Girişim yatırımları, pandemi yılında zirve yaptı

Girişim yatırımları, salgına rağmen tüm zamanların rekorunu kırdı. Yenilikçi ürün, süreç ve inovatif iş fikri olanların geliştirdiği girişimlere yapılan yatırımlar, yüzde 74’lük büyüme ile kanatlandı. Yatırımcı ve girişimcileri buluşturan platform StartupMarket verilerine göre 2020’de 172 girişim 177 milyon dolarlık yatırım aldı. En yüksek yatırımın yapıldığı yıl 2017’de 177 girişime 112 milyon dolar yatırım yapılmıştı. 2019 yılında ise 94 girişime 102 milyon dolar oldu. 2016'da girişim başına alınan yatırım tutarı 362 bin dolar seviyesindeyken 2019'da 1 milyon 85 bin dolara yükseldi. 2020'de ise 1 milyon 29 bin dolar oldu.

Kitle fonlama geliyor

Pandemi nedeniyle yatırım görüşmeleri dijitalleşti. Online yapılan görüşmelerle yatırımlar hız kazandı. Sektör temsilcileri 2021’de girişim yatırımlarında Türkiye’nin üst liglere taşınacağını belirtirken, oyun sektörü dışında sağlık, online ödeme sistemleri ve salgınla öne çıkan sektörlerin büyümeye devam edeceğini öngörüyor. Girişimcilik ekosistemi, 2021’den açıkçası çok umutlu. SPK’nın kitle fonlama kanunu 2021’in ilk çeyreğinde yürürlüğe girip mevzuata bağlandığında hisse bazlı fonlamalardaki artışla ekosistemin iki katına çıkacağını öngörülüyor.

En çok konuşulan yatırımlar

Türkiye’nin dünyaya açılmış sayılı girişimlerinden biri olan pazarlama teknolojileri girişimi Insider’ın haziranda duyurulan yatırımı bu yılın en çok konuşulanlarından biri oldu. Sequoia Capital, Riverwood Capital, Endeavor Catalyst ve Wamda Capital’in dahil olduğu, 32 milyon dolarlık yatırımın imzası 3. çeyrekte atıldı. İTÜ ARI Teknokent’in Kuluçka Merkezi İTÜ Çekirdek’in düzenlediği Big Bang Start-up Challenge girişimcilere 54 milyon 154 bin TL’lik kaynağı ulaştırarak rekorunu tazeledi. StartupsWatch’a göre, 2020 yılında yaklaşık 24 girişim exit (çıkış) yaptı. Geçen yıl bu rakam 13’tü. Yıla Amazon’un Türk girişimi Datarow'u satın aldığını haberiyle başlamıştık. Satın alma ve ikincil işlemlere bakıldığında yaklaşık 2.5 milyar dolara yaklaştı. Paygruru, Fango, CepteTamir’in de aralarında olduğu 9’dan fazla girişim ‘exit’ yaptı.

İlk Unicorn ‘Peak Games’

En önemli exit’ler oyun sektöründen geldi. Türkiye’nin ilk ‘unicorn’u sayılan Peak Games’in 1.8 milyarlık satın alması, toplam tutarın neredeyse yüzde 99’unu oluşturdu. Mobil oyun geliştirmede dünyada liderliğe oynayan Türkiye'de biri exit başarısı da genç oyun yayıncısı Rollic'ten geldi. Daha önce Peak Games'i satın alan Zynga, Rollic'in yüzde 80 hissesi için nakit olarak 168 milyon dolar ödedi. Rollic’in 21 ay gibi kısa sürede exit başarısına imza attı. Türkiye odaklı en büyük özel sermaye şirketi Actera, mobilya e-ticaret alanında faaliyet gösteren Vivense’ynin yüzde 90 hissesini 130 milyon dolara aldı. StartupsWatch Kurucusu Serkan Ünsal, 2021’in ilk yatırımının 128 milyon dolarla Getir’den geldiğini belirterek, "Hem oyun şirketlerinden bir unicorn çıkma ihtimali var, hem Insider büyük bir potansiyel, hem de Getir en büyük unicorn adayı" dedi.

14 girişim yatırım aldı

StartupMarket Kurucu Ortağı ve CEO’su Serkan Bağçe, özellikle pandemi döneminde dijital platformların kullanım oranlarının ve startup’lara yatırımcı ilgisinin arttığını belirtti. Teknolojinin farklı alanlarındaki şirketlere, hizmetlere talepler beklenmedik artınca, teknoloji şirketlerine yatırımcı ilgisinin de bu doğrultuda üst seviyeye ulaştığını söyleyen Bağçe, “Bunun sonucunda 2020 yılında StartupMarket üzerinden yatırım arayan 14 girişim, StartupMarket yatırımcı Kaşif üyeleri ya da iş ağından yatırım aldı” dedi.

