İMO'dan yönetmeliğin ertelenmesine tepki: “İstanbul depreminde olası ölümler ertelenebilecek mi?”
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin, 12 Mayıs 2023 öncesi yapı ruhsatı başvurusu yapılmış bazı binalarda asma kat ve kısa kolon gibi unsurların yapılmasını yasaklayan hükümleri 1 yıl süreyle ertelendi. Ertelemeye tepki gösteren İnşaat Mühendisleri Odası Mesleki Değerlendirme Kurulu Üyesi Necati Atıcı, “Olası İstanbul depreminde ölümleri nasıl erteleyeceksiniz?” dedi.
HÜSEYİN GÖKÇE / ANKARA
Bolu’da yaşanan yangın felaketinin ardından denetimle ilgili tartışmalar sürerken, 12 Mayıs 2023 öncesi yapı ruhsatı başvurusu yapılmış projelerde Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin, deprem yönetmeliklerine uyumunu da içeren kritik hükümlerinin uygulanması 1 yıl süreyle ertelendi. Başvurusu bu tarihten sonra yapılmış projelerde ise bu zorunluluklar devam ediyor. Ertelenen hükümler arasında, altında işyeri olan konut binalarında asma kat ve kısa kolon gibi unsurların yapılamayacağı gibi unsurlar bulunuyor. Ayrıca projelerde, en az 4 yıl deneyimli mimar, inşaat mühendisi ve makine mühendisi çalıştırılmasına ilişkin hükümler de 1 yıl süreyle ertelendi.
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin, kentsel dönüşüme girmiş binaların inşaatları ile kamu kullanımına yönelik binalarda proje müellifliğinin tecrübeli mimar, mühendisler tarafından yapılmasını öngören geçici üçüncü maddesinin 5’nci fıkrasının uygulanması, 31 Aralık 2025’e ertelendi. Söz konusu fıkra ile 12 Mayıs 2023’te çeşitli zorunluluklar getirilmiş, değişikliklere uyum için 31 Aralık 2023’e kadar süre verilmişti. Bu süre daha sonra 31 Aralık 2024’e uzatılmıştı. Yapılan erteleme, 31 Mayıs 2023’ten önce yapı ruhsatı başvurusu yapılmış projeler için geçerli olacak.
“Asma katı yasaklayan hükme erteleme”
Yönetmeliğin ertelenen 5’nci maddesinin 30’uncu fıkrası, binalarda taşıyıcı sistem, kolon ve asma kat gibi bölümlerin bulunmasını yasaklayan hükümler içeriyor. 30’uncu fıkranın a) bendi, içerisinde konut yer alan binaların zemin katlarında konut dışı fonksiyonların yapılabilmesi için, zemin kat yüksekliğinin 4.5 metreden az olmamasını öngörüyor. Aynı bentte, yapının tasarımında; taşıyıcı sistemlerin kullanılması, kısa kolon oluşturulmaması, asma kat yapılmaması şartlarının tamamının yerine getirilmesi hükme bağlanıyor.
Söz konusu fıkra şöyle: “İçerisinde konut yer alan binaların zemin katlarında konut dışı fonksiyonların yapılabilmesi için; bu fonksiyonların yer aldığı zemin kat yüksekliğinin 4.50 metreden az olması, yapının tasarımında 18/3/2018 tarihli ve 30364 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinin eki Deprem Etkisi Altında Binaların Tasarımı İçin Esasların Tablo 4.1.’inde yer alan A12, A13, A14 veya A15 tipi taşıyıcı sistemlerin kullanılması, kısa kolon oluşturulmaması, asma kat (Mülga ibare: RG-12/8/2023-32277) yapılmaması şartlarının tamamının sağlanması zorunludur” 30’uncu maddenin b) bendinde, içerisinde konut yer alan zemin hariç 7 kat ve üzeri binalarda kapalı çıkma yapılamayacağı öngörülüyor.
Deprem yönetmeliğine uyum hükümlerinde de erteleme
Kapalı çıkma yapılabilen binalarda ise; çıkmayı teşkil eden konsolun mesnetlendiği/bağlantılı olduğu düşey taşıyıcı elemanların, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinin eki Esasların 7.5.1 maddesinin (a) bendi kriterlerine uygun kirişler ile birbirine bağlanması suretiyle çerçeve teşkil edilmesi zorunluluğu getiriliyor.
Yönetmeliğin yürürlüğü ertelenen 5’nci fıkrası çeşitli projelerde büyüklüğüne göre mimar, inşaat mühendisi ve makine mühendisi çalıştırılmasına ilişkin koşulları düzenleyen hükümleri de kapsıyor.
Ayrıca; 5-7 kat arasındaki binaların statik proje müellifliğinin, en az 3 yıl tecrübeli, yapı ruhsatı alınmış en az 10 bin m2 ve en az 4 farklı yapının projelendirilme sürecinde aktif olarak bulunan mühendisler tarafından üstlenilmesi ile mekanik tesisat proje müellifl iğinin, yüksek binalarda 5 yıl deneyimli makine mühendisleri tarafından yapılmasını içeren hükümleri de 1 yıl sonra yürürlüğe girecek.
“Mevcut sistem mühendislerin yeterliliğini ölçmeye yetmiyor”
Yönetmelik değişikliğini EKONOMİ’ye değerlendiren İnşaat Mühendisleri Odası Mesleki Değerlendirme Kurulu Üyesi Necati Atıcı, ertelemeye tepki gösterdi ve olası İstanbul depremine atıfta bulunarak, “İstanbul depreminde ölümleri nasıl erteleyeceksiniz?” sorusunu yöneltti.
Arıcı, Kahramanmaraş merkezli depremde yıkılan binaların önemli bölümünün, yeteri kadar kolon ve perde olmamasından kaynaklandığını, ruhsat alındıktan sonda bazı eklemeler yapıldığının tespit edildiğini hatırlattı. Mal sahiplerinin imar haklarını sonuna kadar kullanıp, ardından gerçekleştirdikleri ilavelerle statik taşıma davranışlarını bozduğuna dikkat çeken Atıcı, “Bilinen ve beklenen İstanbul depremi bu kadar yakındayken, bu durumda hasarları, ölümleri erteleyebilecekler mi?” dedi.
Yönetmeliğin tecrübeli mühendis mimar istihdamıyla ilgili erteleme hükümlerine de değinen Necati Atıcı, mevcut sistemin mühendislerin yeterliliğini ölçmeye yetmediğini, sadece bitirilen işe bakılarak karar verildiğini bildirdi. Buna karşılık İnşaat Mühendisleri Odası’nın daha önce hazırladığı Yetkin Mühendislik Yönetmeliği ve ilgili diğer yönetmeliklerinin Bakanlık tarafından iptal edildiğini hatırlatan Atıcı, “Meslek örgütlerinin güçlü olması istenmiyor. Meslek örgütü güçlü olduğu zaman yapılacak yanlışlar erteleniyor, bundan da rahatsız oluyorlar. Oysa bunlar Avrupa’da uygulanıyor. Hatta Tunus’ta bile uygulanıyor” ifadelerini kullandı.
