Yabancı para ZK artırıldı; ROM oranı yüzde 10'a düşürüldü
Yabancı para cinsi mevduatlarda zorunlu karşılık oranlarını 2 puan artıran Merkez Bankası, TL zorunlu karşılıkların döviz olarak tesis edilmesi opsiyonunda sunduğu oranı yüzde 20'den yüzde 10'a düşürdü. TCMB, zorunlu karşılık hamlelerine ilişkin açıklamasında kararların 'parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması amacıyla alındığını duyurdu.
Hüseyin KOYUNCUOĞLU
Yılın ikinci yarısı Merkez Bankası'nın zorunlu karşılık hamleleriyle başladı. Bugünkü Resmi Gazete'de yer alan kararla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yabancı para cinsinden mevduat ve katılım fonu zorunlu karşılık oranlarında tüm vadelerde 2 puan yükseltti. Yabancı para mevduatlarda uygulanacak 2 puanlık zorunlu karşılık artışı 19 Temmuz itibariyle yürürlüğe girecek.
Yeni düzenlemeler kapsamında yabancı para mevduatından TL’ye dönen tutarlar da zorunlu karşılık yükümlülüğünden muaf tutulacak. Ayrıca TL zorunlu karşılıklarına, yabancı para mevduatındaki azalmanın oranına göre faiz verilecek.
Resmi Gazete'deki kararların ardından Merkez Bankası, internet sitesi üzerinden yaptığı duyuruda Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânını (Rezerv Opsiyon Mekanizması - ROM) azami oranı yüzde 20’den yüzde 10’a düşürdüğünü açıkladı.
Ancak Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada yer alan ROM imkanının 1 Ekim 2021 tesis tarihinde sonlandırılacağı da duyuruldu.
Merkez Bankası'nın attığı iki adımla birlikte Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin 13,2 milyar TL, döviz cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 2,7 milyar doları tutarında artması bekleniyor. Ayrıca yabancı para mevduatlarda zorunlu karşılık oranının artırılmasıyla bankacılık sistemindeki toplam mevduat fonu içinde TL payını artırması hedefleniyor.
Döviz kurları hiç tepki vermedi
Alınan kararlar döviz piyasalarında şimdilik karşılığını bulamadı. Dolar/TL, hafta boyu olduğu gibi 8,70 civarında hareketlerine devam ediyor. Benzer şekilde euro/TL'de 10,32 düzeyi hakim. Her iki döviz kuru da kararlar öncesi dünkü kapanış seviyelerinde kalmayı sürdürüyor.
UZMAN GÖRÜŞÜ
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, zorunlu karşılıklaraki yeni düzenlemelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Erkan'ın görüşleri şöyle:
Bankaların TRY cinsinden tutulan ZK’lara daha fazla nema ödeneceğini tahmin ediyorduk. Amaç, bankaların TRY cinsinden daha fazla mevduat tutmalarını ve DTH ağırlığını TRY mevduat tarafına kaydırmalarını sağlamak. Bankaların TRY cinsinden daha fazla mevduat tutmaları, TCMB ZK hesabında bulundurdukları tutara daha fazla faiz ödemesi almasını sağlayacaktır. Döviz ZK'ların artırılmasıyla da bankaların döviz mevduatlarını fonlama maliyetinin artması sağlanacaktır. Bankaların döviz cinsinden kaynak maliyetlerinin artması, FX mevduatların faizlerini indirmelerine neden olabilir. Ancak tabii, mevduat ağırlığında FX – TRY rotasyonunun TRY lehine gerçekleşmesi bankalardan ziyade mudilerin tasarrufunda olan bir durumdur. Ters dolarizasyona katkı sağlama amaçlı olduğunu gördüğümüz ZK değişikliklerinin etkinliği tek başına yeterli olmayacaktır. DTH'dan TRY'ye geçişi sağlamak için mudilerin tercihini değiştirebilmek önemli. Bu da TRY'de güven, istikrar ve kuvvetli getiri pozisyonuyla olur; TRY’nin enflasyon ve yabancı paralar karşısındaki aşınma payı dolarizasyonda net bir geri dönüşüm olmamasına neden olmaktadır.
Rezerv Opsiyonu Mekanizması Nedir? Nasıl Çalışır?
Rezerv Opsiyonu Mekanizması (ROM), bankaların TCMB’de tutmak zorunda oldukları Türk lirası zorunlu karşılıkların belirli bir yüzdesini döviz (dolar ve/veya euro) ve standart altın cinsinden tesis edebilmelerine imkân tanıyan bir uygulamadır. ROM ile bankalara Türk lirası likidite gereksinimlerini karşılamak için döviz varlıklarını belli oranlarda kullanabilme imkânı sunulmaktadır. Böylelikle bankalar, Türk lirası zorunlu karşılıkları tesis etmede esneklik kazanmakta ve gönüllü olarak Merkez Bankasında döviz rezervi biriktirmektedir. Otomatik dengeleyici olarak çalışması beklenen ROM, sermaye akımlarının yurt içi piyasalarda oluşturduğu döviz kuru oynaklığını düşürmekte ve bu nedenle faiz koridoruna olan ihtiyacı kısmen azaltmaktadır. Bu imkânın hangi ölçüde kullanılabileceğine dair üst limitler Rezerv Opsiyonu Oranı (ROO) ile belirlenmektedir. Türk lirası zorunlu karşılıkların her birimi için tesis edilebilecek yabancı para veya altın karşılığını belirleyen katsayılar ise Rezerv Opsiyonu Katsayısı (ROK) olarak tanımlanmıştır. Bankaların bu imkândan hangi ölçüde yararlanacakları (optimal kullanım oranı) bankaların sağlayabildiği yabancı para kaynak miktarına ve imkânı diğer fonlama araçlarıyla kayıtsız bırakan marjinal ROK değerine (eşik ROK) bağlı olarak değişecektir. Eşik ROK ise temel olarak yabancı para ve Türk lirası kaynakların göreli maliyetlerine bağlıdır.