Melek yatırımcılar uçuyor

Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Duygu Eren, 2020’de 11 startup’a 6 milyon TL’lik yatırım gerçekleştirdiklerini belirtti. Eren, “Melek yatırımcılığa ilginin de arttığını gözlemliyoruz. Salgın öncesinde farklı yatırım kollarına yönelenler girişim ekosistemine yöneldi. Teknoloji tabanlı işlerin pandemi döneminde hızlanması, teknoloji yatırımcılığını da artırdı” dedi. Dijital hareketlilikle, 2021’de Türkiye’de büyük exit haberlerinin duyulacağını kaydeden Eren, 2021’de 2 kat daha fazla startup yatırımı olacağını ve melek yatırımcı sayısının katlanacağını söyledi.

2021 gündemi temassız ekonomi

Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü Duygu Eren özellikle pandemi yüzünden çok fazla evde kalınmasıyla beraber mobil oyun kullanımında önemli artış olduğunu belirterek şöyle devam ediyor:

Biz de şu an mobil oyun şirketleriyle daha çok ilgilenmeye başladık. Oyun sektörü dışında sağlık, online ödeme sistemleri ve salgın yüzünden öne çıkan sektörlerin büyümeye devam edeceğini öngörüyoruz.

Teknoloji tabanlı sektörler buna bağlı olarak sağlık teknolojileri, tarım teknolojileri, uzaktan çalışma ve ilgili konular, otomotiv teknolojileri ve teknoloji tabanlı ilgili tüm alanlar 2021’de hem ihtiyaçtan hem de teknolojik gelişim hızından dolayı öne çıkacak.

Pandeminin etkileri ile birlikte e-ticaret arttı. Amerika’da artık drone’larla taşınılan paketler deneniyor. Aynı şekilde 5G altyapısının kurulmasıyla, otonom arabalar rol almaya başlıyor.

Pandemi dokunmasız ekonomi “touchless economy” kavramını ortaya koydu. Dijital para ve dijital cüzdan bu anlamda ön plana çıkan uygulamalar. Bulut Bilişim Mimarisi Yöneticisi, Veri Analisti, Dijital Pazarlama Uzmanlığı gibi alanlar 2021 yılında yüksek talep görecek.

İş modelleri arasında SaaS (Kullandığın Kadar Öde) iş modelinin son 5 yıldaki büyüme trendini devam ettirmesini bekliyoruz. Sağlık alanında ise yeni pandemi risklerine çözüm arayan biyoteknoloji şirketlerine ciddi yatırımlar olacaktır. Fintech girişimleri çok daha fazla konuşulacak ve dikkat çekecek.

Otomasyon ve yapay zeka kullanımı artacak

Endeavor Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Emre Kurttepeli’ye göre pandemi ile zorunlu değişen yaşam alışkanlıklarımızın büyük bölümü kalıcı olacak. Kurttepeli şöyle devam ediyor:

Örneğin uzaktan çalışma birçok kurumda standart bir uygulama haline gelecek, uzaktan eğitim genel eğitimin değişmez bir parçası olacak, banka işlemleri cep telefonundan yapılacak.

Ağırlıklı insan gücüne dayanan sağlık sistemi, bu bağımlılığı azaltmak amacıyla teknolojik birçok yeniliğe kucak açacak. Bu alanda 2021'de birçok yeni girişimin çıkacağına inanıyorum. Özellikle üretimde Otomasyon ve Yapay Zeka kullanımı hızla artacak.

Yoğunluk teknoloji odaklı firmalar yatırım aldı fakat tarımdan sağlık teknolojilerine farklı alanlarda yatırımlar mevcut. Özellikle mobil oyun sektöründe hareketlilik halen devam ediyor, bunun uzun bir süre daha devam edeceğine inanıyorum.

Mevzuat kaynaklı karşılaşılan ciddi zorluklar var. Örneğin çalışanlara hisse opsiyonu vermek kanunlarda var ama uygulaması çıkmadı.

Teknokent'ler uzaktan çalışmayı desteklemiyor. Blockchain gibi yenilikçi birçok iş modelinin henüz mevzuatı yok. Bunların hızla yapılması gerekiyor. Yatırımcının daha fazla teşvik edilmesi gerekiyor.

Fintech her zaman Türkiye için potansiyeli yüksek bir sektör olacak.

Dünya pazar hacmi 300 milyar dolara ulaştı

Dünyada startup projelerine yapılan yatırım bir önceki yıla göre yüzde 4’lük bir büyüme göstererek 300 milyar dolarlık bir hacme ulaştı. Serkan Bağçe, Türkiye’nin yatırım ekosistemi içinde 1,3 dolarlık kişi başı yatırım ortalamasına sahip olduğunu kaydederek, şunları söyledi: “Bu rakam AB ülkelerinde 65 dolar civarında. Yatırım ekosistemi gün geçtikçe büyüme kaydediyor. Ülkemiz ve girişimci ruha sahip startuplar ile yatırımcıların buluşması öncelikli konumuz. Bu şekilde verimli olabilir ve ekosistemi büyütebiliriz" dedi.