5 yılda otoyollardan 800 bin araç kaçak geçti!

Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle hizmete sunulan otoyollardan son 5 yılda geçiş yapan 800 bin araçtan tahsilat yapılamadı, bu geçişlerin cezasıyla birlikte toplam bedeli 1,4 milyar liraya yaklaştı.

Karayolları Genel Müdürlüğünce (KGM), milletvekillerinin, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonundaki görüşmeleri sırasında Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne yönelik sorulara yazılı cevap verildi.

Teklifte yer alan KÖİ modeliyle tamamlanan otoyollardan geçiş yapan yabancı plakalı araçların geçiş ücretlerinin gümrük kapılarında tahsil edilmesine yönelik hüküm kapsamındaki sorulara yanıt verildi. Buna göre, KÖİ modeliyle tamamlanarak işletilen otoyollardan ödemesiz geçiş yapan araçların plakasının yerli veya yabancı olmasına bakılmaksızın geçiş ücretlerinin takibi ve tahsilatının, görevli şirketlerin sorumluluğunda olduğu belirtildi.

Görevli şirketlerin, söz konusu geçiş ücretlerin tahsilini yapamadıkları gerekçesiyle kamu idaresinden sözleşmeleri gereğince herhangi bir talepte bulunamayacağı vurgulanarak, kamu idaresinin, ödemesiz geçiş yapan araçlar için garanti ödemesi yapmadığı bildirildi. Özel şirketler tarafından işletilen otoyolların yabancı plakalı araçlar tarafından herhangi bir ücret ödemeden kullanılabildiğine işaret edilerek, söz konusu araç sahiplerinin, bu ücretleri ödemeden ülkeyi terk edebilmelerinin, Türkiye'nin uluslararası düzeydeki prestijini olumsuz yönde etkilediği anlatıldı.

KGM'nin cevabında "Bu durum başta taşımacılık sektörü olmak üzere çeşitli sektörlerde Türk plakalı araçlar ile yabancı plakalı araçlar arasında uygulamada eşitsizlik yaratmakta ve haksız rekabetin ortaya çıkmasına neden olmaktadır." ifadesine yer verildi.

Geçen yıl 157 bin araç ödemesiz geçiş yaptı

Karayolları Genel Müdürlüğünce, Komisyonda milletvekillerinin "ücret tahsilatından genel bütçeye aktarılacak payın yüzde 60'tan daha fazla olması gerektiği" yönündeki değerlendirmesine ise şu yanıt verildi:

"Bahse konu ihlalli geçiş yapan araçların bilgilerinin kamu idaresine bildirilmesi ve kamu idaresi tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden gümrük noktalarına istenilen formatta bildirilmesi için görevli şirketlerin yazılım ve donanım yatırımları yapması gerekmektedir. Yapılan analizler sonucu idare hizmet payı olarak yüzde 60, görevli şirket payı olarak yüzde 40 oranlarının optimum seviyeler olduğu tespit edilmiştir."

KGM'nin cevabına göre, geçen yıl yaklaşık 157 bin araç KÖİ modeliyle tamamlanan otoyollardan ödemesiz geçiş yaparken, cezalarıyla birlikte değerlendirildiğinde yaklaşık 500 milyon lira gelir kaybı oluştu. Son 5 yılda söz konusu projeleri kullanan yaklaşık 800 bin araçtan geçiş ücreti tahsilatı yapılamazken, tahsilatı yapılamayan geçişlerin cezasıyla birlikte toplam bedeli yaklaşık 1,4 milyar lira oldu.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edilen kanun teklifiyle bahse konu kayıpların önüne geçilmesi ve aynı yabancı plakalı araçların otoyolu tekrar kullanımı halinde daha önce gerçekleşen ödemesiz geçişlere ait geçiş ücretleri cezaları ile birlikte tahsil edilebilmesi mümkün olacak.

Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmayan işletmeciler

KGM, taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından yetki belgesi alınması zorunluluğuna uymayanlara kesilen cezalara ilişkin istatistikleri de paylaştı.

Buna göre, geçen yıl mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren 23 bin 240 işletmeciye 131 milyon 979 bin 960 lira, bu yıl 4 bin 431 işletmeciye 36 milyon 214 bin 563 lira ceza kesildi.

Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan 4 bin 641 şoföre geçen yıl 10 milyon 442 bin 250 lira, 151 şoföre 2025'te 488 bin 938 lira ceza verildi.

Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan 4 bin 421 şoförün işleticisine geçen yıl 25 milyon 106 bin 859 lira, bu yıl ise 157 şoförün işleticisine 1 milyon 288 bin 161 lira para cezası uygulandı.

İdari para cezaları yükseltiliyor

Kanun teklifiyle Karayolları Taşıma Kanunu'ndaki idari para cezaları yükseltiliyor. Buna göre, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren işletmecilere 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar ceza verilecek. Ayrıca mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan şoförler hakkında 3 bin 500 liradan 35 bin liraya kadar, işletmecisi hakkında ise 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar idari cezasına hükmedilecek.

Mesleki yeterlilik belgesi bulunmadan faaliyet gösterdiği gerekçesiyle idari para cezasına çarptırılan işletmeciler hakkında 3 ay geçmeden aynı kabahatten dolayı ikinci kez ceza verilemeyecek. Taşıma yasağına aykırı davrananlara, ücret ve zaman tarifesi düzenlemeyenlere, ilk cezanın kesildiği aynı takvim yılı içinde kabahatin üçüncü ve daha fazla tekrarı halinde bir kat daha fazla ceza verilecek.

Kanuna aykırılık teşkil eden kabahatlerin kapsamı, niteliği ile cezanın caydırıcılığı göz önünde bulundurularak, uygulanacak idari para cezalarına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca hazırlanan yönetmelikle belirlenecek.

Karayolları Taşıma Kanunu'nda değişiklik öngören hüküm, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecek.