Asgari ücretin alım gücü arttı
Açıklanan yeni asgari ücretle alınabilecek ekmek, çay, makarna, şeker, yağ gibi temel ürün miktarında, 20 yıl öncesine göre önemli bir artış var.
Hüseyin GÖKÇE/ANKARA
Asgari ücretin alım gücünde, geçmiş yıllarla kıyaslandığında büyük artış görülüyor. 20 yıl önceki asgari ücretle 1300 ekmek alınabilirken, yeni asgari ücretle 1628 ekmek alınabiliyor. Alınabilen çay miktarı 46 kg’dan 104 kg’a yükseldi. Tereyağı miktarı 32 kg’dan 49’a yükseldi.
Yüzde 34 artışla Temmuz ayından itibaren 11 bin 402 liraya çıkarılan asgari ücretin alım gücü, geçmiş yıllara oranla ciddi oranda arttı. Dolar cinsinden tarihin en yüksek seviyesini gören asgari ücret ile alınabilecek, ekmek, çay, makarna, şeker, yağ gibi temel ürün miktarı 20 yıl öncesine göre büyük miktarda yükseldi.
EKONOMİ gazetesi, 2004 yılı asgari ücreti (303 milyon lira) ile 11 bin 402 lira olarak belirlenen 2023 yılı ikinci yarısında geçerli olacak asgari ücretin alım gücünü (fiyatların Temmuz ayına kadar sabit kalacağı varsayımıyla) 17 temel üründe karşılaştırdı.
Ekonomi sepetiyle hesap yapıldı
Temel gıda ürünleri ile akaryakıt türlerinin oluşturduğu EKONOMİ sepetinde, her bir üründen birer birim alındığı varsayımıyla yapılan hesaplamaya göre, 2004 yılında sepetin tutarı 51 milyon 649 bin lira düzeyindeydi. Yani sepet tutarı asgari ücretin yüzde 17’si civarındaydı. Sepetin bugünkü değeri 1185 lira ve bu tutar Temmuz ayı için belirlenen asgari ücretin yüzde 10.3’ü seviyesinde.
Ürün bazında yapılan değerlendirmeye göre ise birçok ürünün 20 yıl önceki asgari ücrete göre alım miktarında yüksek oranlı artış yaşandığı gözlendi. Buna göre 20 yıl önceki asgari ücretle 1300 ekmek alınabilirken, yeni asgari ücretle 1628 ekmek alınabiliyor. Alınabilen çay miktarı 46 kg’dan 104 kg’a, tereyağı miktarı 32 kg’dan 49 kg’a, ay çiçek yağı miktarı 107 litreden, 380 litreye çıktı.
Sadece Antepfıstığı düştü
Aradan geçen 20 yılda sepetteki 17 üründen sadece Antepfıstığının alınabilecek miktarında gerileme yaşandı. 2004’te asgari ücretle 30 kg Antepfıstığı alınabilirken, günümüzde 29 kg fıstık alınabiliyor. Bu sürede artışı en düşük olan ürün ise patates oldu. 2004 yılında asgari ücretle 720 kg patates alınabilirken, yeni asgari ücretle bugünkü fiyatlarla 760 kg patates alınabiliyor. 20 yıl önce asgari ücretle 172 litre benzin alınabilirken, fiyatın Temmuz’a kadar sabit kalması koşuluyla şimdi alınabilecek benzin miktarı 496 litre düzeyinde. Asgari ücretle alınabilen LPG 318 litreden 1036 litreye yükseldi.
Açlık ve yoksulluk sınırından uzaklaşıyor
Asgari ücrette yüksek oranlı artışa rağmen yıllar itibarıyla asgari ücret geçerli olduğu dönemin başı ile sonu arasında TÜRK-İŞ’in 35 yıldır hazırladığı açlık ve yoksulluk sınırı serilerinden giderek uzaklaştığı dikkat çekti.
Mayıs ayı itibarıyla asgari ücret, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarını gösteren açlık sınırının yüzde 82.1’i düzeyine gerilemiş durumda. 2018’den bu yana asgari ücretin belirlendiği aylarda açlık sınırının üzerinde olan seviye, yılın sonuna doğru ciddi ölçüde azalıyor.
Asgari ücretin açlık sınırına oranının en yüksek olduğu ay 2021 Ocak ayı oldu. Ocak’ta 2825 liraya yükseltilen asgari ücret açlık sınırının yüzde 106.5’i düzeyindeydi. Asgari ücret, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaları içiren yoksulluk sınırının ise yüzde 25’i düzeyine indi. Bu oran en yüksek seviyesini yüzde 32.7 ile 2021 yılı Ocak ayında görmüştü.
