biraz daha iyi bir performans gösterse de faiz artırımlarıyla borçlanma maliyetleri artarken, bu durum tüketici talebi ve işletmelerin büyümesini baskılayarak ekonomik büyümeyi yavaşlama eğilimine soktu. Yüksek enflasyon karşısında sıkılaşan para politikaları ve jeopolitik gerilimlerle yüksek kalmaya devam eden ekonomik belirsizlikler, uluslararası şirketleri maliyetlerini düşürmeye yönelik adımlar atmaya zorladı. Teknolojiden imalata, perakendeden finansal hizmetlere kadar pek çok sektörde geçen yıl başlayan işten çıkarmalar bu yıl da devam etti. İnsan kaynakları alanında danışmanlık hizmetleri veren Ranstad’a göre, 2023 yılında küresel çapta faaliyetleri bulunan kuruluşların %96'sı küçülme planı açıklarken, işten çıkarmalar yeni yılda da devam edecek. Ranstad’ın yayınladığı Küresel Kıdem Tazminatı araştırma raporuna göre, işverenlerin %92'sinin 2024’te personel sayısını aşağı çekmeleri bekleniyor. Pandeminin ardından ekonomiler yeniden açıldığında gereğinden fazla işe alım yapan çok sayıda işletmenin şimdi de giderlerinde düzenleme yapmak durumunda kaldıklarına işaret edilen raporda, teknoloji ve finansın 2023’de olduğu gibi 2024’te de en fazla sayıda işçi çıkaran sektörler olacağı ifade ediliyor. Yüksek enflasyon karşısında artan faiz oranları ekonomik aktiviteyi günden güne yavaşlatırken, özellikle ABD ve Avrupa'da çalışan sayısını azaltma kararı alan şirketlere bu yıl yenileri eklendi.

Teknoloji başı çekti

Ülkelerin yüksek enflasyonla mücadelesi, sıkılaşan para politikalarıyla birlikte resesyon endişelerini de beraberinde getirdi. Her ne kadar küresel ekonomi bu yıl, geçen yılın bu zamanlarında açıklanan tahminlerden biraz daha iyi bir performans gösterse de faiz artırımlarıyla borçlanma maliyetleri artarken, bu durum tüketici talebi ve işletmelerin büyümesini baskılayarak ekonomik büyümeyi yavaşlama eğilimine soktu. Politika yapıcılar yüksek enflasyona karşı resesyon riskini göze alırken, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi pek çok kuruluş kısıtlayıcı para politikalarının dünya ekonomisinin büyüme hızını düşüreceğini öngördü. Rusya-Ukrayna Savaşı başta olmak üzere jeopolitik gerilimler de küresel ekonomik görünüme ilişkin belirsizliğin yüksek kalmaya devam etmesine neden oldu. Birçok uluslararası şirket, bu süreçten en az zararla çıkabilmek amacıyla geçen yıl itibarıyla yatırımlarını durdurmaya ve işten çıkarmalara gitmeye başladı. Özellikle ABD ve Avrupa'da çalışan sayısını azaltma kararı alan şirketlerin listesi kabarırken, işten çıkarma dalgasının bu yıl büyüdüğü dikkati çekti. Teknoloji sektöründe başlayan işten çıkarmalar, bu sektörün ötesine geçerek imalat, perakende, finansal hizmetler ve medya gibi pek çok sektöre yayıldı.

ABD VE AVRUPA'DA BÜYÜK ŞİRKETLERİN BU YIL AÇIKLADIĞI İŞTEN ÇIKARMA KARARLARI

TEKNOLOJİ

ABD'nin büyük teknoloji şirketlerinden gelen işten çıkarma haberleri ekonominin durumuna ilişkin endişelere neden oldu. Bu şirketlerden Microsoft, bu yılın başında şirketin maliyetlerini geliri ve müşteri talebiyle uyumlu hale getirebilmek amacıyla 10 bin çalışanını işten çıkaracağını duyurdu. Şirketin, temmuz ayında da 1000'den fazla kişiyi işten çıkaracağı bildirildi. Google'ın ana kuruluşu Alphabet, ocakta 12 bin çalışanını işten çıkaracağını açıkladı. Alphabet Üst Yöneticisi Sundar Pichai, son 2 yılda dramatik bir büyüme dönemi yaşadıklarını ancak bugün karşı karşıya oldukları ekonomik gerçekliğin farklı olduğunu belirtti. Google'ın da eylül ayında küresel işe alım ekibinden yüzlerce çalışanının işine son vereceği duyuruldu. Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın sahibi Meta, geçen yıl kasım ayında 11 binden fazla çalışanını işten çıkaracağını açıklamasının ardından 2023'ü "verimlilik yılı" ilan etti ve nisan ayında ikinci toplu işten çıkarma dalgasında 10 bin çalışanının daha işine son vereceğini kaydetti. ABD'li e-ticaret devi Amazon, ekonomik görünüm nedeniyle işe alımlara geçen yıl kasımda ara verme kararı aldığını açıklarken, ocak ayında da 18 bin çalışanının işine son vereceğini bildirdi. Şirket martta da 9 bin çalışanını daha işten çıkaracağını duyurdu. IBM, küresel iş gücünün yüzde 1,5'ini oluşturan yaklaşık 3 bin 900 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Merkezi ABD'de bulunan bilgisayar üreticisi Dell de şubatta iş gücünün yüzde 5'ine karşılık gelen yaklaşık 6 bin 600 kişiyi işten çıkarma kararı aldı. Merkezi İsveç'te bulunan müzik veri akışı ve podcast servisi Spotify, aralık ayı başında artan maliyetler nedeniyle bir yıl içinde üçüncü kez işçi çıkarmaya hazırlandığını duyurdu.

