Tobin’in q teorisi nedir?
Nobel ödüllü Keynesyen ekonomist James Tobin’in q teorisi, istenilen sermaye düzeyi ile mevcut sermaye stokunun bu düzeye ayarlanma sürecini ayrı ayrı değerlendirmek yerine, ayarlama maliyetlerini doğrudan firmanın herhangi bir andaki yatırım oranını hesaplamada kullanır. Peki, Tobin’in q teorisine göre ekonomi politikaları yatırımları nasıl etkiler? İşte detaylar…
Tobin’in q teorisi firmaların yatırım kararlarını hangi oran ile almalarını önerir?
Bir firmanın karlı yatırım yapma olanakları bulunduğunda, bu durum bu firmanın hisse senedine sahip olan kar payı sahipleri açısından daha yüksek gelir anlamına geldiği için, bu firmanın hisse senedi fiyatları yükselecektir. Dolayısıyla hisse senedi fiyatlarındaki gelişim firmaların yatırım yapma isteğini yansıtmış olacaktır Nobel ödüllü Keynesyen iktisatçı James Tobin’in geliştirdiği Tobin’in q teorisi, hisse senedi fiyatlarıyla yatırım faaliyetlerini ilişkilendirmiştir. Tobin’in q teorisi, sermaye stokundaki bir artışın yarattığı faydaları, maliyetiyle karşılaştırmaya dayanır. Beklenen faydalar maliyeti aşarsa, yatırım yapılmalıdır.
Teoride, firmaların yatırım kararlarını Tobin’in q’su olarak adlandırılan şu orana göre almaları önerilmiştir:
q = Kurulu sermayenin piyasa değeri / Kurulu sermayenin yenileme maliyeti
Bu formülde “Kurulu sermayenin piyasa değeri” hisse senedi piyasası tarafından belirlenirken, “Kurulu sermayenin yenileme maliyeti” ise sermayenin bugünkü değeridir. Tobin’e göre; q 1’den büyük ise, firmanın sermaye piyasasındaki değeri yenileme maliyetini aştığı için firmalar daha fazla yatırım yaparak piyasa değerini artırabilecekler, q 1’den küçük ise firmanın sermaye piyasasındaki değeri yenileme maliyetini altında kaldığı için firmalar yıpranan sermayeyi yenileme yoluna gitmeyecek ve yatırım yapmayacaklardır.
Tobin’in q teorisine göre ekonomi politikaları yatırımları nasıl etkiler?
Tobin’in q teorisine göre, ekonomi politikaları yatırımları doğrudan etkileyecektir. Hükümetin genişletici maliye politikaları çerçevesinde vergi indirimleri, firmaların vergi yükünü azaltıp karlılıklarını artıracak ve hisse senetlerinin değeri yükselirken, q değeri artacak ve yatırımlar artacaktır. Daraltıcı maliye politikası uygulamaları çerçevesinde vergileri artırdığı durumda da tersi durum gerçekleşecektir.