Facebook 20 yaşında: İşte dünyayı değiştiren dev uygulama
Facebook'un 20 yıllık geçmişi, sosyal medyanın nasıl şekillendiğini ve dünyayı nasıl değiştirdiğini ortaya koyuyor. Facebook, sosyal medyayı popüler hale getirerek birçok yeniliği beraberinde getirdi ve kullanıcı sayısını sürekli artırdı. Ancak veri ihlalleri ve politik kullanımıyla da eleştirildi. Facebook'un Meta olarak yeniden markalaşması ve gelecekteki hedefleri ise merak konusu.
Mark Zuckerberg ve bir avuç üniversite arkadaşı 20 yıl önce uygulamayı ilk kez hayata geçirdiklerinde Facebook böyle görünüyordu.
O tarihten bu yana dünyanın en popüler sosyal medya platformu birçok kez yeniden tasarlandı. Ancak amacı hep aynıydı: İnsanları çevrimiçi olarak birbirlerine bağlamak ve reklamlardan bir ton para kazanmak.
BBC Türkçe, 20’nci yaşına giren Facebook için bir haber derledi:
1. Facebook sosyal medyayı şekillendirdi
MySpace gibi sosyal platformlar, Facebook'tan önce de mevcuttu.
Ancak Zuckerberg'in sitesi 2004'te kurulmasıyla popülerlik kazandı ve bir çevrimiçi sitenin ne kadar hızlı yayılabileceğini kanıtladı.
Bir yıldan kısa bir sürede bir milyon kullanıcıya ulaştı. Dört yıl içinde de fotoğraflara insanları 'etiketleme' özelliği gibi yenilikler sayesinde dönemin sosyal medya devi MySpace'i geride bıraktı.
Gece dışarı bir bir dijital fotoğraf makinesi ile çıkmak ve ardından arkadaşlarınızı düzinelerce fotoğrafta 'etiketlemek' gençler için bu dönemde edinilen bir aktivite oldu.
Türkçeye "zaman tüneli" olarak çevrilen “timeline”ın da sürekli yenilenecek şekilde kodlanması uygulamanın günlük trafiğine büyük etki etti.
2012 yılına gelindiğinde Facebook kullanıcı ziyareti anlamında ayda bir milyarı aşmıştı.
2021'in sonunda günlük aktif kullanıcı sayısında yaşanan düşüşe karşın platform farklı stratejilerle büyümeye devam etti.
İnternete erişimin sınırlı olduğu ülkelerde, bedava internet sağlayarak kullanıcı sayısını artırmayı başardı.
Facebook, 2023'ün sonunda günlük iki milyardan fazla kullanıcının aktif olarak siteye girdiğini duyurdu.
Kuşkusuz, Facebook gençler arasında eskisine göre daha az popüler.
Bununla birlikte, halen dünyadaki en popüler sosyal platformu olmaya devam ediyor.
Bazıları Facebook'u ve rakiplerini, dünyayla bağlantı kurmanın çığır açan araçları olarak görürken, bazıları da kişisel yıkıma kadar götürebilen bağımlılık araçları olarak onları ele alıyor.
2. Facebook verilerimizi daha değerli ama daha az kişisel hale getirdi
Facebook, bir platform içinde "beğen" ya da "beğenme" seçeneğine basmanın ne kadar kazançlı olabileceğini gösterdi.
Meta üst kimliği ile kurumsallaşan Facebook, Google ile birlikte küresel reklam pastasından aslan payını alan şirketlerden biri.
2023'ün üçüncü çeyreğinde, temel olarak reklam verenlere “hedef reklam” hizmetleri sunarak Meta yaklaşık 34 milyar dolar gelir elde ettiğini bildirdi. Bunun 11,5 milyar doları kar olarak açıklandı.
Ancak Facebook aynı zamanda kişisel veri toplamanın nasıl yanlış gidebileceğini de tüm dünyaya gösterdi.
Meta, kişisel verileri uygunsuz şekilde kullandığı için birçok kez para cezasına çarptırıldı.
Bunlardan en bilineni, 2014 yılında çok ciddi bir veri ihlali skandalı nedeniyle, 725 milyon dolar ödemesine yol açan Cambridge Analytica olayı olarak kayda geçti.
Facebook 2022'de, kişisel verilerin erişilmesine olanak sağladığı için Avrupa Birliği (AB) tarafından 265 milyon euro para cezasına çarptırıldı.
Geçtiğimiz yıl da benzer bir ihlal suçlamasıyla İrlanda Veri Koruma Komisyonu tarafından 1,2 milyar euroluk rekor bir para cezasına çarptırıldı. Facebook bu cezayı temyize taşıdı.