Dünya nüfusunun dörtte biri 2024’te sandık başına gidiyor: Hangi ülkelerde seçim var?

Dünyada 50’nin üzerinde ülke, yerel ve genel seçimler için 2024 yılında sandık başına gidiyor. Bu, dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinin bu yıl oy kullanacağı anlamına geliyor.

Bu ülkeler arasında, mart ayında yerel seçimlerin yapılacağı Türkiye de yer alıyor. Peki, bugüne kadar hangi seçimler yapıldı ve bundan sonra yapılacak seçimlerde hangi ülkeler sandık başına gidecek?

2024'te şu ana kadar yapılan seçimler şu şekilde:

Tayvan

2024 yılının ilk önemli seçimlerinden biri, Çin’in kendi toprağı olduğunu iddia ederek ihtilafı olduğu Tayvan’da gerçekleştirildi. Güney Asya ülkesindeki seçmenler, 13 Ocak’ta yeni başkanlarını ve milletvekillerini seçmek için oy kullandı. Başkanlık seçimini iktidardaki Demokratik İlerici Parti'nin (DPP) Genel Başkanı ve görevdeki başkan yardımcısı Lai Ching-te kazandı. Lai Ching-te, Tayvan'ın Çin'den ayrı bir kimliği olduğunu savunuyor ve Çin'in Tayvan üzerindeki toprak iddialarını reddediyor.

 Finlandiya

İskandinav ülkesi Finlandiya da 28 Ocak ve 11 Şubat tarihlerinde Cumhurbaşkanlığı seçimleri için sandık başına gitti. 2. turu gerçekleştirilen cumhurbaşkanı seçimini, Ulusal Koalisyon Partisi'nin adayı eski başbakan Alexander Stubb, rakibi eski dışişleri bakanı Pekka Haavisto'nun önünde bitirdi. Stubb oyların yüzde 51,6'sını alırken, Haavisto oyların yüzde 48,4'ünü aldı.

 El Salvador

Orta Amerika ülkesi El Salvador da genel seçimler için sandık başına giden ülkelerdendi. 4 Şubat’ta yapılan seçimde, Yeni Fikirler Partisi, El Salvador'un Filistin asıllı Devlet Başkanı Nayib Bukele'yi yeniden aday gösterdi. Çetelere karşı mücadele sırasında temel insan haklarını askıya aldığı için eleştirilen Bukele, sandıklar kapandıktan 2 saat sonra, henüz resmi olmayan sonuçlar açıklanmadan seçimi kazandığını ilan etti. Bukele, mecliste de çoğunluğu elde ettiklerini savundu.

Azerbaycan

Azerbaycan da 7 Şubat’ta Cumhurbaşkanlığı seçimi için sandık başındaydı. Yedi adayın yarıştığı seçimde mevcut Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, oyların yüzde 92,12'sini alarak beşinci kez cumhurbaşkanı seçildi. Seçimin ardından Aliyev yemin ederek bir kez daha göreve başladı ve ülke yasaları gereği bir önceki hükümet istifa etti. 

Pakistan

Pakistan’da eski başbakan İmran Han’ın hapishanede karşıladığı 8 Şubat’taki genel seçimlerde, iki eski başbakanın partisi de ilk olarak ‘zafer’ ilan etti. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin (PTI) desteklediği 93 bağımsız milletvekili 266 sandalyeli Ulusal Meclis'e girmeye hak kazanırken, aralarında eski başbakan Şahbaz Şerif’in partisinin de olduğu beş parti, koalisyon hükümeti kurma konusunda anlaştıklarını duyurdu.

Endonezya

Şu ana kadar dünyada yapılan en geniş katılımlı seçimlerden biri de Güney Asya ülkesi Endonezya’da yapıldı. Ülkede yaklaşık 204 milyon seçmenin oy kullandığı, yeni devlet başkanının yanı sıra başkan yardımcısı, temsilciler meclisi üyeleri ve yerel temsilcilerin belirlendiği seçimde, adaylardan halihazırdaki Savunma Bakanı Prabowo Subianto, seçimi kazandığını açıkladı. Subianto, sandıkların büyük bölümünün açılmasından sonra yaptığı konuşmada, henüz tamamlanmamış sayımlara ve sandık çıkışı anket sonuçlarına göre seçimi kazandığını belirterek, "Seçim bitti. Şimdi artık birlik olma zamanı" diye konuştu.

Peki, bundan sonra dünyayı hangi seçimler bekliyor?

Belarus

İlk olarak yaklaşık 10 milyon nüfuslu Belarus, parlamento seçimleri için sandık başına gidecek. Aleksandr Lukaşenko’nun 1994 yılından bu yana devlet başkanı olduğu ülkede, 25 Şubat’ta yapılması planlanan seçimlerin, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (OSCE) gözlemcileri tarafından izlenmesine izin verilmeyeceği açıklandı.

İran

Yaklaşık 88 milyon nüfuslu İran’da seçmenler 1 Mart’ta milletvekili seçimleri için sandık başına gidecek. Başvuruların ağustos ayında başladığı ülkede, başvuru yapan her adayın, üyelerinin yarısı doğrudan ruhani lider Ayetullah Ali Hamaney tarafından atanan 12 üyeli Anayasa Koruma Konseyi tarafından onaylanması gerekiyor. İran’da son milletvekili seçimi 2020 yılında yapılmıştı.