FİNANSAL HİZMETLER

Finansal hizmetler ve bankacılık sektörü de işten çıkarma dalgasının görüldüğü sektörler arasında yer aldı. Son olarak ABD'nin büyük bankalarından Citigroup'un yeniden yapılanma kapsamında 300'den fazla üst düzey yöneticisinin görevine son verdiği bildirildi. Bu sayının banka çalışanlarının yaklaşık yüzde 10'unu oluşturduğu kaydedildi. Geçen yıl eylül ayında personel çıkarmaya başlayan ABD'nin büyük bankalarından Goldman Sachs da bu yılın başında yaklaşık 3 bin 200 kişinin işten çıkarılacağını, bunun iş gücünün yaklaşık yüzde 6'sına denk geldiğini duyurdu. Banka mayıs ayında da yaklaşık 250 kişiyi işten çıkardı. Ülkenin diğer büyük bankalarından Morgan Stanley ise bu yılın ikinci çeyreğinde yaklaşık 3 bin kişiyi işten çıkarmayı planladığını kaydetti. JPMorgan Chase'in de mayıs ayında yaklaşık 500 kişiyi işten çıkaracağı aktarıldı. Ayrıca, ABD'de faiz oranlarındaki keskin yükselişin ardından 2 ay içinde ifl as eden 3'üncü banka olan First Republic Bank'ın JPMorgan Chase Bank tarafından satın alınmasının ardından yaklaşık 1000 çalışanı işinden oldu. Öte yandan, "kripto kışının" yaşandığı bu yıl, piyasadaki dalgalanmalardan kripto para borsaları da etkilendi. Kripto para borsası Coinbase, şirketin işletme giderlerinin yüzde 25 oranında azaltılmasının hedefl endiğini ve bunun da 950 çalışanın işten çıkarılmasını gerektirdiğini bildirdi. Binance'in de 1000'den fazla çalışanının işine son verdi. ABD'li küresel yatırım yönetimi şirketi BlackRock, dünya genelinde 500 çalışanını işten çıkardı. Küresel danışmanlık şirketi McKinsey, şubat ayında 2 bin kişiyi işten çıkarmayı planladığını duyurmasının ardından şirketin mart ayında ise 1400 kişinin işine son vereceği bildirildi. Dünyanın en büyük muhasebe, denetim, vergi ve yönetim danışmanlığı hizmeti sunan uluslararası firmalarından Deloitte, ABD'de 1200 çalışanını işten çıkaracağını açıkladı. Denetim ve danışmanlık hizmetleri firması EY 3 bin kişinin işten çıkarılacağını ve bunun iş gücünün yaklaşık yüzde 5'ine denk geldiğini duyurdu. Merkezi Paris'te bulunan bankacılık kurumu BNP PARIBAS, 900 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. İsviçreli UBS, Credit Suisse'i devralmasının ardından 3 bin çalışanının işine son vermeyi planladığını duyurdu. Deutsche Bank da birkaç yıl içinde maliyetlerini 500 milyon avro azaltmak amacıyla 800 kişiyi, İngiliz bankası Standard Chartered ise 100 çalışanını işten çıkarma kararı aldı.

