Toplam harcamaların ekonomik faaliyetler üzerindeki etkileri nelerdir?
Bir ekonominin kısa dönemde daralma ve genişleme dönemlerine girmesinin ardında yatan temel sebep toplam harcama düzeyidir. Harcama düzeyi, bir ekonomide üretilen bütün mal ve hizmetlere tüketiciler, firmalar ve hükümet tarafından yapılan harcamaların tamamını içerir. Peki, toplam harcamaların ekonomik faaliyetler üzerindeki etkileri nelerdir?
Toplam harcamaların ekonomik faaliyetler üzerindeki etkileri
Harcamalardaki bir artış mal ve hizmet üretiminde bulunan firmaların daha çok satış yaptığı anlamına gelmektedir. Firmalar, artan satış rakamlarına bağlı olarak üretimlerini de arttıracaktır. Yani artan harcamalar çıktı düzeyini de arttıracaktır. Çıktı düzeyindeki artış ise firmaların daha fazla işgücüne ihtiyaç duymalarına sebep olacaktır. Böylelikle ekonomideki işsizlik oranı azalacaktır. Tabii bu sürecin tersi de geçerlidir. Toplam harcamalardaki bir azalma, firmaların satış düzeylerini düşürerek daha düşük bir çıktı düzeyi ve daha yüksek bir işsizlik oranına sebep olacaktır.
Toplam harcamaların bileşenleri nelerdir?
Toplam harcamaların dört bileşeni bulunmaktadır. Bunlar; tüketim, yatırım, kamu harcamaları, ve net ihracattır. Ekonomi formüllerinde tüketim “C”, yatırım “I”, kamu harcamaları “G” ve net ihracat “NX” harfleri ile gösterilir. Bu dört harcama bileşeninin toplamı ekonomideki toplam harcamalar (AE) düzeyini gösterir.
Faiz oranının toplam harcamalar üzerindeki etkisi nedir?
Toplam harcamaların birleşenleri; faiz oranlarına duyarlı olanlar ve faiz oranlarına duyarsız olanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Toplam harcamaların yatırım, tüketim ve net ihracat bileşenleri faiz oranlarındaki değişimlerden etkilenmektedir. Faiz oranlarından etkilenmediği kabul edilen bileşen ise kamu harcamalarıdır. Faiz oranlarındaki artış, kamunun borçlanma maliyetini arttırarak bütçe dengesi üzerinde negatif etki yaratabilir. Ancak bu etki nispeten küçük olacaktır. Bu nedenle ekonomide kamu harcamalarının faiz oranlarındaki değişmelere karşı duyarsız olduğu kabul edilir.
Toplam harcamaların faize duyarlı bileşenleri arasında en önemlisi yatırım harcamalarıdır. Faiz oranlarındaki artış, şirketlerin yatırım projelerinin finansmanını daha pahalı hale getirecektir. Bu durumda şirketler yatırımlarını erteleyecek ve toplam harcamalar azalacaktır.