Monopol piyasası nedir? Monopol piyasasının özellikleri nelerdir?

Monopol piyasası nedir?

Tek bir firmanın yakın ikamesi bulunmayan bir mal ürettiği ve sattığı, tek satıcı ve çok sayıda alıcının olduğu ve giriş çıkışın yasak olduğu piyasa türüne "monopol piyasası" denir. Diğer adı tekel piyasasıdır. Monopol piyasasını tanımlayan iki özellik vardır; tek bir firmanın varlığı ve yakın ikamesi bulunmayan bir malın üretilmesi. Monopol piyasası için verilebilecek en iyi örnekler ise; elektrik, su, doğalgaz üreten ve pazarlayan firmalardır. 

Monopol piyasasının özellikleri nelerdir?

Monopol piyasasında rekabet yoktur. Çünkü satıcı tek bir firmadır. Monopol firmanın ürettiği ürünün herhangi bir alternatifi bulunmaz. Ürünün piyasasına başka bir firmanın giriş yapması zor ya da imkansızdır. Bu duruma ekonomide “giriş engelleri” denir. Monopol firmanın ürününün reklamını yapmaz. Tek bir üreticinin olduğu monopol piyasa da üretici firma fiyatları belirlemektedir. Monopol piyasasında tanım gereği fiyat rekabeti yoktur; nasıl tam rekabet teorisi firmalar arasında fiyat rekabetinin tam olduğu bir ideal durumu yansıtıyorsa, monopol teorisi de fiyat rekabetinin hiç olmadığı bir başka uç durumu yansıtır.

Monopolde fiyat farklılaştırılması

Monopolcünün ürettiği malın farklı birimlerini farklı fiyatlardan satmasına denir. Monopolcünün fiyat farklılaştırmasına başvurmasının nedeni, tek fiyat uygulamasına kıyasla daha fazla kar elde etmek imkanına sahip olmasıdır.

Monopolcünün her tüketiciye farklı fiyat uygulamasına, "birinci derece fiyat farklılaştırması" denir.

Monopolcünün satın alınan mal miktarı değiştikçe farklı fiyat uygulamasına "ikinci derece fiyat farklılaştırması" denir.

Monopolcünün her alt piyasadaki tüketici grubuna farklı fiyat uygulamasına, "üçüncü derece fiyat farklılaştırması" denir.