OTOMOTİV

İşten çıkarma dalgası otomotiv sektörüne de yayıldı. General Motors, mart ayında 500 kişiyi işten çıkarmasının ardından ekim ayında Arizona'daki teknoloji merkezini kapattıktan sonra yaklaşık 940 kişiyi işten çıkaracağını bildirdi. Ford Motor, Birleşik Otomotiv İşçileri Sendikasının (UAW) grevi sırasında Michigan'daki montaj fabrikasında 600 çalışanını geçici olarak işten çıkardı. Volkswagen'in yeniden yapılandırma planının bir parçası olarak yazılım birimi Cariad'da 2 bin kişiyi işten çıkarmayı planladığı belirtildi. Vauxhall, Peugeot, Citroen, Fiat, DS, Jeep, Alfa Romeo, Maserati, Abarth and Fiat Professional markalarını bünyesinde barındıran otomotiv üreticisi Stellantis, İtalya operasyonlarında gönüllü işten çıkarmalar yoluyla 2 bin işçiyi işten çıkarmak için şubatta sendikalarla anlaştı. Şirket, haziran sonunda Avusturya'daki tesisini kapatacağını ve 300 kişinin bu durumdan etkileneceğini duyurdu. İsveçli grup Volvo martta Avrupa'daki otobüs üretim operasyonunu yeniden yapılandırarak 1600 kişinin işine son verileceğini açıkladı. Volvo Cars ise bu ay başında İsveç'te 1300 kişilik ek işten çıkarma kararı aldığını duyurdu. Elektrikli otomobil üreticisi Rivian, maliyetleri azaltmak için iş gücünü yüzde 6 azalttı. ABD merkezli elektrikli araç üreticisi Nikola ise maliyetleri düşürme ve Kuzey Amerika pazarına odaklanma çalışmaları nedeniyle toplam 270 çalışanı işten çıkaracağını duyurdu. Alman menşeli lastik ve otomobil parçaları üreticisi Continental, 2025'ten itibaren yılda 400 milyon avro tasarruf etme planı kapsamında otomotiv bölümünde binlerce kişiyi işten çıkaracağını bildirdi.

İMALAT SANAYİİ

ABD'nin büyük sanayi şirketlerinden 3M, sene başında yaklaşık 2 bin 500 kişiyi işten çıkarmayı planladığını duyurdu. İşten çıkarmalarda ikinci tura giden şirket, nisan ayında da maliyetleri azaltma ve nakit akışını iyileştirme hedefl eri doğrultusunda dünya genelinde yaklaşık 6 bin kişinin işine son verileceğini açıkladı. İngiltere merkezli havacılık, mühendislik ve savunma şirketi Rolls-Royce da yeniden yapılanma ve verimliliği artırmak amacıyla 2 bin ila 2 bin 500 çalışanıyla yollarını ayırmaya karar verdi. ABD'li uçak üreticisi Boeing ise yaklaşık 2 bin beyaz yakalının işine son verilmesinin planladığını bildirdi. ABD merkezli kimya şirketi Dow, bu yıl maliyetlerini azaltmak amacıyla dünya genelinde 2 bin çalışanını işten çıkarmayı planladığını duyurdu. ABD merkezli lastik üreticisi Goodyear, ocak ayında 500 kişinin işten çıkarılacağını duyurmasının ardından eylül ayında da Avrupa, Orta Doğu ve Afrika'da 1200 personelinin işten çıkarılmasına yol açan yeniden yapılanma planını duyurdu. Amerikan ilaç üreticisi Pfizer, New Jersey tesisini 2024'ün başlarında kapatmayı planladığını açıkladı. Bundan 791 pozisyonun etkileneceğini ve çalışanların çoğunluğunun New York'taki genel merkeze atanacağı bildirildi.

PERAKENDE

ABD'nin büyük perakende şirketlerinden Walmart'ın ülkedeki 5 deposunda 2 binde fazla kişinin işine son vereceği bildirildi. ABD'li eczane zinciri CVS Health'in ağustos ayındaki işten çıkarmaları, şirketin 300 binden fazla çalışanının yaklaşık 5 binini etkiledi. İşine son verilenlerin öncelikli olarak kurumsal kadrolarda yer aldığı bildirilirken, "müşteriye dönük" pozisyonların durumdan etkilenmediği kaydedildi. CVS'in ardından ABD'deki en büyük ikinci eczane zinciri olan Walgreens'in de 500'den fazla kişiyi işten çıkarmayı planladığı belirtildi. ABD'de elektronik ürünler satan perakende zinciri Best Buy'ın maliyetleri kısmak ve işlerini daha çok e-ticarete kaydırmak amacıyla ABD genelindeki mağazalarında işten çıkarmaya gideceği bildirildi. Fransız perakende firması Carrefour 979 çalışanını ve İngiliz Sainsbury's 300 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.

LOJİSTİK/NAKLİYE

ABD merkezli kargo şirketi FedEx, şubat ayında küresel çapta memur ve direktör pozisyonlarında çalışan sayısını yüzde 10'dan fazla azaltacağını duyururken, ağustos ayında Texas eyaletinde 280 çalışanının işine son vereceğini bildirdi. Danimarkalı nakliye ve lojistik devi Maersk'in, pandeminin yol açtığı kargo patlamasının sona ermesi nedeniyle 10 binden fazla kişiyi işten çıkaracağı açıklandı.

MEDYA VE EĞLENCE

ABD eğlence endüstrisinin en büyük şirketlerinden Walt Disney, mart ayında 7 bin çalışanını işten çıkarma ve 5,5 milyar dolarlık maliyeti ortadan kaldırma planını duyurdu. Disney, nisan ayında ise işten çıkarmalarda ikinci tura giderek 4 bin çalışanının işine son verdi. Şirketin mayıs ayında da 2 bin 500'den fazla çalışanını işten çıkaracağı bildirildi.