Yabancı eylülde 'hava'ya girdi

Şebnem TURHAN

Borsa İstanbul’da eylül ayında yabancı yatırımcılar 54.5 milyon dolar net alım yaptı. Borsa İstanbul’dan açıklanan verilere göre yabancılar 12 milyar 217,6 milyon dolar tutarında alım yaparken, 12 milyar 163,1 milyon dolar tutarında satım gerçekleştirdi. Böylece yabancıların net alım işlemleri 54 milyon 490 bin 341 dolar oldu. Yabancıların toplam işlem hacmi 24 milyar 380,8 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ağustos ayında yabancı yatırımcılar 477.6 milyon dolar net alım yapmıştı. Böylece iki ayda toplam net alım 532.1 milyon dolara ulaştı.

9 ayda 1.3 milyar dolarla net satıcı

Verilere göre yılın ilk 9 ayında yabancıların alım işlemleri 163.1 milyar dolar, satım işlemleri 164.4 milyar dolar olurken, net satım miktarı 1 milyar 349,2 milyon dolar olarak gerçekleşti. Yabancı yatırımcılar geçen yılın başından bu yana hisse senedi piyasasında çoğunlukla net satıcı olarak pozisyon alıyor. Geçen yıl kasımdaki 1 milyar dolar, aralıktaki 608.3 milyon dolarlık yüklü alımların ardından 2021 yılı satışla başlamış ve Merkez Bankası Başkanı’nın değiştirildiği martta 1 milyar 227 milyon dolarla en sert net satış yaşanmıştı.

Nisanda 80 milyon dolar net alım yapan yabancı mayısta 36 milyon dolar net satış yapmış haziranda 2.4 alım ve temmuzda 3 milyon dolar net satımla yatay bir hareket izlemişti. Ağustosta ise yılın en yüklü net alımı 477.6 milyon dolarla yaşanmıştı. Eylül ayı her ne kadar sürpriz faiz indirimiyle karşı karşıya kalınsa da yabancının 54.5 milyon dolarlık net satışla kapandı. Yabancı net alımını iki ay üst üste gerçekleştirmiş oldu.

BİM ve Migros’ta satış yaptı

Yabancı yatırımcının eylülde en fazla net satışçı olduğu hisse 68.3 milyon dolarla Akbank oldu. Akbank’ı 56.4 milyon dolar net satışla Erdemir, 35.1 milyon dolar satışla Şişecam izledi. İş Bankası 33.5 milyon dolar, Kardemir 22.9 milyon dolar, Arçelik 22 milyon dolar ile en fazla satış yapılan hisseler arasında yer aldı. Sabancı Holding hisselerinde de yabancı yatırımcı 18.8 milyon dolar, Koza Altın’da 15.6 milyon dolar, Garanti Bankası’nda ise 15.4 milyon dolar net satış yaptı. Geçen ay fahiş fiyat gündemi nedeniyle zor günler yaşayan BİM Mağazaları hisselerinde de yabancının net satışı 10 milyon dolar olarak hesaplandı. Yine benzer şekilde Migros hisseleri de 6.1 milyon dolar net satış yedi. Satışta banka hisselerinin yanı sıra holding hisseleri de dikkat çekti.

Havacılık en çok alım yapılan hisseler

Yabancı yatırımcının en fazla net alıcı olduğu hisse ise 120.3 milyon dolar ile Türk Hava Yolları oldu. Pegasus hisselerindeki net alım da 26.7 milyon dolar olarak izlendi. TAV Havalimanları’nda da 16.2 milyon dolarlık net alım var. Normalleşmenin etkileri ve özellikle iç hatlardaki iyi veriler yabancı yatırımcının da ilgisini çekmiş görünüyor. Tüpraş hisselerinde 93.4 milyon dolar net alım yapan yabancı yatırımcılar, Koç Holding’te ise 37.6 milyon dolar net alım gerçekleştirdi. Petkim’de 32 milyon dolar, Tofaş’ta 28.6 milyon dolar, Borusan’da 14.1 milyon dolar, Doğuş Otomotiv’de 13.4 milyon dolar alım yapan yabancı geçen ay Varlık Fonu’na hisse devri haberleriyle hareketlenen Türk Telekom hisselerinde de 9.4 milyon dolarlık net alım gerçekleştirdi. Migros ve BİM’in aksine yabancı yatırımcı Şok Marketler’de 6.3 milyon dolar net alıcı olarak görüldü.