Portekiz

10,3 milyon nüfuslu Avrupa ülkesi Portekiz’de 10 Mart’ta yapılacak seçimlerde adaylar Cumhuriyet Meclisi’ndeki 230 sandalye için yarışacak. Başbakan Antonio Costa, hükümetinin lityum madenciliği ve hidrojen projeleriyle ilgili yolsuzluk iddialarına ilişkin soruşturma kapsamında savcıların özel kalem müdürünü gözaltına almasının ardından geçen yıl istifa etmişti. Portekiz Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa da bunun üzerine parlamentoyu feshettiğini ve erken seçim çağrısında bulunduğunu duyurmuştu.

Rusya

Yaklaşık 144 milyon nüfusuyla Rusya, devlet başkanı seçimi 17 Mart 2024'te sandık başına gidecek. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2024'te düzenlenecek seçimde bağımsız aday olmasıyla ilgili belgeleri Merkez Seçim Komisyonuna teslim ederek resmen başvuruda bulundu. Şu ana kadar iki rakibi belgelerinde eksiklik olduğu iddiasıyla seçim dışı bırakılırken, Putin'in yeniden devlet başkanı olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Rusya'da yapılan anayasal reformla 71 yaşındaki Putin, mevcut görev süresinin 2024'te dolmasının ardından tekrar seçilebiliyor. Putin böylece iki kez 6 yıllık dönem için daha başkanlık yapma hakkına sahip olacak. Bu da Rusya Devlet Başkanı'nın iki dönem art arda seçilmesi halinde 2036 yılına kadar daha iktidarda kalması anlamına geliyor.

Romanya, Slovakya, Litvanya

Avrupa ülkeleri Romanya, Slovakya ve Litvanya da yeni yılda devlet başkanı seçimleri için oy kullanılacak ülkeler arasında bulunuyor. 2019'da göreve gelen Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Çaputova, 23 Mart’ta yapılacak seçimlerde yeniden aday olmayacağını açıklarken, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyesi olan Baltık ülkesinin lideri olarak yeniden beş yıllık dönem için aday olacağını duyurdu. Litvanya’da seçim 12 Mayıs’ta yapılacak. Hindistan’da da Başbakan Narendra Modi ve partisi BJP’nin de yarışacağı seçimlerin nisan-mayıs döneminde yapılması bekleniyor. Seçim tarihi netlik kazanmazken, Modi, son dönemde çiftçi protestoları ile karşı karşıya kalıyor.

Güney Kore

2024 yılında parlamento seçimleri için sandık başına gidecek ülkelerden biri ise Güney Kore. Seçimlerin 10 Nisan’da yapılması beklenirken, Güney Kore’de son dönemde seçim sonucunu da etkileyebileceği düşünülen bir ‘çanta’ tartışması yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol'un eşi Kim Keon-hee'nin kendisine hediye edilen pahalı bir çantayı kabul ettiği görüntüler, iktidar tarafından ‘yasadışı bir tuzak’ olarak değerlendirilirken, muhalefet Kim’in yasaları ihlal ettiğini savunarak açıklama talep ediyor.

Solomon Adaları, Kuzey Makedonya, Panama ve Dominik Cumhuriyeti

Nisan ayında Solomon Adaları’nda parlamento seçimlerinin, Kuzey Makedonya’da devlet başkanlığı seçimlerinin ilk turunun yapılması bekleniyor. 5 Mayıs’ta Orta Amerika ülkesi Panama genel seçimler için, Kuzey Makedonya da başkanlık seçiminin ikinci turu için sandık başına gidecek. 19 Mayıs’ta ise Karayip ülkesi Dominik Cumhuriyeti’nde genel seçimler olacak.

Meksika, İzlanda, Belçika, Moritanya ve Moğolistan

Haziran 2024, dünya çapında beş seçime sahne olacak. Buna göre, yaklaşık 370 bin nüfuslu İzlanda 1 Haziran’da devlet başkanını seçmek için, 126 milyon nüfuslu Meksika ise bundan bir gün sonra devlet başkanını ve parlamento üyelerini belirlemek için sandık başına gidecek. Son dönemde çiftçi protestolarıyla gündeme gelen Avrupa ülkelerinden Belçika’da parlamento seçimi 9 Haziran’da olacak. Afrika ülkesi Moritanya’da başkanlık seçimi 22 Haziran’da ve son olarak Moğolistan’da parlamento seçimi 28 Haziran’da yapılacak.

Ruanda, Hırvatistan, Litvanya, Mozambik, Gürcistan ve Uruguay

Temmuz’da yapılacak tek seçim ise Ruanda’da olacak. 13 milyon nüfuslu Doğu Afrika ülkesi, yeni devlet başkanını ve vekillerini belirlemek için oy kullanacak. Eylül ayı ise yalnızca Hırvatistan’da cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerine şahit olacak. Ekim ayında, dünya çapında dört seçim yapılacak. Litvanya’nın yanı sıra, Mozambik 9 Ekim’de devlet başkanı ve milletvekillerini seçmek için, Gürcistan 26 Ekim’de yeni parlamento üyelerini belirlemek için ve Güney Amerika ülkesi Uruguay bundan bir gün sonra yeni devlet başkanı ile parlamentosunu seçmek için sandık başında olacak.

ABD

Kasım ayında yapılacak en önemli seçim ise şüphesiz ABD’de yapılacak başkanlık seçimleri olacak. Demokrat Parti’nin muhtemel adayının ABD Başkanı Joe Biden olması beklenirken, Kasım 2024'te ikinci kez dört yıllık dönem için göreve gelmesi halinde 81 yaşındaki Biden, başkanlık seçimini kazanan en yaşlı ABD’li olacak. Biden’ın olası rakibinin ise 77 yaşındaki iş insanı ve Cumhuriyetçi Partili eski başkan Donald Trump olması bekleniyor.