Borsada yerli yatırımcıda yatay seyir

Öte yandan hisse senedi piyasalarında nisandan bu yana yaşanan bireysel yerli yatırımcıdaki kayıp eylülde yatay bir seyir izledi. Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun (MKK) açıkladığı verilere göre eylül ayında a2 milyon 388 bin 694 yerli bireysel yatırımcı Borsa İstanbul hisse senedi piyasalarında işlem yaptı. Ağustos ayında bu rakam 2 milyon 375 bin 134 seviyesindeydi.

1 günde 4 milyon dolarlık net alım

Yabancı yatırımcılar hisseleri 30 Eylül’de Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlayan Margün Enerji’de ise net 4 milyon dolar net alım yaptılar. Eylüldeki tek günlük işlemde yabancının net alıcı olarak pozisyonlanması dikkat çekti. Yine bu yıl halka arz edilen Biotrend Çevre ve Enerji hisselerinde ise 5.7 milyon dolar net alım yapan yabancı yatırımcı Başkent Doğalgaz'da 1.4 milyon dolar, Ziraat GMYO'da 1 milyon dolar, Çan2 Termik Santralı'nda 578.9 bin dolar, Global Yatırım Holding'te 481.7 bin dolar, GalataWind'de ise 476.4 bin dolar, Europaptezol 454.9 bin dolar, Naturelgaz hisselerinde ise 197.1 bin dolar net alım yaptı. Yabancıların yeni halka arz edilen şirketlerin hisselerine de ilgi gösterdiği görüldü.

Kur değişimi nasıl etkileyecek?

Yılın üçüncü çeyreğinde kur cephesinde dalgalı bir seyir kaydedildi. Gedik Yatırım Türk Lirası’ndaki fiyat hareketlerinin Borsa İstanbul’daki şirketlerin bilançolarına etkisini hesapladı. Şirketlerin finansal sonuçlarında yer alan kur etkisi tablosu şirketin yabancı para varlık ve yükümlülüklerine göre hazırlanırken hesaplanan olası kur etkisinde esas faaliyet dışı kur gelir/giderleri dikkate alındı.

Hesaplamalara göre esas faaliyet dışı gelir gider kaleminde kur değişimlerinden olumsuz etkilenmesi beklenen BİST100 şirketleri arasında en öne Global Yatırım Holding çıktı. Kur değişimlerinin olası etkisi 34.4 milyon lira olması beklenen GYHn'in olası etkisinin piyasa değerine oranı yüzde 2,59 olarak hesaplandı. İzmir Demir Çelik 60.4 milyon liralık negatif etkiye maruz kalacakken bunun piyasa değerine oranı yüzde 1,78 oldu. Tüpraş'ın 346 milyon liralık etkisinin oranı ise yüzde 1,21 oldu.

Borsa kayıpta dolar yükselişte

Global piyasalarda ABD 10 yıllık tahvil faizlerindeki yükselişin etkisiyle başlayan kayıp TL varlıklar üzerinde de etkili oldu. Avrupa borsaları gün içinde yüzde 2’ye yakın kayıp yaşarken Borsa İstanbul BİST100 endeksinde gün içinde yüzde 1’i aşan düşüşler görüldü. Dolar/TL’de ise hareket hızlandı ve 8.93 liranın üzeri test edildi. Geçen hafta 8.95 lira ile dolar/TL’de yeni tarihi zirve seviyeleri görülmüştü.

Analistler doların küresel piyasalarda değer kazanması ve buna bağlı gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinin baskılanması sonrasında dolar/TL’nin tarihi zirvenin sınırında işlem gördüğünü belirterek dolar/TL’de 9.00 liranın psikolojik direnç, 8.85 – 8.70 lira seviyelerinin de destek olduğunu kaydetti.

CDS, 6 ayın zirvesinde

Öte yandan Türkiye’nin 5 yıllık CDS'leri 445 baz puanla yaklaşık 6 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Bu arada uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley, Türkiye'nin S&P 500 endeksinde yaşanabilecek düzeltmelerinden en fazla etkilenebilecek üç riskli ülkeden biri olduğunu belirtti. Morgan Stanley, Türkiye dışında Polonya, Güney Afrika’yı riskli olarak gösterdi.